Urdhërimi për të mirën dhe ndalimi prej të keqes

[Pause_Print_Scroll]

Urdhërimi për të mirën dhe ndalimi prej të keqes
Nga Ibn Tejmije

HYRJE


I gjithë falënderimi i takon Allahut. Ne e lavdërojmë Atë, dhe kërkojmë ndihmën dhe faljen e Tij. Kërkojmë strehim tek Allahu nga e keqja që është brenda nesh, dhe nga e keqja e veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu, askush s’mund ta humbë; atë që Allahu e humb, askush s’mund ta udhëzojë.

Dëshmoj se askush nuk meriton të adhurohet përveç Allahut, i Cili është pa ortak, dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij. Allahu e dërgoi atë me udhëzim dhe rugën e së vërtetës, ashtu që Ai ta lartësojë atë mbi të gjitha mënyrat tjera të jetës. Allahu mjafton si dëshmitar. Allahu dërgoftë bekimet dhe përshëndetjet e Tija mbi Muhamedin dhe mbi njerëzit e Muhamedit.

Urdhërimi për të mirën dhe ndalimi prej të keqes është ajo me të cilën Allahu i dërgoi librat e shpallura, dhe me këtë Ai dërgoi të Dërguarit e Tij, dhe kjo është pjesë integrale e rrugës (fesë). Porosia e Allahut përbëhet nga pjesët informative dhe udhëzuese. Përsa u përket atyre informative, Allahu na informon për veten e Tij, siç është teuhidi (monoteizmi), apo informimi që Ai na e bën në lidhje me krijimin e Tij, siç janë rrëfimet e njerëzve dhe Pejgamberëve të mëparshëm, të cilat përmbajnë mësime, kërcënime dhe premtime. Pjesa udhëzuese konsiston në urdhërat që duhet bërë, urdhërat që s‘duhet bërë, dhe gjërat të cilat i mbeten zgjedhjes dhe diskrecionit tonë.

Kështu, është përmendur në hadith se kaptina e Kur’anit e cila fillon me: Thuaj: Ai është Allahu. I Vetmi..., është e barabartë me një të tretën e Kur’anit, për shkak se kjo përfshin të tretën e teuhidit. Kur’ani përbëhet nga teuhidi, urdhërat, dhe ngjarjet historike.

[Pause_Print_Scroll]

URDHËRIMI PËR TË MIRËN: PEJGAMBERI JONË DHE ATA PARA TIJ


Allahu ka thënë duke e përshkruar Muhamedin (salallahu alejhi ue selam):

Ai i urdhëron ata në atë që është e mirë dhe ua ndalon atë që është e keqe. Dhe Ai ua lejon atyre atë e cila është e pastër dhe e mirë, ndërsa ua ndalon atë e cila është e papastër dhe e urryer. (Kur’an 7:157).

Kjo sqaron përsosurinë e porosisë së Pejgamberit Muhamed (salallahu alejhi ue selam). Ai është në gjuhën e të cilit Allahu e ka urdhëruar tërë atë që është e mirë, e ka ndaluar tërë atë që është e keqe, ka lejuar çdo gjë të pastër dhe ka ndaluar çdo papastërti apo send të dëmshëm. Për këtë arsye, është transmetuar se Pejgamberi ka thënë:

“Unë jam dërguar që t’i plotësoj cilësitë e karakterit të mirë.”


Dhe ai tha në hadithin e vërtetë:

“Shembulli ime në lidhje me pejgamberët e tjerë të Allahut, është sikurse shembulli i njeriut që e ka ndërtuar një shtëpi. Ai plotësoi dhe përsosi çdo gjë në lidhje me shtëpinë, përveç vendit të një tulle të vetme. Njerëzit kalonin pranë shtëpisë dhe shprehnin kënaqësinë ndaj bukurisë së saj, por ata thonin: “Vetëm sikur të mos mungonte edhe kjo tullë.” Unë jam ajo tullë, dhe unë jam vula e Pejgamberëve.”

Përmes Muhamedit, Allahu e plotësoi rrugën (fenë) e cila përfshin urdhërimin e të gjitha të mirave, ndalimin e të gjitha të këqijave, lejimin e çdo gjëje të pastër, dhe ndalimin e çdo gjëje të papastër. Përsa u përket Pejgamberëve që erdhën para tij, porosia e tyre nganjëherë përmbante ndalimin e disa gjërave të pastra dhe të mira, siç ka thënë Allahu:

Për shkak të disa krimeve të bëra nga Çifutët, Ne ua ndaluam atyre disa gjëra të pastra, të cilat u qenë lejuar atyre. (Kur’an 4:160)

Po ashtu, porosia e tyre nganjëherë nuk i ndalonte të gjitha gjërat e papastra siç ka thënë Allahu:

Tërë ushqimi u qe lejuar bijëve të Israilit, përveç atij të cilin ata e zgjodhën që t’ia ndalojnë vetes para se ta zbritnim Teuratin. (Kur’an 3:93)

Ndalimi i gjërave të papastra është i përfshirë në domethënien e ndalimit prej të keqes, mu ashtu siç lejimi i të gjitha gjërave të pastra është i përfshirë në domethënien e urdhërimit për të mirën. Kjo sepse ndalimi i gjërave të mira dhe të pastra është pjesë e asaj çka Allahu ka ndaluar. Kështu, urdhërimi për të gjitha të mirat dhe ndalimi i të gjitha të këqijave nuk është plotësuar, përveç në Pejgamberllëkun e Muhamedit (salallahu alejhi ue selam) me anë të cilit Allahu plotësoi cilësitë e karakterit të mirë, gjë që përfshin tërë atë që është e mirë. Allahu thotë:

Në këtë ditë Unë e kam përsosur për ju fenë tuaj, dhe e kam plotësuar dhuntinë Time ndaj jush, dhe e kam pranuar për ju Islamin si fe.

Allahu e ka përsosur rrugën për ne, e ka plotësuar dhuntinë e Tij ndaj nesh, dhe e ka pranuar për ne Islamin (nënshtrimin) si mënyrë tonën të jetesës.

[Pause_Print_Scroll]

KY POPULL ËSHTË POPULLI MË I MIRË PËR NJERËZIT


Allahu i ka atribuar popullit të Muhamedit karakteristikat e njëjta, të cilat Ai ia ka atribuar vetë Pejgamberit në ajetin paraprak kur Ai tha:

Ju jeni populli më i mirë i ngritur për njerëzimin: ju jeni që urdhëroni për të mirën dhe ndaloni prej të keqes, dhe ju besoni në Allahun. (Kur’an 3:110).

Dhe Ai tha:

Besimtari dhe besimtarja janë mbrojtës të njëri-tjetrit: ata urdhërojnë për të mirën dhe ndalojnë prej të keqes. (Kur’an 9:71)

Me domethënie të njëjtë, Ebu Hurejre, një shoqërues i Pejgamberit dhe transmetues i shumë haditheve thoshte:

“Ju jeni njerëzit më të mirë për njerëzit. Ju i lidhni ata me zinxhirë e pranga dhe i tërhiqni drejt Parajsës.”

Allahu shpjegon në ajetin e lartpërmendur atë se ky popull është populli më i mirë për njerëzit d.m.th. më i dobishmi për ta, ai i cili ua bën të mirën më të madhe atyre. Kjo sepse ata përbëjnë të mirën dhe dobinë totale përmes urdhërimit për të mirën dhe ndalimit prej të keqes nga ana e tyre, në cilësi dhe sasi, meqë ata urdhërojnë tërë atë që është e mirë dhe ndalojnë tërë atë që është e keqe, dhe porosia e tyre i është adresuar të gjithë njerëzve të botës. Për më tepër, ata e mbështesin këtë institucion me xhihad (përpjekje) në rrugën e Allahut me jetët dhe pronat e tyre, dhe kjo përbën dobinë e plotë për botën.

Përsa u përket popujve të mëhershëm, asnjë prej tyre nuk i ndalonte të gjithë njerëzit me tërë atë që është e mirë, e as që i ndalonin të gjithë njerëzit në tërë atë që është e keqe. Për më tepër, ata nuk bënin xhihad (përpjekje) në këtë kauzë. Disa prej tyre fare nuk janë angazhuar në luftë të armatosur, dhe ata që e bën këtë, siç janë Çifutët, lufta e tyre përgjithësisht ishte me qëllim që t’i dëbojnë armiqtë e tyre nga toka e tyre, apo siç lufton çdo popull i shtypur kundër shtypësit të tyre, e jo me qëllim për të thirrur njerëzit në udhëzim dhe drejtësi, e as që t’i urdhërojnë ata për të mirën dhe t’i ndalojnë prej të keqes. Allahu rrëfen diskutimin vijues në mes Musait dhe pasuesve të tij:

O njerëz, hyni në tokën e shenjtë, të cilën Allahu e ka caktuar për ju, dhe mos ikni e që më pas të gjindeni në një humbje të mjerë. Ata thanë: “O Musa, aty janë një popull i ashpër (luftarak), dhe ne s’do të hyjmë në të derisa ata të dalin – nëse ata dalin, atëherë ne do të hyjmë në të.” ...Ata thanë: “O Musa, ne s’do të hyjmë në të derisa ata të jenë aty, pra shko ti, ti dhe Zoti yt, dhe luftoni. Ne do të ulemi mu këtu. (Kur’an 5:21-24)

Allahu thotë në një tjetër ajet:

A nuk e keni parë tubimin e bijëve të Israilit pas kohës së Musait kur ata i thanë Pejgamberit të tyre: “Caktoje për ne një mbret që të luftojmë në rrugën e Allahut.” Ai tha: “Ndoshta ju s’do të luftoni atëherë, nëse lufta do t’ju urdhërohej?” Ata thanë: “Pse të mos luftojmë në rrugën e Allahut, kurse ne jemi dëbuar nga shtëpitë dhe fëmijët tanë?” Pastaj, kur lufta u qe urdhëruar atyre, ata e kthyen shpinën, të gjithë përveç disave, dhe Allahu ka njohuri të plotë për keqbërësit. (Kur’an 2:246)

Këtu ne shohim se ata që flasin me këtë Pejgamber, e cekën arsyen për të luftuarit e tyre, atë se ata kishin qenë dëbuar nga shtëpitë e tyre dhe fëmijët e tyre. Përkundër kësaj, shumica e tyre dështuan që ta përmbushin fjalën e tyre, kur atyre u qe urdhëruar të luftojnë. Për këtë arsye, ata s’qenë lejuar që të mbajnë çfarëdo plaçke të luftës, dhe s’qenë lejuar t’i zënë robër femrat.

Është mirë e njohur se populli më i madh i besimtarëve para nesh ishin të bijtë e Israilit. Kjo është transmetuar në hadithin e vërtetë të rrëfyer nga Ibn Abas, se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selam) ka thënë:

“Popujt e mëhershëm dhe pejgamberët e tyre më janë treguar mbrëmë. Një pejgamber kalonte me një njeri, tjetri me dy njerëz, një tjetër më një grup të vogël, dhe një tjetër që s’kishte asnjë me vete. Pastaj, unë pashë një grumbull të madh, kodra të vogla të mbushura me njerëz, dhe unë thashë: “Ky është Umeti im!” M'u tha: “Këta janë bijtë e Israilit, por shiko atje.” Pastaj unë pashë një grumbull të madh, i cili zinte horizontet. M'u tha: “Ky është Umeti yt, dhe në mesin e tyre janë shtatëdhjetëmijë që do të hyjnë në parajsë pa u marrë në llogari.” Dëgjuesit e Pejgamberit u shpërndanë pa u dhënë ndonjë shpjegim i mëtutjeshëm. Pastaj, shoqëruesit (sahabët) diskutuan për këtë çështje duke thënë: “Përsa na përket neve, ne qemë lindur në idhujtari, por kemi besuar në Allahun dhe të Dërguarin e Tij...por këta janë bijtë tanë. Kur spekulimi i tyre për atë se kush janë shtatëdhjetëmijë njerëzit i mbërriu Pejgamberit, ai tha: “Ata janë që nuk e praktikojnë shërimin me zjarr, apo që s’përdorin fjalë magjike (të besuarit në aftësi magjike për shërimin apo parandalimin e sëmundjeve), që nuk besojnë në ogur, dhe të cilët plotësisht i mbështeten Zotit të tyre.” Ukashe ibn Mihsan u ngrit dhe tha: “A jam unë njëri prej tyre, O i Dërguar i Allahut.?” Pejgamberi tha: “Po”. Kur një tjetër u ngrit dhe tha të njëjtën gjë, Pejgamberi tha: “Ukashe erdhi para teje.”

Nga kjo ne kuptojmë përse konsensusi i këtij Umeti është dëshmi, d.m.th. sepse Allahu na ka informuar se ata urdhërojnë tërë atë që është e mirë, dhe ndalojnë prej tërë asaj që është e keqe. Nëse ata (Umeti Musliman) do të pajtoheshin të gjithë që të lejojnë diçka të ndaluar, ta lënë një detyrë, të ndalojnë diçka të lejuar, apo të thonë ndonjë të pavërtetë për Allahun apo krijimin e Tij, ata do të ishin urdhërues në atë që është e gabuar, ndalues të asaj që është e mirë, dhe kjo sigurisht se nuk është nga të folurit e pastër dhe punët e mira. Krahas kësaj, nga ajeti nënkuptohet se çfarëdoqoftë që Umeti nuk ka urdhëruar s’është e mirë, dhe çfarëdoqoftë që nuk ka ndaluar s’është e keqe. Meqë ky është Umet që urdhëron të gjitha të mirat, dhe ndalon të gjitha të këqijat. S’është e mundur për tërë Umetin që të urdhërojë diçka që është e keqe, e as të ndalojë diçka që është e mirë.

Mu ashtu siç na ka informuar Allahu se ky Umet do të përmbushë këtë detyrë, Ai po ashtu e ka bërë këtë detyrë kolektive (fard kifaje) për Umetin Musliman duke thënë:

Le të jetë një grup nga mesi juaj që thërret në atë që është e mirë, urdhëron për të mirën dhe ndalon prej të keqes. Këta janë të suksesshmit. (Kur’an 3:104)

Nuk është detyrë e praktikuesit të urdhërimit për të mirën dhe ndalimit prej të keqes që të shpërndajë porosinë ndaj çdokujt në botë. Një gjë e tillë nuk është kërkuar as nga Pejgamberët (paqja qoftë mbi ta), dhe kjo është një ndihmesë ndaj porosisë Pejgamberike. Më saktë, ajo që kërkohet është që kjo të bëhet e arritshme për ata që e kërkojnë atë. Nëse ata tregohen neglizhentë në kërkimin e saj, ndonëse ajo u është bërë e arritshme, atëherë përgjegjësia bie mbi ta, jo në atë. Meqë urdhërimi për të mirën është detyrë kolektive, ashtu siç Kur’ani qartë tregon. Ajo s’është detyrë për secilin individ Musliman, por për ta si grup.

Meqenëse xhihadi është pjesë e përsosjes nëse urdhërohet për të mirën dhe ndalohet prej të keqes, kjo, po ashtu, është detyrë kolektive. Përsa i përket detyrimit kolektiv, kjo do të thotë se nëse ata që janë të ngarkuar me detyrën nuk e zbatojnë atë, atëherë çdonjëri që ka mundësi për të në çfarëdo shtrirje është në mëkat aq sa është shtrirja e mundësive të tija në atë zonë. Kjo sepse detyrimi i tij (xhihadit) kur ka nevojë për të, i takon çdo Muslimanit aq sa është shtrirja e mundësive të tija/saj, siç ka thënë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selam) në hadithin që gjindet në Muslim:

“Kushdo prej jush që sheh duke u bërë ndonjë e keqe, le ta ndërrojë atë me doren e tij (me forcë). Nëse ai s’ka mundësi ta bëjë këtë, atëherë me gjuhën e tij, dhe nëse s’ka mundësi ta bëjë këtë, atëherë me zemrën e tij.”

Meqë kështu qëndron puna, është e qartë se urdhërimi për të mirën dhe ndalimi prej të keqes është njëra prej të mirave me të mëdha të cilën jemi urdhëruar ta bëjmë.

[Pause_Print_Scroll]

Ç’ËSHTË MA’RUF (E MIRA) DHE MUNKER (E KEQJA)?


Zbatimi i dënimeve të urdhëruara nga Allahu ndaj kujtdoqoftë që shkel kufijtë e sheriatit, është pjesë e ndalimit prej të keqes. Është detyrë për ata në pushtet (Ulu-ul-amr) d.m.th. dijetarët nga secili grup apo popull, udhëheqësit e tyre, dhe të vjetrit e tyre, që të qëndrojnë mbi popullatën e përgjithshme duke i urdhëruar ata për të mirën dhe duke i ndaluar prej të keqes; kështu duke i urdhëruar ata në tërë atë që ka urdhëruar Allahu dhe i Pejgamberi i Tij. Për shembull, vendimi i Ligjit Islamik (Sheriatit) - kjo është pesë namazet ditore në kohën e duhur të tyre, lëmosha e detyrueshme, agjërimi i detyrueshëm, dhe pelegrinazhi në Meke. Po ashtu, besimi në Allahun, engjëjt e Tij, Librat e shpallura të Tij, Pejgamberët e Tij, Ditën e Gjykimit, besimi në paracaktimin e të gjitha gjërave - të mirën dhe të keqen, dhe koncepti i Ihsanit (niveli më i lartë i imanit apo besimit) që do të thotë të adhurohet Allahu sikur të shihej Ai, sepse vërtet, edhe nëse ju nuk e shihni Atë, Ai gjithmonë ju sheh. Për më tepër, e mira (ma’ruf) përfshin çdo gjë, së jashtmi dhe së mbrendshmi, e cila qe urdhëruar nga Allahu dhe Pejgamberi i Tij. Këtu përfshihen: sinqeriteti absolut (ikhlas) ndaj Allahut, mbështetja në Allahun (teuekul), që Allahu dhe Pejgamberi i Tij të jenë më të dashur për besimtarin se gjithkush tjetër, shpresa për mëshirën e Allahut dhe frika ndaj denimit të tij, durimi me caktimin e Allahut dhe dorëzimi i plotë ndaj urdhërit të Tij, të qenit i vërtetë në të folur, përmbushja e detyrave, kthimin e amaneteve pronarëve të tyre, mirësjellja ndaj prindërve, mbajtja e lidhjeve familjare, bashkëpunimi në të gjitha aktet e mira, bamirësia dhe bujaria ndaj fqinjëve, jetimëve, njerëzve të varfër, udhëtarëve të mbetur keq, shokëve, bashkëshortëve, shërbëtorëve, drejtësi dhe paanësi në të folur dhe vepra, duke i thirrur njerëzit në karakter të mirë, si dhe aktet e vetëpërmbajtjes siç janë vendosja e marëdhënieve me ata të cilët janë ndarë, të dhënit atyre që të refuzojnë, dhe falja e atyre që ju bëjnë keq. Urdhërimi i njerëzve që të jenë së bashku dhe kooperativë, dhe të ndalurit ata nga mospajtimet dhe ndarja në mes tyre po ashtu është pjesë e urdhërimit në atë që është e mirë.

Përsa i përket të keqes (munker) të cilën Allahu dhe Pejgamberi i Tij e kanë ndaluar, forma më e rëndë dhe e fundit e saj është të shoqëruarit ortak me Allahun. Shoqërim do të thotë që t’i lutemi ndokujt apo diçkaje tjetër krahas Allahut. Ky ortak mund të jetë dielli, hëna, yjet apo planetet, ndonjë engjëll, njëri nga Pejgamberët, ndonjë njeri i drejtë apo shenjtor, ndonjë prej xhinëve, fotografitë apo varret e ndonjërit prej këtyre, apo çdo gjë tjetër në të cilën thirret përveç Allahut të Lartësuar. Shoqërim (shirku) po ashtu është kërkimi i ndihmës nga ndonjë nga këto që u përmenden më lart, apo të bërit sexhde atyre. E tërë kjo dhe çfarëdo e ngjashme me këtë është shoqërim (shirk) i ndaluar nga Allahu në gjuhët e të gjithë Pejgamberëve të Tij.

Çdo gjë të cilën Allahu e ka ndaluar po ashtu është pjesë e së keqes, siç është mbytja e paarsyeshme, uzurpimi i pronës së njerëzve në mënyra të ndaluara, uzurpimi i pronës me dhunë apo frikësim, kamata, bixhozi, të gjitha llojet e shitjeve apo kontratave të cilat Pejgamberi i ka ndaluar, ndërprerja e lidhjeve familjare, ashpërsia ndaj prindërve, mashtrimi në peshim dhe matje, dhe çfarëdo forme e shkeljes në të drejtat e të tjerëve. Po ashtu, në këtë kategori janë të gjitha aktet e shpikura të “adhurimit” të cilat Allahu dhe Pejgamberi i Tij s’i kanë urdhëruar apo lejuar.

[Pause_Print_Scroll]

LE TË JETË URDHËRIMI JUAJ PËR TË MIRËN NJË E MIRË NË VETVETE


Mirëdashësia dhe simpatia janë mënyra korrekte për urdhërimin e të mirës dhe ndalimit prej të keqes. Për këtë arsye, është thënë:

“Le të jetë urdhërimi juaj për të mirën një e mirë në vetvete, dhe le të mos jetë i keq ndalimi juaj prej të keqes.”

[Pause_Print_Scroll]

DOBITË DUHET TË JENË MË TË MËDHA SE PASOJAT NEGATIVE


Duke qenë urdhërimi për të mirën dhe ndalimi prej të keqes njëra prej detyrave më të mëdha apo akteve më të lavdërueshme në Islam, është e domosdoshme që dobia këtu të jetë më e madhe se pasojat e saj negative. Ky është shpirti i përgjithshëm i porosive të Pejgamberëve dhe librave të shpallur, dhe Allahu nuk e pëlqen kaosin dhe çoroditjen. Tërë ajo çka Allahu ka urdhëruar është e dobishme dhe mëshirë e dobisë. Allahu e ka lavdëruar namazin (të kundërtën e çoroditjes) dhe “muslihin” (reformuesit, apo ata të cilët nxisin në namaz). Dhe Ai i ka lavdëruar ata që besojnë dhe bëjnë vepra të mira (salihat), kurse e ka dënuar çrregullimin (fesad) dhe ata që e shkaktojnë atë në shumë vende në Kur’an. Kështu, kurdo që efektet e kundërta (mafsada) të ndonjë akti të urdhërimit apo ndalimit janë më të mëdha se dobia e tij (maslaha), kjo s’është më pjesë e asaj që Allahu në ka urdhëruar neve, edhe nëse është rasti që të lihen detyrat apo të bërit e të ndaluarës. Kjo sepse besimtarit i takon që t’i frikësohet Allahut në lidhje me robërit e Tij, dhe udhëzimi i tyre s’është përgjegjësi e tij. Kjo është pjesë e domethënies së ajetit në të cilin Allahu thotë:

O ju që besoni, ruajeni veten tuaj! Ai që shmanget s’do t’ju dëmtojë kur jeni në rrugë të drejtë. (Kur’an 5:105)

“Mbajtja me udhëzim” arrihet vetëm duke përmbushur dhe zbatuar të gjitha detyrat. Kështu, kur një Musliman e bën atë që është e detyrueshme për të duke urdhëruar për të mirën dhe ndaluar prej të keqes, mu ashtu siç i ka përmbushur të gjitha detyrat tjera, shmangia e atyre që shmangen nuk do t’i bëjë atij ndonjë dëm.