A jane shkijet shqipetar?!

[sherri]

Kush janë shkijet? (1)


Kush janë shkijet? A janë të njëjtë si serbët?
A kanë ndryshim? Ku është ndryshimi shka -serb?
Si u krijuan shkijet? A janë popull i ardhur, apo u krijuan më vonë?
Ç`farë gjuhe flasin shkijet sot? Si flitshin më herët?
Pse shkijet u bënë armiq të shqiptarëve?
Pse u favorizua dhe nga kush u favorizua armiqësia në mes shkijeve dhe shqiptarëve?
Se shqiptarët janë “ushqyesit” më të mëdhenj të fqinjëve tanë, kjo është e dokumentuar. Se shqiptarët janë edhe formues të shtetit të fqinjëve, kjo është më se e vërtetë. Në rrethin tonë fqinjësor që nga Mali i Zi, Serbia dhe Greqia shqiptari ishte faktori kryesor shtetformues. Në kohën e largët disa shekuj apo disa dekadash ne jemi ata që në mënyrë direkte apo indirekte i formuam këto shtete. Kush ndikoi që shqiptari të mohon vetveten dhe të vihet në krye të formimit të shteteve fqinj? Si dhe pse u zhvilluan rrethanat që shqiptari të bëhet edhe vrasës i vëllezërve të vet edhe pushtues i tokave të veta nën flamurin e tjetër kujt? Një pyetje mjaft e vështirë për t`u përgjigjur, por që duhet pa tjetër t`i përgjigjemi.
Qëllimi i këtij shkrimi nuk është të jetë një shkrim për Histori, por që në bazë të dhënave historiografike të dokumentohet se na ishim para të gjithëve këndej pari dhe që çdo mënyrë tjetër e paraqitjes së tyre në mënyrë kohore apo kulturore para nesh është e kotë, është një mashtrim, është një tentim i përvehtëtësimit të historisë së krijuesit të tyre.
Ka shumë për të folur, ka shumë për të shkruar por për të gjitha do të dihen, se e vërteta, se Historia dhe faktet janë në duar t`tona, e neve na duhet vetëm të punojmë. Tani edhe koha punon për ne.
“Shokut Skender Rizajt”
Nuk di a jeni te njohur me prejardhjen e dinastisë së Nemanjiqve, e cila ka sunduar me shtetin mesjetar te Nemanjiqve, nga shekulli XII-XIV .
Sipas një teorie greke dhe të shënimeve ne Hillendar , ajo është me origjinë Shqiptare dhe i ka takuar fisit Nimani. Nimanët njëherë ishin katolikë, pastaj ortodoks, pas ndarjes së kishave dhe të skizmës më 1054. Më vonë, me ardhjen e Turqve (osmaneve ) janë islamizuar.
E fillova me letrën e një popi “ serb” për të treguar të kaluarën tonë të përvetësuar nga serbët.
“Fisi Nimani është shkruar si “Nemane” (greq) kurse Stefan Nemanea si “Stefan Nemane” (greq) gjithashtu edhe ne Hilendar është shkruar me emrin Stefan Nemane. Prandaj në shqiptimin e më vonshëm të Shqipes e ka marr leximin itacistik Nimani, e më herët është lexuar Nemane .
Me sllovenizimin e të lexuarit të fjalës Nemane, në mesjetën e vonshme është përvesuar fjala Nemanja (nga metateza e shqipes :Nemanaj).
Nga fisi nimani kanë mbetur trashëgimtaret e Nimanasve të tanishëm nga të cilët ka në rrethinën e Prizrenit dhe në vet Prizren. Kjo është përsa i përket etimologjisë Nemanjiqi, ç -iqi.
“Nimanajt kanë sunduar sipas të drejtës kanunore deri me 1354, kur Car Dushani e ka nxjerr Kanunin e vet, i cili është përplot me të drejta të vjetra kanunore shqiptare. Kanuni ka pretenduar të zhdukë të drejtën e vjetër kanunore të Shqiptareve dhe legjislacionin dhe jetën juridike ta rregulloj sipas shembullit bizantin, por me 1389 u përmbys shteti i Nemanajve kurse populi iu ka kthyer zakoneve, të cilët janë ruajtur sot e kësaj dite te serbet (skizmatiket Shqiptare) dhe Shqiptaret ne Kosove, me saktë në metohi (dukagjin).
Kjo është dëshmia e dytë e cila vërteton se Nemanjiqët ishin me prejardhje shqiptare”.
“Nemanja në fillim nuk ka qenë zhupan i madh por është quajtur “Dorëzon – dëshmitar i madh”.
Kurse më vonë në ndikimin e grekëve dhe sllavëve e ka marr emërtimin thirrjen e zhupanit të madh.
Si dorëzon i madh shprehje shqipe – sundimtar; sinonim i shprehjes sundia e cila përdorej në mesjetë ka pasur kalorësi dhe njerëz të vet, të cilët ishin kalorësit e tij bujarë, e nëpërmjet të cilëve ka sunduar. Kjo është dëshmia e 4-të, për metodën shqiptare te sundimit te dinastisë Nimani në serbin mesjetare.
Unë të gjitha këto i di sepse e zotëroj mirë gjuhen e vjetër greke dhe e di edhe gjuhen shqipe duhet të jetë shqiptar skizmatik – shka dhe zakonet shqiptare. Për këtë arsye ju njoftoj që këtë element dhe fakt ta keni parasysh ne punën tuaj te ardhme, nëse këto gjer me tani nuk i keni te njohura. Ndërsa dëshmitë origjinale për pikën 1 mund ti gjeni në Hilendar kurse të tjerat mund t’i gjeni në Metohi (Dukagjin) sidomos në punimet e Dr. Milutin Gjuriqiqit.
“Kjo është letra anonime e një popi ortodoks i cili thotë: Na falni qe nuk mund të nëshkruhem nen këtë informatë, sepse, si serb (shqiptar – skizmatik) frikësohem”. (20. IX. 1985)
Pra shqiptar-skizmatik.
Pra shka-shkije.
Ne i quajtëm shkije se ata ishin vetëm të fesë ortodokse dhe flisnin shqip.
Pra ata ishin shqiptarë.
Duke bërë fjalë për banorët e pronave të Manastirit të Deçanit, Manastirit të Graçanicës, Patrikanën e Pejës etj, prona këto që shtriheshin në një territor shumë të gjerë, siç tregon “bulla e artë” e mbretit Stefan Deçani (1330), dr. Rizaj do të konstatojë se ata ishin shqiptarë dhe në asnjë dokument nuk ka shënime për ekzistimin e serbëve në këto treva. Kështu kuptojmë, shton Dr. Skënder Rizaj, se popullata e Kosovës së sotme dhe qeveritarët e saj: Nemanasit,-Nimanasit (nga shekulli XIX- Nemaniqët), Stefan Nimani, Shën Sava, Stefan Deçani, Millutini, Dushani dhe Llazarasit, despoti Stefan etj., që të gjithë ishin ilirë, ishin tribullë (fis pellazgë-iliri, ballë, tri ballët e maleve që ndodhen në luginën e Moravës së Madhe, pra ishin shqiptarët, njëherë katolikë e pastaj nga Millutini e këndej skizmatikë (shqiptarë të sllavizuar e më vonë edhe të islamizuar), sqaron autori, për të shtuar se është plotësisht e natyrshme që edhe kishat edhe manastiret e këtij ambienti gjeografik, si institucione të shenjta fetare të kësaj popullate dhe të sundimtarëve të saj të jenë ndërtuar nga shqiptarët dhe ato atyre t’u takojnë.
Shkiejtë quheshin të gjithë ata të krishterë që ngelën nën ndikimin e Patriarkanës së Lindjes Kostandinopojes kur u be skizma ndarja e kishes Prendimore (Romake katolike) me Kishen Lindore(Ortodokse) ne vitin 1054. Nga fjala skizma ka dal fjala shkij shkja pra është emërtim shqiptar që emërtuan të gjithë ata që u shkëputen nga kisha katolike Perëndimore.
Edhe pse ishin shqiptar, deri tash iu është “holluar” aq shume gjaku i pasardhësve, sa nuk do te diskutojmë mbi çfarëdo gjëje të rilidhjes me ta dhe se këtu askush nuk po kërkon vëllazërim apo bashkim me shkije por po bisedojmë me të dhëna dhe burime historike si u formuan serbët si komb, andaj është mirë ti dimë proceset e asimilimit te popullatës shqiptare që për fat të keq ka qenë plagë e rëndë të cilën ende nuk kemi arritur ta zbërthejmë.
Pra ka të bëjë edhe me atë, arsyeja e ndarjes së kishës, sepse në një moment historik, gjatë kohës së ‘çlirimtarëve’ otoman, popullata jonë ortodokse, i ka pasur vetëm dy mundësi: të mbetet ortodoks dhe të sllavizohet, ose të islamizohet, ‘turqizohet’, që kinse të shpëtoj nga sllavizimi.
Pra, shkak i ndarjes edhe më të madhe të shqiptarëve ortodoks- shkijeve të tokave tona në Mal të Zi, Maqedoni, Serbi dhe Kosovë nga trungu shqiptarë ka qenë edhe politika favorizuese e Turkut që i ka bërë sllavëve nën presionin Rus, për zhdukjen e elementit katolik shqiptar.
Pra si e thashë edhe më lartë, nuk mbetej gjë tjetër për ne ose sllav ose muhamedanë.

Jovan Tomiq në librin e tij mbi shqiptarët shkruan se disa shqiptar u bënë shumë të njohur në kryengritjen Serbe Te vitit 1804. Madje shumë studiues pajtohen se udhëheqësi i kësaj kryengritje i pari i dinastisë së Karagjorgjeviqëve, Karagjorgje Petroviq ishte me origjinë shqiptare. Kësaj periudhe i takon edhe krijimi i letërsisë serbe ku në vitin 1816 Vuk Karagjiqi ( shkja) e ofroi për ta shtypur fjalorin në gjuhën serbe. (Q.Namani)
Viti 1637,për Gjakovën sipas misionarit fra Bonaventura da Palacula ,nga 500 shtëpitë e kësaj kasabaje vetëm 20 ishin katolike të tjerat “ il resto tutti Turche et Scismatici”( të tjerët shqiptarë musliman dhe shqiptarë shkije ). Dhe mandej vashdon:” Per andare dalla parte del Settentrione sopra Jacova incominciano li Scismatici” –duke u ngjitur nga Gjakova në Deçan ,nëveriun e Gjakovës nëpër fshtra të gjithë fashtarët “shkizmatik” Në marsin e vitit 1683 dëshmitë e fra Kerubinit e japin pamjen demografike-statistike të rrethit të Gjakovës si “që nga Gjakova e deri në Deçan ishin të gjithë shkizmatik dhe Manastiri i Deçanit. Pra frati Kerubini që nga Gjakova në Deçan i hasi fshatrat shkizmatik” (“molte ville di Scismatici”.)
Shembull i pranisë të shqiptarëve ortodoks është edhe ky, ku për Hasin (ndër bjeshkët e Pashtrikut, në lugine e Lumit Drin, në jug të Gjakovës), shkruhet (më 1837) se: i tërë rajoni është i banuar me serbë të albanizuar dhe me Shqiptarë, (tout le districkt habite par des Serbes allbanises et des Albanais.)
Ka me mijëra dokumente për ekzistimin e shkijeve në anët tona dhe më gjerë, por të cilët kanë kaluar ose në mysliman ose në Serb.
Për kazatë e Pejës dhe të Gjakovës, deri në luftën e Krimesë, sipas Myllerit dhe Bues, konstatohej se në rrethinat e këtyre qyteteve ka mbizotërua element i krishterë ortodoks (shkijet f.xh.) e më pak Shqiptarë katolik, Latin, kështu që në 35.750 meshkuj mysliman ishin edhe 48.200 fshatarë të krishterë.
Kemi shembuj të gjallë ku shkijet dhe shqiptarët me trung familjar të përbashkët janë sot familjet shqiptare Korça nga fshati Gmicë në komunën e Dardanës që jetojnë sot në disa qytete të Kosovës, Familjet sot serbe Korçiç nga fshati Zebincë komuna e Artanës, që sot jetojnë në Zebincë dhe shumë qytete në Serbi, si dhe familja Llapashtica që sot jetojnë në fshatin Marec, Hajvali dhe qytete të Kosovës. Lagjja Korça në fshatin Gmicë të Dardanës sot ka mbi njëzet shtëpi myslimane shqiptare që e dëshmojnë prejardhjen e përbashkët të krishterë me familjet sot serbe në fshatin Zebincë. Fshati Zebincë në mesjetë është quajtur Arbanashi i Artanës. Këto familje janë trashëgimtarë të dy vëllezërve Ilit dhe Simonit. Duke e parë origjinën e përbashkët të këtyre familjeve akademiku serb i shtyrë nga politika pan sllaviste pa të drejtë shkruan se korçajt e Gmicës janë serb që së pari u myslimanizuan dhe kinse më vonë u shqiptarizuan. Pas hulumtimit dhe studimit të kësaj çështje vërtetohet se pikërisht korçiçët e Zebincës u asimiluan dhe u bënë serb në fillim të shekullit XX. Këto dy familje gjatë gjithë shekullit XX kanë komunikuar mes veti dhe të gjithë të moshuarit e korçiçve të Zebincës e kanë folur gjuhën shqipe. Si dëshmi tjetër është edhe përkatësia e përbashkët fisnore e fisit Krasniqe. Ili pas myslimanizmit e ndërroi emrin në Ali, ndërsa Simoni mbeti i krishterë në fshatin Zebincë. (Fakte historike mbi serbizimin e popullatës shqiptare në Kosovë, Qazim Namani).
Është interesant të theksohet se si në Sërbi ashtu në Malin e Zi të sotit, shkizmatikët nëse janë shndërruar në mysliman dhe flasin serbisht i quajmë Boshnjak, kurse ata shkizmatikë që mbetën ortodoks dhe po ashtu flasin serbisht quhen Serb ose Malazez.
Pra, shkijet ishin shqiptarë, e që rrethanat historike aspak favorizuese për ne i shtyn që të bëhen armiq të vetvetes dhe tokave të tyre. Pra serbët e kanë të kotë të mburrën me trashëgimin e të tjerëve-shqiptarëve dhe at trashëgimi t`a bëjnë si të vetën.
Vazhdon herën tjetër: – Pse shkijet u bënë armiq të shqiptarëve?
Pse u favorizua dhe nga kush u favorizua armiqësia në mes shkijeve dhe shqiptarëve?
Fahri Xharra,