Artikulli kryesor : Fiset Ilire Nė shekujt e parė tė mijėvjeēarit tė fundit para erės sonė ishin formuar tanimė bashkėsitė fisnore ilire dhe nė pėrgjithėsi ata kishin zėnė vend nė trojet e tyre historike. Ndėr fiset mė tė hershme ilire qė luajtėn dhe njė rol ku mė shumė e ku mė pak tė rėndėsishėm nė ngjarjet historike tė mėvonshme, pėr tu pėrmendur janė:
thesprotėt, tė cilėt zinin ultėsirėn bregdetare qė nga gjiri i
Ambrakisė e deri tek lumi i
Thiamit Kalama, nė veri tė tyre vinin
kaonėt, vendbanimet e tė cilėve arrinin deri tek malet e
Llogorasė dhe gryka e lumit
Drinos.
Molosėt banonin nė pllajėn pjellore tė
Janinės. Gjatė
luginės sė Vjosės nė tė majtė banonin
amantėt, ndėrsa nė tė djathtė
bylinėt, kurse nė rrjedhjen e sipėrme tė Vjosės banonin
parauejtė. Nė lindje tė
bylinėve shtrihej territori i
atintanėve.
Taulantėt shtriheshin nė zonėn bregdetare nga
Vjosa e deri tek lumi i
Matit dhe nė veri tė tij, pėrgjatė brigjeve tė Adriatikut tė Mesėm, fisi i ardianėve. Nė viset e Ballkanit Qendror dy ishin fiset mė tė mėdha dhe mė tė rėndėsishme ilire:
paionėt nė luginėn e mesme tė
Vardarit, dhe
dardanėt qė banonin nė rrafshin e
Kosovės, tė cilėt shtriheshin nė veri nė tokat midis degėve jugore e perėndimore tė
Moravės deri aty ku kėto bashkohen pėr tė formuar
Moravėn e Madhe. Midis fiseve tė hershme tė Ballkanit Veriperėndimor ndėr mė tė fuqishmit ishin
liburnėt, tė cilėt banonin nė bregdet dhe nė ishujt deri tek lumi
Kėrka, nė jug tė tyre vinin
dalmatėt, kurse nė viset e Bosnjės sė brendshme,
autariatėt. Pėrveē kėtyre fiseve, nė territorin e gjerė tė Ilirisė do tė shfaqen mė vonė, nė rrethana krejt tė reja historike e politike, edhe njė numėr i madh bashkėsish tė tjera ilire, midis tė cilave edhe bashkėsi tė tilla qė do tė kenė njė peshė tė madhe nė zhvillimin e ngjarjeve politike tė shtetit ilir, si
enkelejtė,
dasaretėt etj. Pėrhapja e fiseve mė tė rėndėsishme e tė hershme ilire dėshmohet nė burimet e autorėve antikė, tė cilat nė mjaft raste janė, megjithatė, tė fragmentuara, madje dhe kontradiktore. Rrjedhimisht nė pėrcaktimin e
topografisė sė fiseve ilire ka edhe raste tė diskutueshme.
[redaktoni] Vendbanimet
Artikulli kryesor : Vendbanimet ilire nė kohėn e hekurit Ilirėt e kohės sė hekurit jetonin nė fshatra dhe nė vendbanime tė fortifikuara. Fshatrat ilire nuk njihen dhe aq mirė pėr arsye se nuk janė gjurmuar nė mėnyrė tė mjaftueshme. Nė burimet e shkruara ato dokumentohen nga fundi i kėsaj periudhe, nė fiset mė jugore ilire, nėpėrmjet Pseudo-Skylaksit, i cili thotė se
kaonėt,
thesprotėt dhe
molosėt banonin nė fshatra. Ky njoftim i shkurtėr, qė me sa duket i referohet njė burimi mė tė hershėm, nuk ndihmon shumė pėr tė krijuar njė ide tė qartė mbi karakterin e kėtyre vendbanimeve.
Me sa mund tė gjykohet nga tė dhėnat
arkeologjike, vendbanimet fshatare ilire tė kėsaj kohe formoheshin nga grupe shtėpish tė grumbulluara sipas njėsive shoqėrore qė pėrfaqėsonin, d.m.th. mbi bazėn e njė familjeje tė madhe
patriarkale ose tė njė grupi familjesh tė tilla, qė i pėrkisnin njė vėllazėrie. Njė mendim tė tillė e sugjerojnė, tė paktėn pėr vendbanimet respektive tė tyre, varrezat tumulare tė Matit, tė cilat pėrbėhen nga grupe tė vogla tumash, tė vendosura nė tarraca, nė luadhe e nė toka buke gjatė luginės sė lumit. Po kjo gjė pėrsėritet edhe nė tumat e
Kukėsit, ato tė pellgut tė Korēės, tė luginės sė lumit
Drinos e gjetkė. Edhe vendbanimet fshatare tė gjurmuara nė luginėn e
Vjosės japin tė njėjtėn tablo. Nė tė gjitha rastet ato paraqiten si vendbanime tė vogla e tė shpėrndara pranė tokave bujqėsore.
[redaktoni] Bujqesia e blegtoria
Artikulli krysor : Bujqėsia e blegtoria ilire nė kohėn e hekurit Burimet e shkruara dhe ato arkeologjike dėshmojnė se, gjatė kėsaj periudhe, ilirėt merreshin si edhe mė parė kryesisht me bujqėsi dhe me blegtori. Bujqėsia u zhvillua sidomos nė zonat fushore dhe nė pėrgjithėsi nė krahinat pjellore tė vendit. Ilirėt kultivonin nė kėtė kohė tė gjitha llojet e drithėrave. Jo rastėsisht, krahina tė veēanta ilire, si
Paionia dhe
Thesprotia, pėrmenden qė nė eposin homerik si vende frytdhėnėse dhe pjellore, d.m.th. tė pėrshtatshme pėr kulturat bujqėsore.
Hesiodi, shkrimtar grek i shek. VIII-VII p.e.sonė, do ta cilėsojė gjithashtu si shumė pjellore fushėn e Helopisė, ndėrsa sipas historianit grek
Hekateut (fundi i shek. VI-V p.e.sonė), nė Iliri kishte krahina qė prodhonin deri dy herė nė vit. Mė vonė
Skymni, duke pėrsėritur nė vargjet e tij
Hekateun, shton se popullsia ilire qė banonte nė viset e brendshme merrej me lėrimin e tokės.
[redaktoni] Prona private