Kein Macromedia Flashplayer? Klick bitte hier!
Dardania.de
Kethu Mbrapa   Dardania.de > Kultura > Kultura kombėtare
Emri
Fjalėkalimi
Kultura kombėtare Materiale tė reja, zbulime dhe ide personale per gjuhėsinė, artin, historinė ...



Pėrgjigju
 
Funksionet e Temės Shfaq Modėt
Vjetėr 10-01-08, 00:15   #1
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Raca Shqiptare

Raca shqiptare - J.Milaj




Jakov Milaj



Raca shqiptare

Studim Anthropologjik E Historik


Ismail Mal' Osmani, Botonjės - Tiranė
1944


Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Nyje Interesante
Vjetėr 10-01-08, 00:17   #2
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

PARATHĖNJE
___
Tė pėrgatitėsh njė studim anthropologjik e historik pa qėnė as athropolog as historian, duhet tė keshė shumė guxim. E unė kėtė guxim e mora, pse desha tė plotsojė, me sa mė qe e mundur, njė nevojė tė madhe shpirtrore, njė mungesė qė duhet tė ketė ndjerė Shqiptari : njohjen e vetvehtes.
E kaluara dhe e arthmja e njė kombi ndjekin njė rrugė tė caktuar, drejtimin e sė cilės, mė tepėr se fati, e japin fuqit biologjike. Prandaj, po tė kėrkojmė thellė thellė shkaqet e lulzimit ose tė teposhtes sė njė populli, do tė hasim, nė ēdo rasje, nė faktorė biologiikė.

Thesari m'i ēėmuar i njė shteti nuk pėrbėhet prej pasuris sė tokės e sė nėntokės sė tij dhe prej mundėsive tė zhvillimit ekonomik, por prej njerzve q'ai shtet mban nė gji, prej shpirtit q'i u jep giallėri kėtyre njerzve, prej gjakut qė qarkullon nėpėr venat e tyre. Raca, si pas mendimit tė tė gjithė biologve, pėrcakton prirjet shpirtrore tė njė populli, kanalizon dėshirat e mendimet, rregullon, pa e kuptuar, jetėn e individve, qoftė nė pjesėn vehtiake, qoftė nė mardhėnje me shoqi shojnė.

Ky studim nuk ėsht bėrė pėr t'u marrė me racizėm nė kuptimin politiko-filozofik qė i japin kėtij skaji popujt e tjerė tė botės. Nė njė vėnt si ky i yni, ku nuk njihen as fillet e shkencave biologjike dhe ku nuk dihet, as nė vija tė pėrgjithėshme, se cila ėsht paja morfologjike e shpirtrore qė ne na bėn tė ēquhemi nga popujt e tjerė tė Ballkanit e t'Evropės, tė hidhet nė shesh njė ide e kėtillė do t'ishte gjė fare e papjekur dhe nuk do tė jipte asnjė pėrfundim praktik.

Qėllimi i hartimit tė kėsaj vepre ka qėnė qė tė nxjerė nė shesh disa tė vėrteta, gjer mė sot tė panjohura, mbi racėn t'onė dhe t'u japė shkas, atyreve q'e ndjejnė vehten tė zotin, pėr t'u marrė pak mė tepėr me biologji e me anthropologji. Pėrfundimet qė ka pėr tė nxjerė
lexonjsi nga kėto faqe janė tė thjeshta dhe, ndofta, tė njohura intuitivisht prej shumė Shqiptarvet, rne gjithė se tė mohuara prej tė huajvet dashakeqė : se populli arbėror ka njė origjinė tė vetme e tė pėrbashkėt; se ėsht anas (aukton) nė tė gjitha viset ku banon sot; se as midis myslimanvet e kristjanvet, as midis Gegvet e Toskvet nuk ka ndonjė ndryshim racor; e, mė nė funt, se ndihet nevoja pėr njė politikė shoqėrore qė tė synojė fuqizimin fizik tė racės shqiptare.

Kombi i ynė ndodhet, siē munt tė kuptohet lehtazi, nė kushte shumė te mira pėr sa i takon racės. Me njėri tjetrin nuk na lith vetėm gjuha e historija, por edhe gjaku e prandaj kemi trajta trupore e veēori shpirtrore tė pėrbashkėta.

Mė sa, nė cilin do nga shtetet e tjera tė Kontinentit t'onė gjejmė mė shumė se njė racė, me tipare fiziologjike e psiqike tė ndryshme, nė Shqipėri kemi vetėm racėn ilirike ose dinarike tė ēėmuar edhe prej racistėve mė orthodoksė si njė nga racat mė tė larta, mė tė gjalla e me shpirt tė pajosur me cilsi tė zgjedhura. Njėsija e racės duhet tė ketė rėndėsi tė madhe pėr Kombin t'ėnė tė mitur, pse nga kjo rrjeth diēka e rėndėsishme : divergjencat mendore e shpirtrore ndėrmjet Shqiptarvet duhet tė jenė shumė tė vogla, aspiratat kombėtare tė pėrbashkėta.

Ē'paradoks — kishte pėr tė thėnė ndonjė lexonjės — me njėmėndsin (realiietin)! Po tė jetė kėshtu, shkenca nuk i pėrgjigjet sė vėrtetės... Nuk po shihni se si Shqiptarėt po orvaten t'i hanė kokėn shoqi shojtė ?

Por unė kujtoj se kjo armiqsi e sotme nuk ka asnjė themel. Ėsht njė krizė shpirtrore e ēastit dhe e shėruarshme, njė farė nevralgjije qė do tė kalojė mbrėnda pak kohe.

Mbushen plotė pesė vjetė qė ndodhemi nė luftė, nė njė luftė tė tmerrėshme ku raca, popuj e idera po pėrleshen si kurrė ndonjė herė tjetėr. Valėt e pėrthyera tė kėsaj ndeshje kaq tė madhe duhet tė ndiheshin edhe nė vėndin t'ėnė. Kėtu takuan tokė djerre, por pjellore, mėndje tė padjallzuara, ndėrgjegje tė patrajtuara sa e si duhet e prandaj bėnė veprėn e tyre. Mėkati, pra, pėr kėtė gjėndje q'u kriiua, nuk ėsht i racės e, pėr rrjedhim, jo i turmės shqiptare, por — pse mos t'a themi? — i atyreve q'u takonte barra t'a lėronin kėtė turmė, i udhėheqėsve tė sajė tė djeshėm intelektualė e politikanė qė kanė punuar pak, shumė pak, pėr tė njohur psikėn e Shqiptarit, pėr tė kuptuar prirjet e mbėhit e sajė dhe pėr t'u dhėnė atyreve drejtimin e duhur.


>>>>>>>>
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:18   #3
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Ndofta — t'a pėrmėndim edhe kėtė — kemi tė bėjmė me njė fatalitet historik me rrėnjė pėrjashta botės s'onė. Pėr kombet e tjera, pėrpara se luftėtari t'i drejtojė shigjetėn e funtme armikut q'e mbante nėn zgjedhė dhe politikani tė pėrpiqet tė sjellė bashkimin e mbrėndshėm ose tė bėjė politikanizėm, punoi historjani, filozofi, hartisti, shkencėtari i cilės do dege. Nė Shqipėri, pėr shkak tė rrethanave qė nuk mvareshin prej nesh, mėndjet drejtonjse munguan gjatė periudhės sė Rilindjes. Vetėm harti, letėrsija, beri diēka pėr tė mėkėmbur ndėrgjegjen kombėtare, e cila, gjer nė vjetėt e mbramė tė tetqindshit, venitej nė lethargjin e rėndė qė patėn krijuar tri a katėr vargje shekujsh robėrije. Por edhe drita e tij qe shumė e zbehtė dhe rruga pėr t'arritur pikėn e synimit shumė e vėshtirė pse krejt e parrahur. Vullnetet e ndėrgjegjet e reja, q'ishin tė domosdoshme pėr t’i dhėnė jetė njė shteti tė pavarur jo vetėm politikisht por edhe shpirtėrisht, nuk u krijuan dot.

Sido qoftė, gjėndja e sotėshme ka tė bėjė vetėm me faktorė tė jashtėm e jo me pajėn shpirtrore t'ethnosit t'ėnė e prandaj do tė pėrmirsohet shumė shpejtė pa lėnė vrraga pėrēarje. Jemi, qė tė gjithė, bij tė njė race tė vetme, vllezėr; shpejtė do t'i njohim gabimet qė kemi bėrė e do t'i kėrkojmė ndjesė shoqi shojtė. Gjaku uj s'bėhet.

Pėr tė caktuar fatin qė na ruhet pėr tė nesėrmen, kemi njė a tout tė madhe nė dorė : pėrnjėsin (uniformitetin) e brumit qė pėrbėn Kombin t'ėnė. Nė qoftė se intelektualėt e ndėrgjegjshėm do t'i pėrvishen me mish e me shpirt' punės qė tė zbulojnė problemet shpirtrore e lėndore tė fisit arbėror dhe t'u gjejnė atyreve zgjidhjen e drejtė, nuk duhet tė trėmbemi pėr t'arthmen. Vetėm duhet punė, pun' e parreshtur mendimtarėsh tė vėrtetė.

Kjo punė ėsht shumė m'e rėndė tek ne se sa te popujt e tjerė tė botės. Duhet nisur prei themelit. Ėsht mirė t'i njohim ė t'i themi vetė tė metat t'ona: jemi njė popull anakronik n'Evropėn e sotėshme. Ne s'e kemi trajtuar akoma ndėrgjegjen kombėtare, kurse kombet e tjera kanė shkuar shumė pėrpara. Por, me gjithė vėshtirsit e mėdha qė paraqiten, munt t'i a dalim ēdo pengimi. Raca e jonė i ka dhėnė botės sė huaj vlefta tė larta e tė shumta nė pėrpjestim me numrin e pėrfaqsonjėsve tė sajė. Ajo ruan, sigurisht, energji tė mėdha edhe sot e kėsaj dite. Kėto energji do tė nxjerin, me doemos, shkėndi xixllonjse qė do t'a ndriēojnė kėtė popull dhe do t'i tregojnė drejtimin qė duhet ndjekur.


>>>>>>>>>>>
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:18   #4
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Por, pėrpara sė gjithash, detyrohemi tė gėrmojmė veēorit e lėndės sė grestė qė pėrbėn popullin t'ėnė. Njė kirurg nuk do t'u a dilte asnjė herė nė krye operacjoneve qė bėn po mos tė njihte imtėsisht shtretrit anatomikė tė pjesės ku do tė vėrė thikėn. Gjithashtu, njė intelektual ose burr shteti do t'i mbrapshtonte shumė punėt nė vėnt qė t'i ēonte nė rrugė tė mbarė, po mos tė njihte si duhet popullin nė tė cilin edhe ai bėn pjesė.

— Gnothi safton, i tha Orakulli i Delfit filozofit Sokrat.


>>>>>>>>>>>>>>
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:19   #5
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

***

Qėllimi q'u ndoq nė hartimin e kėsaj vepre ka qėnė shumė i kufizuar. Ėsht pėrmėndur edhe mė parė : t'i jipet rasja lexonjsit tė thjeshtė qė tė nxėjė disa tė vėrteta rreth racės sė tij, tė dijė se midis tij dhe atyreve qė flasin njė gjuhė me tė nuk ka asnjė ndryshim gjaku e pra t'a njohė Shqiptarin, qė prej Mitrovice e gjer nė skajin mė jugor tė Ēamėris, si vllan e vetė.

Gjuha e pėrdorur ėsht e thjeshtė dhe, pėr tė bėrė qė teksti tė kuptohet lehtė, janė mbledhur, nė njė kaptinė tė veēantė, disa shėnime e sqarime biologjike tė vulgarizuara. Rrjeshtimi i lėndės ėsht bėrė nė mėnyrė qė seicili lexonjės tė gjejė diēka qė t'a interesojė. Pranė pjesėve me pėrmbajtje vetėm biologjike, janė shtjelluar subjekte ethnografikė e historikė.

Por kam shpresė se edhe intelektuali i paspecjalizuar n'anthropologji e nė histori do t'i lexojė me interes kėto pak faqe. Janė, me sa di unė, tė parat qė shkruhen mbi racėn t'onė nė gjuhėn shqipe e prandaj shumė-kushit nuk do t'i ketė rėnė rasja qė tė mirret me problemet qė qeken nė kėtė vepėr.

Pėr tė mundur tė konsultojė sa mė shumė nga studimet e autorvet tė huaj qė janė marrė me anthropologjin e me ēėshtje tė tjera shqiptare, kam qėnė i detyruar t'ė marrė hua libra nėpėr miq, tė ēqetsojė ndokėnd qė tė mė pėrkthejė ndonjė vepėr prej gjermanishtes e tė kėrkojė kėshilla nga ata qė janė mė tė zotė se unė. Duke i u dhėnė funt kėtyre rreshtave, e ndjej pėr detyrė t'i u falem nderit me zėmėr qė tė gjithve.

Tiranė, Jenar 1944.

AUTORI
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:19   #6
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

RACA DHE KOMBI


Ē' ĖSHT ANTHROPOLOGJIJA - PĖRKUFIZIMI I RACĖS - LIGJĖT E MENDEL-it - SHĖNIME ANTHROPOMETRIKE - KLASIFIKIMI I RACAVET DHE RACA ARJANE - METIĒJATI - RACA, KOMBI, GJUHA


Ndryshimet e fytyrės e tė mėnyrės sė jetesės i u kanė rėnė nė sy vėzhgonjėsve qė nė kohėt mė tė lashta. Ndėr dokumentat e hieroglifuar t'Egjyptjanvet gjėnden pėrshkrime tė shumta popujsh qė kishin marėdhėnje me nėnshtetasit e Faraonvet. Bibla, nė kaptinėn e dhjetė tė Gjenezės (tė bėrėt) pėrmban njė dokument tė famshėm ethnologjik tė kohės. Ndėr Grekė e Latinė, pastaj, kemi shėnime tė shumta e vepra tė tėra ku fise e raca tė ndryshme tė dheut pėrshkruhen pėr bukuri duke u ndjekur njė farė sistemi shkencor. Mjafton tė pėrmėnden emrat e Herodotit, Aristotelit, Tacitit e Plinit tė Vjetėr pėr tė kuptuar se shumė ndėr eksponentėt e mendimit helenik e italik i kanė kushtuar me zell studime tė vlefshme atyre shkencave qė sot thirren ethnografi, ethnologji e anthropologji.

Studimet shumzohen gjatė Mesjetės dhe zėnė vėnt kryesor hė numrin e diturive tė kohės, atėherė kur Evropjanėt mundėn tė zbulojnė kontinente tė reja dhe tė hyjnė thellė nėpėr ato qė njiheshin edhe ndėr kohėt e moēme. Mė nė funt, nė shekullin e nėntmėdhjetė, njoftimet e mbledhura mbi dukjen e mbi zakonet e njerėzve disiplinohen, caktohen vijat qė duhen ndjekur pėr kėrkimet e reja dhe arrihet, nė kėtė mėnyrė, nė shkencat e vėrteta qė pėrbėjnė historin natyrore tė njeriut.

Emri i anthropologjis ėsht.i vjetėr: e pėrdor Aristoteli nė kuptimin e fjalimit mbi njerin e do t'a pėrdorin gjer nė ditėt t'ona filozofėt me domethėnjen e njė doktrine tė natyrės njerzore. Nga mezi i shekullit tė shkuar ky skaj pėrhapet si sinonim i “historis natyrore tė njeriut” (Broca) dhe pėrhapja e tij bėn qė tė lihet pas dore kuptimi filozofik.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:20   #7
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

>>>>>>>>>>

Skajet ethnografi e ethnologji q'e kanė rrėnjėn nė konceptin e popullit (gėrqisht ethnos) janė tė kohėve tė reja. Pėrkufizime tė qarta mbi to mungojnė edhe sot e kėsaj dite, pse dijetarė tė shteteve tė ndryshme i u japin kuptime qė nuk pėrputhen kryekėput njėri me tjetrin. Me gjithė kėtė, pėrmbajtja e ethnografis ėsht pėrcaktuar, nė pėrgjithsi, nė kuptimin e njė disipline thjeshtėsisht pėrshkronjėse, e cila ka pėr barrė mbledhjen e lėndės q'ėsht pėr t'u vrejtur mbi kulturat e sotėshme tė popujve tė ndryshėm. Ethnologjija ėsht shkenca krahasonjėse e induktive qė ka pėr detyrė pėrpunimin e mėpastajshėm dhe diskutimin e kėsaj lėnde sė mbledhur.

Por prap tė dy skajet nuk janė pėrdorur vetėm nė kėtė kuptim. Shumė herė nėn emrin “shkenca anthropologjike” dijetarėt kanė pėrmbledhur ethnologjin sė bashku me anthropologjin. Kurse, duke pranuar njėsin e kėtyre dy disiplinave, pėrdorimi shkencor italjan e ka mbajtur tė ndarė anthropologjin — studimi i problemeve biologjike, sistematike e racore tė njeriut — nga ethnologjija qė studjon grumbullimet dhe kulturat e njerzve. 1)
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:23   #8
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

***

Fjala “racė” ėsht pėrmėndur shumė ndėr kėta vjetėt e fundit. Ku me kuptimin shkencor, ku me kuptimin e njė doktrine politike qė ka marrė emrin racizėm e qė ka krijuar bazėn e lėvizjevet politike tė disa popujve.

Ky studim nuk ka pėr qėllim qė tė hyjė thellė n'anthropologji, as tė mirret me ēėshtje filozofike abstrakte ose me racizėm e prandaj, pėr t'i dhėnė lexonjsit rasje qė tė marrė vesh ē'ėsht raca, po japim disa pėrkufizime tė hartuara prej shkencėtarėsh rrymash tė ndryshme e qė nuk bjenė nė kundėrshtim, por e plotsojnė shoqi shojnė.

“Raca, thot Guenther, pėrfaqson njė grup njerzor qė, pėr lidhjet ndėrmjet veēorive fizike dhe pajosieve shpirtrore tė veēanta, dallohet nga cilido grup tjetėr njerzor dhe krijon elementa qė i pėrngjajnė njėri tjetrit.” 2)

Eugen Fischer, qė ėsht njė ndėr mė tė mėdhenjt eksponentė tė racizmit gjenetik, e pėrkufizon me kėto fjalė racėn: “ėsht njė trunk i pėrcaktuar nga grupe “genėsh” 3) tė barabar-tė, jo prej njerzish q'i pėrngjajnė shoqi shojtė vetėm ndėr trajta tė pėrjashtėme : ėsht njė grup qė trashgohet.4)



_____________
1) Renato BIASUTTI : “Origine e sviluppo delle scienze anthropologiche”, nė Razze e Popoli della Terra, faqe 13, 14, 15.
2) J. EVOLA : “Mito del sangue”, Hoepli, Milano, 1942, faqe 2.
3) Fuqija qė kanė gametėt (spermatozoidėt dhe ovulėt) pėr tė shkaktuar dukjen e veēorive somatike tė posaēme, i veshet pranis, nė nukleo, tė lėndėve kimike tė veēanta qė thirren me emrin “faktorė”, “determinantė” ose “genė”. Morgani dhe shkolla e tij i mbajnė “genėt” si thėrmije qė kanė seli tė caktuar ndėr kromozomė.



Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:24   #9
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Alessandro Ghigi thot: “sistematiku munt tė pohojė qė raca ėsht njė entitet i dalluarshėm pėr njė sasi karakteresh morfologjike e fiziologjike tė pėrcjellėshme me anėn e trashgimis, qė duken ose, sido qoftė, qė munt tė zbulohen me metodat e verés sė zakonėshme e tė statistikės.” 5)

Nga kėto tri pėrkufizime tė rėndėsishme del nė shesh se shumica e shkencėtarve me fjalėn racė nuk pėrfshijnė vetėm njerz qė kanė veēori somatike krejtėsisht tė njėjta, por qė kanė, bashkė me trajtat e pėrjashtėme, tė pėrngjarėshme edhe disa cilsira shpirti qė i afrojnė midis tyre e qė trashgohen prej atit e nėnės te bijt e bijat.

Shkencėtarė tė tjerė nuk i japin rėndėsi kaq tė madhe pjesės shpirtrore. Njė ndėr ta, Boule, jep kėtė pėrkufizim : “pėr racė duhet kuptuar vazhdimtarija e njė tipi fizik qė shpreh afėrsit e gjakut dhe qė pėrfaqson njė grupėzim kryesisht natyror duke mos patur nė pėrgjithsi asgjė tė pėrbashkėt me popullin. me kombėsin, me gjuhėn e me zakonet qė janė grupėzime kėmb' e krye artificiale dhe aspak anthropologjike dhe qė s'kanė tė bėjnė veēse me historin, mbasi janė prodhime tė sajė.” 6)

Pikėrisht kėtu ngul kėmbė edhe De Lapouge: “raca ėsht pėrmbledhja e disa individve qė kanė tė pėrbashkėt njė farė tipi tė trashguarshėm; nocioni i racės ėsht i rendit zoologjik, vetėm zoologiik.” 7)

Por, pėr kėtė vepėr do t'ishte ndofta m'i pėrshtatshėm pėrkufizimi i Martial-it qė i u shtėmėnget rymave politike, nuk lė pėrjashta pajėn shpirtėrore dhe i jep rėndėsi kryesore historis: “Thirret racė pėrmbledhja e njė popullsije, karakteret psikologjike tė sė cilės, tė fshehura ose tė ēfaqura (posaēėrisht gjuha) dhe vizat anthropobiologjike pėrbėjnė mbrėnda kohės (historis) njė njėsi tė dalluar.” 8)

_____________
4) J. EVOLA : Op. cit. faqe 92 - 93.
5) Alessandro GHIGI : “Problemi Biologici della Razza e del Meticciato”, Nicola Zanichelli Editore, Bologna, 1939, faqe 8.
6) Eugéne PITTARD : “Les races et l'histoire”, Albin Michel Editeur, Paris, 1932, faqe 4.
7) Giovanni MARRO : “Primato della Razza Italiana, Casa Editrice Giuseppe Pfincipato, Milano, Messina, 1940. Faqe 50.
8) Dr. René MARTIAL : “Race, Hérédité, Folie”, Mercure de France, Paris, 1938, faqe 1. - Kaptina e parė e kėtij libri ėsht pėrkthyer shqip prej Autorit tė kėsaj vepre dhe ėsht botuar nė “Pėrpjekja Shqiptare”, Viti i dytė, faqe 386.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:25   #10
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Ky pėrkufizim cakton edhe programin e pėrgjithshėm tė punės s'onė nė tė cilėn flitet pėr origjinėn dhe pėr lėvizjet mė te mėdha historike tė racės shqiptare, pėrshkruhen vijzat morfologjike dhe kufizohet puna mbrėnda kufijve toksorė qė pėrmbajnė ata pėrfaqsonjės tė racės qė flasin njė gjuhė tė vetme, shqipen.

***

Pėr t'a afruar lexonjsin mė tepėr me njė nga problemet themelore tė racės, me trashgimin, mė duhet lė flas pak mbi ligjet qė e rregullojnė kėtė. Kuptohet qartaz se nuk do tė kishte pse tė flitej pėr origjinėn ilire tė Shqiptarve e pėr pastėrtin e racės sė tyre nga elementa tė huaj, po tė mos ishin zbuluar ligje me saktėsi mathematike qė rregullojnė kalimin e veēorive trupore e shpirtrore tė njerėzve prej njė brezi nė brezat e ardhshėm.

Vetė Darwin-i kishte nxjerė nė shesh fakte tė rėndėsishme duke studjuar dukjen dhe shpėrndarjen e disa karaktereve ndėr ibridė. Weismann-i shpreh konceptin e vazhdimis sė plazmės germinative tė prindėrve ndėr fėmij e prandaj, gjer nė njė farė pike, tė pavdeksis sė sajė. Tashi dimė se kjo vazhdimi, e prandaj ruajtja e karakterevet tė njeriut, njėmėndsohet (realizohet) me anėn e kromozomėve, qė janė trupa tė vogjėl tė ngjyrosur, nė numėr tė caktuar pėr setcilėn specie e qė pėrmbahen prej tė gjitha qelizave (ēelulave) tė farės s'organizmave bimore e shtazore. F. Galton hartoi pastaj theorin e trashgimis atavike, si pas sė cilės grumbulli i cilsive tė njė individi i u detyrohet jo vetėm prindėrvet, por edhe gjyshėrvet e stėrgjyshėrvet nė mėnyrė zvoglonjse (dekreshente) me largėsin e brezave. Por kjo theori, me gjithė se e pėrmirsuar nga Pearson, nuk puqet krejtėsisht me theorit e hartuara nga Mendel-i.

Nė vitin 1865-66, njė murg austriak, Grigor Mendel, mbillte nė kopshtin e kuvėndit pizele e bimė tė tjera dhe kryqėzonte varietetet e ndryshme pėr tė shikuar se si trashgoheshin ndėr ibridėt karakteret e tyre. Zbuloi nga kėto vėzhgime tri ligjė biologjike me rėndėsi kryekreje qė nuk bėnė pėrshtypje tė madhe atėherė kur u botuan pėr herė tė parė, por qė mė vonė, mė 1900, u vėrtetuan prej tre botanikėsh tė ndryshėm dhe formuan, qė prej kėsaj kohe, themelin e njė disipline tė re qė shkoi pėrpara me hapa shumė tė shpejta, tė gjenetikės.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:26   #11
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Prej kėsaj kohe u ndie nevoja qė tė kėrkoheshin e tė zgjidheshin edhe pėr njerin problemet e ndryshme tė trashgimis e t'ibridizmit. Nė kėtė mėnyrė gjenetika u fut n’anthropologji. Studimet e bėra gjer mė sot tregojnė se nė trashgimin e shumė veēorive tė ndara (si ngjyra e syvet, ngjyra dhe trajta e flokėvet, trajta e hundės, shumė sėmundje q'i sjell individi me vehte kur lind etj...) vėrtetohen plotėsisht tė tri ligjėt e Mendel-it. Tė thjeshtėsuara ato munt tė shprehen nė kėtė mėnyrė:

1. — LIGJA E ZOTRIMIT OSE E UNIFORMITETIT : kur kryqėzohen dy bimė o kafshė, qė ndrrojnė njėra prej tjetrės pėr njė karakter tė vetėm, i cili karakter nė njėrėn ėsht zotronjės dhe nė tjetrėn i mbėshehur, ne brezin e parė shihet vetėm karakteri zotronjės.

SHĖMBULL I: duke mbarsur njė pizel me fara tė verdha me polinėn e njė pizeli me fara tė blerta, tė gjitha farat e para qė na jep ky kryqzim janė tė verdha, pse ngjyra e verdhė ėsht zotronjėse mbi ngjyrėn e blertė.
SHĖMBULL II: Po tė kryqzojmė bimėn “gojė e luanit” me lule tė kuqe me njė tjetėr me lule tė bardha, lejnė lule me ngjyrė tė ndėrmjeme: gojė luani me ngjyrė trėndafili.

2. — LIGJA E NDARJES SĖ KARAKTEREVE : nė qoftė se mbarsen njėra me tjetrėn fara me origjinė tė kryqėzuar, nė brezin e dytė ato japin fara qė kanė karakterin zotronjės (tė verdha nė shėmbullin e parė) dhe fara qė kanė karakterin e mbėshehur (tė blerta po n'atė shėmbull), nė njė pėrpjestim tė qėndruarshėm 3:1 (pra, nė katėr, tri fara tė verdha dhe njė tė blerėt). Nė shėmbullin e dytė, tė gojės sė luanit, nga tė cilėt njė e katėrta ėsht me lule tė kuqe, njė e katėrta me lule tė bardha dhe dy tė katėrtat janė me lule ngjyrė trėndafili.

3. — LIGJA E PASTĖRTIS SĖ GAMETEVE NDĖR IBRIDĖT: nė qoftė se mbillen pizele tė brezit tė dytė, do tė kemi njė brez tė tretė, nė tė cilin dallohet:
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:28   #12
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

) Pizelet e blerta prodhojnė vetėm pizele tė blerta ;
b) farat e verdha, nė dukje omogjene, nė brezin e trete japin njė tė tretėn e farave me ngjyrė tė verdhė, qė nuk e ndryshon mė ngjyrėn ndėr brezat e ardhėshėm;
c) dy tė tretat qė mbetėn japin njė pėrzjerje farash te verdha e tė blerta nė raportin 3:1, njė soj si nė brezin e dytė,
ē) kėto farat e fundit — tė verdha e tė blerta bashkė, si pas raportit mendeljian 3:1 — ndjekin tri rregullat e mėsipėrme, do me thėnė farat e blerta prodhojnė vetėm fara tė blerta, farat e verdha prodhojnė fara tė verdha tė pastėrta dhe fara tė verdha qė japin fara nė dy ngjyra si pas raportit tė mėsipėrm.




Nė brezin e parė (I) kemi “fėmij” me karaktere tė pėrziera; nė brezin e dytė (II) duken karakteret fillestare nė gjysmėn e “fėmijvet”; nė brezin e tretė (III) karakteret fillestare duken edhe nė gjysmėn tjetėr tė “fėmijve” qė, nė krye, dukesh sikur kishin vetėm karaktere tė pėrziera.




Nė brezin e parė (I), trashgimija m'e dobėt (shėnuar me katrorin e bardhė) duket sikur ka humbur, por del prap nė shesh nė brezin e dytė (II) e nė tė tretin (III). Nė brezin e tretė (III) kjo trashgimi len edhe nga “bijt” ku, nė brezin e dytė, dukej sikur kishte humbur.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:29   #13
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Riprodhimi i gojės sė luanit bėhet sipas skemės I.

Sa thamė mė sipėr tregon se gametėt mbeten tė pastėrt sa do qė bima ėsht ibride, pra e pėrzierė.

Kjo ligjė e tretė do tė vlente edhe pėr trashgimet e ndryshme, shpirtrore ose trupore, tė species njerzore. Veēorit qė trashgohen munt tė pėrcillen (transmetohen) edhe veē e veē. pa patur me doemos marėdhėnje midis tyre. Prandaj ėsht gabim tė ēfaqen gjykime tė papjekura rreth karakterit tė njė individi duke u mbėshtetur vetėm mbi pamjen e tij fizike. Kjo gjė do t'ishte e drejtė vetėm sikur tė kishim pėrpara syve kryqėzimin e dy pėrfaqsonjėsve tė dy racave tė pastėrta. Por praktikisht dy raca njerzore krejt tė pastėrta ėsht e pamundur tė gjėnden n'Evropė. Kuptohet pra se njė njeri me dukje tė racės nordike, i hollė, i gjatė, flokverdhė, nuk ka me doemos cilsira shpirtrore tė kėsaj race; nga ana tjetėr, munt tė ngjajė dėndur qė nė njė shtat trashalluk tė shkurtėr tė njė brakiqefali tė gjėndet njė shpirt nordik.

Nga pikpamja e “seleksionimit tė racės”, sikur theorit e Mendel-it tė jenė tė vėrteta edhe pėr farėn njerzore, rrjeth se, sikur tė ndalojmė pėr disa breza me radhė ēdo kryqzim t'ibridve tė njė race me elementa tė njė race tjetėr, nė pjellėn do tė kemi dal' e nga dalė shpėrndarjen e veēorive tė pėrziera. Me anėn e kėsaj shpėrndarje do t'arrijmė, mė nė funt, tė kemi veēorit origjinale krejt tė pastra: e atėherė, duke veēuar mbajtėsit e kėtyre cilsive tė cilat qė nė fillim kanė shkatrruar njė racė — racėn nordike, pėr shėmbull — do tė kemi prapė racėn e pastėr tė njėherėshme. Duke u mbėshtetur nė mendelizmin theorik Gjermanija nacional-socialiste ka marrė masa pėr Aufnordung-un, do me thėnė pėr rikthimin e popullit tedeshk nė racėn “nordike”. Kjo doktrinė, gjithashtu — nė lidhje me ridaljen e papritur tė njė karakteri tė futur nė varguan e trashgimit me anėn e njė elementi biologjik tė sėmurė — ka frymėzuar racizmin gjerman; pėr tė marrė masat e ndryshme qė kanė bėrė kaq shumė bujė rreth hygjienės e rreth profilaksit tė racės.

Por a do tė jetė vallė i sigurtė pėrfundimi i kėtyre masave, ashtu siē thonė ligjėt e gjenetikės ? Shkencėtarėt jo gjermanė nuk janė tė njėj mendimi mbi pėrfundimin pozitiv tė Aufnordung-ut e tė profilaksit tė racės. 9)

_____________
9) Spjegime tė qarta e tė shumta mbi kėtė argument jep H. S. JENNINGS nė veprėn e vetė “Ereditį biologica e Natura umana”, pėrkthyer prej inglishtes nga Prof. Paolo ENRIQUES, e botuar nė A. Mondadori, Milano, 1934. Tė shifen sidomos faqet 211-212 e tutje.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:30   #14
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

>>>>>>>>>>>>>>>>

Anthropologjija, pėr tė studjuar njė grup njerzish, mbėshtetet nė disa masa e pėrshkrime tė njė pjese individėsh pėr tė cilėt besohet se pėrfaqsojnė grupin. Mbėshtetet, prandaj, nė probabilitetin, i cili i afrohet mė tepėr sė vėrtetės sa m'i math te jetė numri i vėzhgimeve.

Karakteret somatike qė do t'i duhen mė shumė lexonjsit tė kėtij libri janė kėto:

1. — NGJYRA E LĖKURĖS: nuk ėsht i lehtė caktimi i sajė, pse racat e ndryshme kanė ngjyra qė i u pėrngjajnė shumė njėra tjetrės dhe qė nuk ka se si tė pėrshkruhen me fjalė. Pėrveē ngjyrės sė pėrgjithėshme tė njė race janė edhe ato tė cilitdo individi veēanėrisht. Shkenca, pėr t'i bėrė ball kėtij studimi tė ngatrruar, pėrdor shkallėn kromatike tė Von Luschan-it nė tė cilėn ngjyrat e lėkurės, nga m'e qarta gjer te m'e errta, ndahen nė tetė klasė dhe seecila klasė ndėr numra qė shkojnė nga 1 deri nė 36. Racat qė mbajnė numrat mė tė vegjėl, pse mė tė bardha, janė ato qė rrethojnė Baltikun dhe detin e Veriut, kurse mė t'errtat, q'arrijnė nė ngjyrėn gati tė zezė, janė ato tė zonavet tropikale tė Sudanit.

Ngjyra ka rėndėsi tė veēantė nė caktimin e racavet, pse ajo nuk shtohet ose paksohet prej ambientit sikurse munt tė besojnė ata qė shohin trupat tė nxirė prej rrezeve tė diellit, por ėsht e trashėguarshme nė pjellė edhe kur ambienti ndryshohet. Zezaku i Afrikės mbetet i zi edhe kur len e rritet n'Evropėn e veriut, ndėr sa Evropjani bardhosh qė ka kaluar verėn lakuriq nė ndonjė ranishtė fillon tė marrė prap ngjyrėn qė kishte porsa nis punėn e tij tė pėrditėshme nė hije.

2- — NGJYRA E SYVET mvaret nga dy ngjyra t'agut (iridit) nga tė cilat njėra ndodhet nė siipėrfaqen e mbrėndėshme, tjetra nė tė jashtmen. Ndėr albinėt (sybardhėt) kėto ngjyra mungojnė qė tė dyja dhe agu merr nga gjaku ngjyrėn e trėndafilit. Nė syt bojė qielli mungon vetėm ngjyra e jashtme, kurse e mbrėndėshmja ėsht e kuqe e ēelėt, Edhe nė syt ngjyrė ulliri tė hapėt thuaj se mungon ngjyra e pėrparshme e agut, por kjo shtohet gjithnjė e mė tepėr nė syt me ag ngjyrė gėshtenje t'errėt dhe tė zezė. Nė trashgimin ngjyra e syvet ndjek ligjėt mendeljane.

3. — EDHE NGJYRA E FLOKVET jepet prej dy ngjyrash: njėra e verdhė nė tė skuqur pėrhapet barabar nė tė gji

thė qimen dhe tjetra e gėshtenjtė pėrhapet si pluhur nė kokrra tė vogla. Kur kjo e fundit mungon, flokėt janė tė kuqė. Edhe pėr flokėt ėsht vėrtetuar mendelizmi: flokėt e gėshtenjtė, pėr shėmbull, nuk janė prodhimi mesatar qė rrjeth nga kryqzimi i niė flok-verdhi me njė flok-zi, por pėrbėjnė njė karakter tė pavarur. Ka rėndėsi tė dihet edhe se ngjyra m'e errėt ėsht zotronjse mbi ngjyrėn mė tė hapėt, por kjo vlen vetėm pėr tė rriturit; fėmijt shumė herė kanė flokė me bojė tė ēelėt qė vijnė duke u nxirė me kalimin e moshės.

4. — TRAJTA E FLOKVET DHE GRADA E LESHTORIS.

Kemi dy trajta tė ndryshme flokėsh: flokė tė pėrdredhur tė shkurtėr e tė hollė dhe flokė tė drejtė tė gjatė e tė trashė. Por njė sasi e madhe trajtash tė ndėrmjeme ka shkaktuar qė kėto tė mblidhen nė tri kategori: elikotrikė (nė trajtė tė spirales), flokė tė pėrdredhur a kaēurrela; cimotrikė, me valė; lisotrikė tė drejtė tė trashė dhe shumė a pak t'ashpėr, tė pėrngjarshėm deri diku me lelėn e kalit.

Ndėr rasje kryqėzimesh midis njerzish me flokė qė kanė trajtė tė ndryshme ėsht vėnė re se zbatohen pikėrisht ligjėt e Mendel-it.

Shkalla e leshtoris duket se ka lidhje tė ngushtė me trajtėn e flokvet, Me gjithė se pėrfaqson njė karakter njerzor parak (primitiv), duket se atė e kanė humbur tė gjithė lisotrikėt qė janė gati qose dhe njė pjes' e elikotrikvet, ndėrsa e kanė ruajtur tė gjithė cimotrikėt.

5. — LARTĖSIJA E TRUPIT tė njeriut (mashkullit tė pjekur) mė kėmbė ndryshon nga 120 nė 190 centimetra. Shumica e madhe e njerzve janė tė lartė prej 142 nė 180 centimetra. Shtati i gruas ėsht mesatarisht 12 centimetra m'i ulėt nga ai i burrit.

Lartėsit e shtatit ndahen prej anthropologve nė tetė klasė:

Shtate shumė tė ulta deri 147.9 cm. Kl. I.
Shtate t'ulta prej 148 deri 152.9 cm. “ II.
“ 153 “ 157.9 “ “ III.
Shtate tė mesme “ 158 “ 162.9 “ “ IV.
“ 162 “ 167.9 “ “ V.
Shtate tė larta “ 168 “ 172.9 “ “ VI.
“ 173 “ 177.9 “ “ VII
Shtate shumė tė larta “ 178 cm. e pėrpjetė “ VIII.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 00:32   #15
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Njerzit e gjatė gjėnden pėrgjithėsisht ndėr vende tė hapta, si ndėr zona me klimė tė butė ashtu nė zonėn tropikale.

Pėrveē lartėsis sė shtatit, anthropologu i u jep rėndėsi tė veēantė edhe pėrpjestimeve tė pjesve te ndryshme tė trupit. Matet, pėr shėmbull, gjatsija e shalės, e krahut dhe e segmentevet tė tyre, diametrat transversalė tė bustit, trajta e syrit dhe e kapakėvet tė tij etj....

Ndėr kohėt e fundit u fol shumė edhe pėr grupėzimet e gjakut, por hė-pėr-hė dallimi i racave tė ndryshme si pas grupeve qė: paraqiten prej individve nuk ka hyrė preras nė shkencė.

6. — TRAJTA E FYTYRĖS DHE TREGONJSI I SAJĖ. Ndryshimet fizionomike qė bjenė mė tepėr nė sy mvaren nga ndryshimet e eshtrave qė pėrbėjnė fytyrėn, dhe pjesėt e tjera tė kafkės qė ndodhen afėr sajė. Mbi njė sipėrfaqe shumė tė vogėl anatomike paraqitet gama m'e gjėrė e ndryshimeve morfologjike. Disa nga veēorit nuk munt tė maten e prandaj bėhet pėrshkrimi i tyre, disa tė tjera nuk munt tė diktohen veēse ndėr kafka pa mish, kurse ka veēorira qė munt t'analizohen me anė masash mbi njerin e gjallė dhe janė pikėrisht dimensioniet absolute e relative tė fytyrės dhe dimensionet e hundės.

Tregonjsi fizionomik i fytyrės ėsht raporti nė mes tė lartėsis nasion-mento 10) dhe tė gjėrėsis mė tė madhe e cila gjėndet duke matur hapsirėn nė mes tė dy zigomeve (mollzave tė faqes). Nė tregonjsin morfologjik tė fytyrės mirret si skaj krahasimi gjėrsija e sajė dhe flitet pėr fytyra tė shkurtra, te mesme ose tė gjata.

Tregonjsi morfologjik i fytyrės ndryshon nė mes tė 73.4 e 93.7; qė do tė thotė se lartėsija nga nasion nė mjekėr ėsht 7 ose 9 tė dhjeta tė gjėrsis mė tė madhe bizigomatike.

7. — TRAJTA E HUNDĖS DHE TREGONJSI I SAJĖ. Pėrveē ndryshimevet tė profilit ka rėndėsi trajta dhe gjėrsija ,e flegravet (vrimavet tė hundės). Tregonjsi hundak ėsht raporti qe rrjeth nga gjėrsija m'e madhe e flegravet dhe lartėsija e pėrgjithėshme e hundės. Ky tregonjės kalon mesatarisht prej 60.4 gjer nė 112.1. Nė bazė tė tregonjsit hundak kemi hunda tė holla e tė gjata (leptorrine: deri nė 70), hunda te mesme (mesorrine : prej 70 deri nė 85) dhe hunda tė sheshme ose tė shtypura (platirrine : prej 85 e tutje.)

problemin e racės shqiptare. Duhen gjurmime tė tjera, duhen studime tė reja. Haberlandt e Lebzelter, pėr shėmbull, pretendoinė se gjatė matjeve janė siguruar pėr tipin e veēantė tė Kthellės tė zbuluar me kohė prej Baron Nopsca-s dhe qė dallohet prej tė tjerėve pėr trajtė tė ngjyrosur fortė si tipi alpin, pėr shtat tė shkurtėr, pėr iperbrakiqefali, pėr hundė tė drejtė dhe pėr fytyrė shpesh herė nė trajtė trikėndshi. Mbi vėndin qė duhet tė zėrė ky tip nė sistematikun e racave nuk dihet gjė me siguri. Ishuj q'e pėrmbajnė atė janė zbuluar edhe nė Bosnje e nė Sėrbi. Por a janė tė sakta shėnimet e kėtyre autorve ? Ku e ka origjinėn ky tip pėr tė cilin Pittard-i nuk thotė asgjė, pse duket qė nuk ka ditur ē'kanė shkruar dy anthropologėt e sipėrm, dhe qė Weninger-it nuk i ka rėnė nė sy asnjė herė, me gjithė se e ka njohur nga Nopcsa ? Por pyetjet nuk kufizohen vetėm nė tipin e Kthellės. Dyshime lejnė sa tė duash edhe pėr pėrqindjet e trajtave tė ndryshme e pėr saktėsin e pėrshkrimit tė kėtyre trajtave. E, tė gjitha kėto, jo pse anthropologve tė pėrmėndur i u mungonte zotsija, por pse kėta nuk kanė pasur rasje e kohė tė 'grumbullojnė lėndė mė tė shumtė.

Mbledhjen e kėsaj lėnde ne nuk duhet t'a kėrkojmė prej tė huajvet, por prej vetė Shqiptarvet. Ndėr emrat e autorve te shumėt q'u pėrmėndėn mė lartė, lexonjsi do tė ketė vėnė ré se ka edhe disa ballkanas qė s'janė mjaftuar me studimin e racave tė tyre, por kanė futur hundėn edhe nė pėrshkrimin e racės s'onė. A nuk munt tė mirremi edhe ne me gjurmime tė kėtij fari ? Kemi, kėtu, disa profesorė shkollash tė mesme qė kishin pėr tė dhėnė kontribut tė ēquar nė studimet anlhropologjike, sikur tė kishin njė shtytje dhe mundėsit pėr t'u pėrgatitur.

Kėtė shtytje dy organe duhet t'a japin: Ministrija e Arsimit dhe Instituti i Studimeve Shqiptare. Pėr tė zbuluar origjinėn t'onė dhe pėr tė njohur vetvehten duhet t'i kushtojmė kujdesin e duhur studimit tė racės qė do tė kishte pėr ne rendėsi tė barabartė, nė mos mė tė madhe, me studimin e gjuhės e tė historis.

Nė parathėnjen e librit Les Anciens Peuples de l'Europe tė Dottin-it, Camille Julian-i shkruan kėto fjalė: «ēėshtja e racės, sido qė tė zgjidhet, ėsht ēėshtja mė e rėndėsishme nė historin e popujvet. Munt edhe tė thuhet se ne nuk e kallzojmė kėtė histori veēse pėr t'arrijtur nė zgjidhjen e problemit tė racės.» 19)

_____________
19) PITTARD : «Les races et l'histoire», faqe 6.



Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Pėrgjigju


Anėtarėt aktiv qė janė duke parė kėtė Temė: 1 (0 Anėtarėt dhe 1 Guests)
 
Funksionet e Temės
Shfaq Modėt

Rregullat E Postimit
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is ON
Figurinat Janė ON
Kodi [IMG] ėshtė ON
Kodi HTML ėshtė OFF



Hyrja | Chat | Diskutime | Muzik Shqip | Poezi | Lojra | Kontakt


1999 - 2014 Forumi Dardania

Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 03:08.
Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.