Gryka e Rugoves

[Dilaver]

Gryka e Madhe e Alpeve Shqiptare


Aty ka shtylla të mëdha dhe të larta, pastaj shkopinj të sodës, stalaktite dhe perde të gjata në formë drapri, stalagmite të grumbulluara, penda të vogla nga shkëmbinjtë, liqene me kristale dhe margaritarë nga kalciti






Në trekëndëshin kufitar Kosovë - Mal i Zi - Shqipëri, gjenden vargmalet e Alpeve Shqiptare. Për nga përmbajtja gjeologjike, ato kanë një strukturë të rrafshnaltave të mëdha, si Brada, Maja e Roshit, Gjeravica, Guri i Kuq, Marashi, e shumë të tjera, që kanë lartësi mesatare mbidetare deri në 2000 m. Pjesa më e madhe e këtij masivi ka përmbajtje të gëlqerorit, kryesisht nga koha e triasikut dhe e gjurasikut, të cilat rrjedhin nga metamorfoza e shkëmbinjve më të rinj vullkanikë. Maja më e lartë e këtyre bjeshkëve të ashpra është ajo e Jezercit (2694), pastaj Gjeravica (2656) e kështu me radhë. Mbi qytetin e Pejës ekziston gryka e veçantë dhe unike e Bizhtricës së Pejës, e cila buron nga malet e larta që ka formuar grykën në një gjatësi prej 25 km. Lugina që njihet si Gryka e Pejës është ndër më atraktivet në Ballkan dhe ka karakterin e një kanioni me shkëmbinj të lartë e vertikalë deri në 800 m.
Përafërsisht në mesin e kësaj gryke, aty ku lumi pret një shkëmb të madh gëlqeror, fillon të ngjitet edhe rafshnalta e Bizhtricës dhe mu prej aty zhvillohet një arterie signifikante dhe autoktone hidrologjike, në një formë të burimit të ngritur ujor, e cila është edhe hyrja në sistemin e veçantë të shpellave, që njihet si Gryka e Madhe. Ky sistem shpellash arrin gjatësinë prej më shumë se 10 km, që radhitet ndër më të gjatat në Ballkan. Kjo shpellë, që nga hyrja e saj përmbi burimin e lumit nëntokësor, fillon të ngjitet në lartësi të vazhdueshme. Nga ngjitjet e vështira nëpër ngushticat e saj diferenca në lartësi është 310 m (+296 m, - 14 m).

[Dilaver]

Gryka e Madhe
Gjendet në anën e majtë të kanionit, 50-60 m përmbi lum. Nga ky burim është gjetur një korridor, në të cilin pas 100 m haset në një liqe. Aty gjendet edhe një lum i brendshëm, pastaj ka kanione të nëndheshme. Bile, një grup prej 12 speleologësh arriti që ta kalojë gjysmë-sifonin dhe hyri në një
korridor-oval, me një labirint dy nivelesh, por i dekoruar për mrekulli, ku në një distancë prej 700 metrash në brendi të shkëmbit, supozohet se ishte fundi i shpellës afër disa sifoneve, që kishin ngjyrë të gjelbër dhe ishin mjaft atraktive. Në pjesët më të thella të shpellës, në një oxhak është arritur lartësia më e madhe e ngjitur lart, që ishte +296 metra në krahasim me hyrjen në shpellë. Deri më tash njihen 8 km të korridoreve të kësaj shpelle.


Gjeneza
Kjo shpellë paraqet një sistem të kompleksit të një zone freatike. Kalimet e shpellës në pjesën më të madhe janë paleosifone. Këto kalime kanë profil oval, por më shume eliptike, janë më homogjene dhe të dimensioneve më të mëdha sesa korridoret e pjesës së poshtme të shpellës, të cilat kanë karakterin e një kanioni të vazhdueshëm nëntokësor, me mure mjaft të larta.
Deri më tash njihen disa nivele. I pari është niveli i lumit dhe është mjaft aktiv. Ai ka lartësi 66 m prej hyrjes. Këtu hasen fundërrina shumëngjyrëshe. Niveli i lartë, që është edhe kryesori, ka karakter gati subhorizontal dhe një lartësi +80 m dhe gjatësi prej 1 km. Në pjesën e parë të shpellës këto dy nivele janë të lidhura në mënyrë simetrike me një kaos tredimensional të disa kalimeve të vogla, të cilat nuk janë të hulumtuara deri në fund, e që janë të futura në hartë dhe quhen Kalimet e Gjarprit.
Një pjesë e veçantë dhe unike e shpellës është edhe i ashtuquajturi Tobogani, një sifon i pjerrtë origjinal-freatik, ku me zbritjen e rrjedhës së ujit, që kalon nëpër disa shkallë të shkëmbinjve, janë krijuar ngushtica të mrekullueshme, të pjerrëta dhe të lëmuara, që janë të gjera deri në 1 metër dhe të thella deri në 2 sosh.
Vlen të theksohet se në pjesën e parë mungojnë dekorimet, kurse në pjesën tjetër, pas gjysmësifonit, ka dekorime të mrekullueshme, bile edhe ndoshta me të gjitha llojet e mundshme të speleodekorimeve apo speleotemave, çka është vështirë të imagjinohet për një zonë, e cila gjendet në një mes të kushteve nëntokësore të Evropës. Këtu ka shtylla të mëdha dhe të larta, deri në disa metra të gjata, si shkopinj të sodës, stalaktite dhe perde të gjata apo në formë drapri, stalagmite të grumbulluara, penda të vogla nga shkëmbinjtë, liqene me kristale dhe margaritarë nga kalciti. Të papërshkrueshme janë edhe govatat me ujë, të mbuluara me kristale të kalcitit dhe grupe të gjera të kristaleve.
Është interesante edhe rëra e ngurtësuar në formë dhe madhësi të topave, që gjenden lart mbi nivelin e ashtuquajtur Harku i Ylberit. Në hyrje, që njihet si Kalimi i Leopardit, janë disa pika dhe leqe të shpërndara të vermikulitit në formë të lëkurës së leopardit, të mbetura këtu nga vërshimet fosilike të ujit.


Një depërtim i ngushtë dhe klaustrofobik
Karakteristika të tjera të shpellës janë edhe disa hapësira indirekte, në të cilat gjenden disa rrjedha të vogla uji, nga kullon uji prej rrafshnaltës së Gurit të Kuq. Horizonti më i lartë njihet me emrin Dyshemeja e Ngjitësve, që gjendet në një lartësi rreth 260-270 m nga pika e lartësisë së hyrjes së shpellës. Shpella është e krijuar në gëlqerorin e triasikut të mesëm, dhe përgjithësisht ka ngjyrë hiri të mbylltë, ndërsa baza është me ngjyrë të kuq e vjollce, që kanë disa arterie të mermerizuara. Këtë e dëshmojnë pjesët e ndryshme të rërës, të cilat janë krijuar nga karbonatet shumëngjyrëshe të quajtura mika, që rrjedhin prej shtresave të brendshme të formuara gjatë triasikut. Kjo shpellë hyn relativisht thellë në masivin shkembor, ngjashëm me shpella të tjera të Ballkanit. Vazhdimi i hulumtimeve ka mbetur vetëm te mundësitë e hulumtuesve, të ngjitësve- alpinistë, por edhe te speleozhytësve, të cilët duhet ta kalojnë liqenin e fundit sifonal (me gjatësi rreth 100 m dhe thellësi mëse 25 m).
Me këtë do të zbulohej tërësisht shpella e një sistemi të veçantë shkëmbor.


F.M.K.


Iliriapost



Shqiptari i arkivave britanike | Drane Bernaj – Nëna e Nënë Terezës | FAQE

[Arkza]

Seriozisht kurr skam qen ne Rugove dhe kam shume deshir te vizitoj jo veq qe me kan fol m perpajmen e tyre por e adhuroj shume , dhe me pelqen shume shume shume Valleja e Rugoves .

[vjeshta]

Te vizitosh Gryken e Rugoves eshte sikur te vizitosh nje tjeter dimenzion te jetes ,mrekulli ....!Hera e fundit qe e kam vizituar ka qene para 2 vjete por ,ajo qe me te impresionion me se shumti ,eshte ramja e shpejt e temperatures (pregadituni me veshje te gjata ),rruga eshte e rindertuar por ,edhe e shkaterruar por edhe extra e ngarkuar me kamionet te kategoris se rand qe trasportojn drunj,keto ishin sa per te ju vu ne kujdes .Por vizitojeni se me te vertet ia vlen ...fjala e vjeshtes !

[Prishtinasja_]

Rugovasit e 13 katundeve nderojnë Presidentin Rugova

[Prishtinasja_]

"Bjeshket e Nemura te Rugovës"


Bjeshket e Nemura perbehen nga Viset kodrinoro-malore te Rrafshit te Dukagjinit.

Rugova (200km²)shtrihet ne pjesen e siperme dhe te mesme te lumit te Lumbardhit (Bistrices) se Pejes. Mbizotrojne formacionet gelqerore, ne te cilat janë zhvilluar proceset karakeristike. Është teritor malor, me lartesi mbi 1000m . Neper këtë territor kanë thelluar shtratin e tyre Bistrica e Pejes (dega e Drinit te Bardhe) dhe deget e saj. Dallohet për relievin e copetuar dhe me forma te shumta akullnajore. Klima është malore. Temperatura mesatare e janarit është -6°C kurse e korikut 18,1°C. Mesatarisht bien 1146mm reshje ne vit. Shpatet e maleve janë te veshura me pyje, kurse pjeset me te larta, me livadhe.
Ndon se dallohet për shtimin e lartë natyror popullsia e tij zvogelohet, për shkak te shpernguljes ne pjeset e tjera te Rafshit te Dukagjinit. Ne 13 fshatrat e Rugovës jetojne vetëm shqiptare qe arijne rreth 25000 vete. Ato fshatra janë :

1. Shtupeqi i vogël. 2. Shtupeqi i madh. 3. Drelaj. 4. Malaj. 5. Koshutani. 6. Pepaj. 7. Dugaiva. 8. Stankaj. 9. Kuqishta. 10. Bogaj .11. Haxhaj .12. Shkrel.13.Bellopaq.

Popullsia meret me blegtori e pylltari dhe shumë pake me bujqesi.
Bukurite e shumta natyrore, siç janë Gryka e Rugovës, ujvarat ne Bistricen e Pejes, shpellat, liqenet malore, bota e larmishme bimore dhe shtazore, i kanë dhënë mundësi të vlerësohet si vend turistik!!!

[Prishtinasja_]

Nje pjese e qytetit te Pejes, pamja nga Bjeshka e Tiganit-1550m, nen te cilen edhe gjindet shpella "Gryka e Madhe"!!

[Prishtinasja_]

Qyteti i Pejes -- Pamje nga Maja e Zeze...

[Prishtinasja_]

Liqeni i Kuqishtes -- Rugove

[Prishtinasja_]

Nje pjese e ketij kanjoni madheshtor ku mund te shihen disa shpella te vogla siq eshte shpella e Princeshes

[Peja-Boy]

Video nga Gryka e Rugoves !!!

http://www.youtube.com/watch?v=YaFuoyfnvFo

[Dilaver]

Nje ekspedite bullgaro-sllovake do te studioje shpellën me te gjate ne Evrope/ Gryka e Madhe - Peje

Hulumtimi i nje nder shpellave me te mëdha ne Evrope.


Beqir Sina/ New York
[email protected]



14 Janar 2007 - Media te ndryshme njoftojnë sot, se disa burime nga Federatat Bullgare dhe Sllovake e Speleologjise kane përgatitur ne ditët e afërta nje ekspedite bullgaro-sllovake, e cila do te filloje studimin e shpelles 18-kilometrashe kosovare, te cilën shqiptaret e quajnë Gryka e Madhe. Kjo është shpella me e gjate ne Evrope.

Ekipi bullgaro sllovak sipas njoftimit për median thuhet se ka ndërmend te vendose bashkëpunim me speleologet e Kosovës, me qellim realizimin e projekteve te përbashkëta, ne eksplorimin e kësaj shpelle.

Hulumtimi i nje nder shpellave me te mëdha ne Evrope. GRYKA E MADHE -PEJE-KOSOVE

Ne kufirin e Kosovës, Malit te Zi dhe Shqipërisë, gjenden vargmalet e mëdha te Bjeshkëve te Nemuna me nje hapësirë prej rreth 3500 km2. Për nga përmbajtja gjeologjike ato janë pjese e vargmaleve Dinaride, dhe këto nuk janë vargmale te pandërprera por me përpara nje strukture e rafshenaltave te mëdha si Brada, Maja e Rosit, Gjeravica, Guri I Kuq, Marashi,e shume te tjera, me nje lartësi mesatare gjer ne 2000m.

Nje pjese e madhe e këtij masivi është formuar apo ka përmbajtje te gëlqerorit kryesisht nga koha e Triasikut dhe Gjurasikut, dhe te cilat arritën ne lartësi nga metamorfoza e shkëmbinjve me te ri vullkanik.

Maja me e larte e këtyre bjeshkëve te ashpra, te ndërhyra nga lugina te thepisura ne Shqipëri është Maja Jezerce (2694), dhe ne pjesën Kosovare te këtyre vargmaleve është Gjeravica, me 2656m lartësi mbidetare.

Këto rrafshnalta janë te pasura me bare ne pjesën e sipërme, dhe disa grupe te majave vazhdojnë mbi to, me nje ambient tipik alpin.



Direkt mbi qytetin e këndshëm Kosovar te Pejës, i cili shtrihet ne nje lartësi mbidetare prej 525m, dhe i cili per nga pozita e bukur qe ka pranë bjeshkëve te larta, te përkujton me se shumti ne qytetin e Salzburgut i cili shtrihet pranë maleve Tennegebirge, dhe aty ka hyrjen nje gryke e veçante dhe unike. "Lumi i Bardhe" i cili buron nga malet e larta gjate shekujve ka formuar gryken ne nje gjatësi prej 25 km, përderisa lugina është nje nder me te egrat dhe nje nder me fascinueset ne Ballkan, dhe e cila njihet me emrin Gryka e Rugovës, dhe ka nje karakter te nje kanioni te madhe, me shkëmbinj te larte gjer ne 800metra, pothuajse krejtësisht vertikal.

Përafërsisht ne mesin e kësaj gryke, aty ku lumi pret nje shkëmb te madh gëlqeror, aty fillon te ngjitet edhe rrafshnalta e Lumbardhit me nje madhësi prej 70km2 dhe mu prej aty zhvillohet nje arterie domethënëse dhe autoktone hidrologjike, ne nje formë te burimit te ngritur ujor, i cili ne fakt është edhe fillimi apo hyrja ne këtë sistem te veçante te shpellave, dhe i cili quhet me emrin Gryka e Madhe.

Ky sistem shpellash deri me tani ka arrit gjatësinë prej me shume se 10km, dhe për këtë fakt radhitet ne nje nder me te gjatat ne Ballkan, dhe është shume interesant fakti se kjo shpelle qe nga hyrja e saj përmbi burimin e lumit nëntokësor praktikisht fillon te ngjitet ne lartësi te vazhdueshme. Nga ngjitjet e vështira neper ngushticat e saja diferenca ne lartësi është 310m ( +296 m, - 14 m). Dhe kjo e bene këtë shpelle unike dhe po ashtu me te lartën ne Ballkan.

[Peja-Boy]

Vallezim Rugovas


http://www.youtube.com/watch?v=ChjSitu-RrA

http://www.youtube.com/watch?v=_9Vro-Qg73g&feature=related

[gjini]

pas qe eshte fjala te gryka e rugoves po ja bashkangjes edhe nje tjetr foto qe ka te beje ne vazhdim te ketyre maleve dhe kjo pamje eshte e fotografuar nga dogana e kosoves me mal te zi te stanet e berdynajve.

[Prishtinasja_]

Sa me ka marre malli per kete vende te bukur.................