[jonuzi]

10 DHJETORI
DITA BOTRORE E LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT

Të nderuar zonja dhe zotërinj, anëtar të organizatës rinore Paqja dhe mysafir, jemi mbledhur sot këtu që të festojmë njërën nga festat më të rëndësishme botërore 10 dhjetorin 1948 ditën botërore të lirive dhe të drejtave të njeriut.
Zonja dhe zotërinj të flasësh për këtë ngjarje kaq të rëndësishme për njerëzimin pa dyshim se nuk ke mundësi pa u ndalur tek ngjarjet politiko –ekonomike dhe shoqërore të kohës së nxjerrjes së këtij akti.
Bota e vitit 1948 ishte në një gjendje tejet të vështirë, e dalë nga një luftë e përmasave botërore ku me miliona njerëz u vranë në mënyrën më barbare, me shkatërrime të papara, me qindra miliona njerëz të papunë dhe pa kulm mbi kokë ishte bilanci i kësaj lufte të tmerrshme, njerëzit ishin të mërzitur me këtë, njerëzit më së paku dëshironin që fati i tyre të ishte ai që ishte, ata gjithkund dhe anekënd botës filluan të flisnin për të drejtat e tyre, politikanet dhe përfaqësuesit e popujve të ndryshëm gjithkund vrapuan të nxjerrin kushtetutat e shkruara me të cilat në kaptina të veçanta sanksiononin lirit dhe të drejtat e njeriut, mirëpo a mjaftonte me kaq, kjo është një pikëpyetje e madhe për njerëzit e asaj kohe, ata gjykonin në të kaluarën ku edhe pas luftës së parë botërore shumë shtete nxjerrën kushtetuta nga më demokratike siç ishte rasti i Gjermanisë, e cila në kushtetutën e Vajmarit të vitit 1918 paraqiste një nga vendet tipike ku respektoheshin liritë dhe të drejtat e njeriut dhe ku shteti do të funksiononte në bazë të ligjit, mirëpo në kohën kur fuqitë e saja u shtuan apo u superfuqizuan për kohen përsëriten të njëjtat skena si ato të Luftës së Parë Botërore. Këtë përsëritje njerëzit më kurrë nuk do ta dëshironin aq më pak kur ai gjendej në atë gjendje që ishin andaj pas përfundimit të Luftës së dytë Botërore u fillua të pëshpëritej se e vetmja mënyrë për të shpëtuar nderin njerëzor dhe kur njeriu të jetë vërtet njeri i cili do të jetonte në paqe, në liri, me dinjitet dhe i pacenuar nga askush, është që të miratohej një deklaratë e përgjithshme ndërkombëtare e lirive dhe të drejtave të njeriut.
Në këtë drejtim me 10 dhjetor 1948 Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara proklamojnë “Deklaratën e përgjithshme e të drejtave të njeriut”
Kjo deklaratë në vetvete përmban gjithsej 30 nene dhe me të sigurohen të gjitha lirit si ato sociale, ekonomike e kulturore. Në deklaratë theksohet se njohja e dinjitetit dhe të drejtave të barabarta dhe të patjetërsueshme të të gjithë anëtarëve të familjes së njerëzimit është themeli i lirisë, i drejtësisë dhe i paqes në botë dhe nëse ndodh e kundërta e kësaj, bota dhe njeriu si qenie e vetëdijshme njerëzore do të ishte në një terr misterioz që njerëzimit ia kishte sjell gjithë ato vuajtje e tmerre të papara. Kjo deklaratë fillon duke cituar fjalët:
Pasi njohja e dinjitetit të lindur të të drejtave të barabarta dhe të patjetërsueshme të të gjithë anëtarëve të familjes njerëzore është themeli i lirisë, drejtësisë dhe paqes në botë.


Pasi mosrespektimi dhe përbuzja e të drejtave të njeriut ka çuar drejt akteve barbare, të cilat kanë ofenduar ndërgjegjen e njerëzimit, dhe pasi krijimi i botës në të cilën njerëzit do të gëzojnë lirinë e fjalës, të besimit dhe lirinë nga frika e varfëria është proklamuar si dëshira më e lartë e çdo njeriu.

Pasi është e nevojshme që të nxitet zhvillimi i marrëdhënieve miqësore midis kombeve.

ASAMBLEJA E PËRGJITHSHME shpall këtë: DEKLARATË TË PËRGJITHSHME MBI TË DREJTAT E NJERIUT si ideal të përgjithshëm të cilin duhet ta arrijnë të gjithë popujt dhe të gjitha kombet, në mënyrë që çdo njeri dhe çdo organizëm shoqëror, duke pasur parasysh gjithmonë këtë Deklaratë, të përpiqet që, me anë të mësimit dhe edukimit, të ndihmojë në respektimin e këtyre të drejtave dhe lirive dhe që, me anë të masave progresive kombëtare dhe ndërkombëtare, të sigurohet njohja dhe zbatimi i tyre i përgjithshëm dhe i vërtetë, si midis popujve të vetë shteteve anëtare , ashtu edhe midis popujve të atyre territoreve që janë nën administrimin e tyre.

Unë për të mos cituar çdo nen të kësaj deklarate do të citoj disa nga nenet më të rëndësishme të kësaj deklarate.
Neni 1 i kësaj deklarate thotë: Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe në të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri tjetrit me frymë vëllazërimi.
Kurse në nenin 2 alineja 1 thuhet: Secili gëzon të gjitha të drejtat dhe liritë e parashtruara me këtë Deklaratë pa kurrfarë kufizimesh për sa i përket racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, besimit fetar, mendimit politik ose tjetër, origjinës kombëtare a shoqërore, pasurisë, ose lindjes.
Në nenin 10 shprehimisht thuhet: Gjithkush gëzon njëlloj të drejtën për një proces gjyqësor objektiv e publik, para një gjykate të pavarur e të paanshme, në përcaktimin e të drejtave dhe detyrimeve të veta dhe për vendimin mbi çfarëdo lloj akuze penale.
Kurse në nenin 18 në kuadër të lirisë së ndërgjegjes, mendimit dhe besimit shprehimisht thuhet: Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mendimit, ndërgjegjes dhe besimit; kjo e drejtë përfshin lirinë e ndryshimit të besimit ose bindjeve dhe lirinë që njeriu, qoftë vetë ose në bashkësi me të tjerët, të shfaqë publikisht ose privatisht, besimin ose bindjen e vet me anë të dhënies së mësimeve, kryerjes së kultit dhe ceremonive fetare.
Në nenin 20 alineja 3 thuhet: Vullneti i popullit është baza e pushtetit shtetëror, ky vullnet duhet të shprehet në zgjedhje periodike dhe të lira të cilat duhet të jenë të përgjithshme dhe votimi i barabartë, si dhe me votim të fshehtë ose sipas procedurës përkatëse të votimit të lirë.
Neni 26 alineja 1 në kuadër të arsimit kjo deklaratë përcakton kështu: Gjithkush ka të drejtën e shkollimit. Arsimi duhet të jetë falas, të paktën në shkollat fillore dhe të ulta. Arsimi fillor është i detyrueshëm. Arsimi teknik dhe profesional duhet të zgjerohet e arsimi i lartë duhet t'u mundësohet të gjithëve në bazë të aftësisë.
Kurse në nenin e fundit (30) thuhet: Asgjë në këtë Deklaratë nuk mund të interpretohet si e drejtë e një shteti, grupi apo personi për të kryer çfarëdo veprimtarie ose për të bërë një akt drejtuar kundër çdo të drejte ose lirie të shpallur në këtë Deklaratë.
Marr në mënyrë të përmbledhur kjo deklaratë shpallen të gjitha të drejtat civile, politike, ekonomike, shoqërore, kulturore dhe lirit themelore të njeriut.
Edhe pse kjo deklaratë pati karakter ndërkombëtar ajo si e tillë nga shumë shtete nuk u ratifikua kurrë, kurse disa të tjera edhe pse në një farë mënyre e ratifikuan atë ajo deri vonë ishte e cunguar mjaft, por si do çoftë sot njerëzit e gjithë botës kanë kuptuar vlerat universale të saj, kjo deklaratë është bërë synonim i paqes anekënd botës dhe në anën tjetër bota sot është më e sigurt se kurrë më parë dhe njeriu ka fituar vërtet nderin njerëzor, pra unë për fund uroj që kjo festë universale çdo kund të sjell paqe, lumturi dhe dinjitet sepse zonja dhe zotërinj njerëzimi ka vetëm një alternative për zgjedhje ajo është paqja dhe vetëm paqja