Mistika

[Zero Cool]

Forca e piramidave dhe enigma e zhiletave





Piramidat egjiptiane janë një nga çudirat më të mëdha botërore dhe ndërtesa më misterioze që ekzistojnë në Tokë. Enigma e konstruktimit të tyre si dhe efektet tjera rrezatuese që shkaktojnë ato, edhe sot e tërë ditën, mbetet një sfidë që seriozisht e vënë në sprovë njohurinë tonë të pakontestueshme materialiste e quajtur shkencë.



Vërtetë, shkencëtarët tanë mbeten të mahnitur jo vetëm nga mënyra e vetë projektimit dhe aftësisë së ndërtimit të këtyre piramidave gjigante, por edhe nga efektet e ndryshme misterioze që krijohen nga hapësirat labirinte të korridoreve të tyre, duke shkaktuar ndryshime kualitative në përbërjen materiale të disa substancave.


Nga tri piramidat më të njohura të faraonëve të Egjiptit të lashtë që gjenden në rrafshinën shkretinore të Gizit, afër Kajros (Keopsit, Kefrenit dhe Mikerinit), si më e madhe dhe më atraktive konsiderohet ajo e Keopsit. Ka një sipërfaqe prej 1300 m3, ndërsa perimetri i themeleve është 910 metra. Lartësia nga bazamenti e deri në maje të saj është 138 metra dhe hyn në grupin e shtatë çudive më të mëdha botërore. I tërë konstruksioni i saj piramidal, është i ndërtuar prej blloqeve të mëdha guri dhe secila prej tyre peshon 55 ton. Të gjitha këto blloqe janë të vendosura me një renditje tejet precize, gjë që, edhe i hamend shkencëtarët tanë, duke ju krijuar shumë dyshime të bazuara: nga kanë ardhur këto blloqe kolosale guri kur dihet se i tërë regjioni aty afër është një hapësirë shkretinore prej qindra kilometrash? Nëse janë marrë diku tjetër, atëherë, si janë transportuar deri aty? Si kanë mundur këto masa 55 tonësh të ngrihen në lartësira më të larta murale të konstruksionit të piramidës, pa pasur një teknologji të përsosur ndërtimore sikurse e kemi ne sota?


Forma piramidale dhe dimensionet e saja të caktuara precize gjeometrike, tek hulumtuesit tanë bashkëkohor, nuk shkaktojnë vetëm mëdyshje në mënyrën e konstruktimit dhe ndërtimit të tyre, por edhe tek efektete e caktuara mrekulluese që shkaktohen në hapësirën e brendësisë së saj. Kjo dukuri i ka sfiduar shumë shkencëtarë.


Pranimi zyrtar i efektit çudibërës të piramidave, së pari është regjistruar me rastin e njohur si "rasti Dërbal".


Në Entin çekosllovak të Patentave, nën numrin 91304, gjendet i regjistruar një zbulim i inxhinierit nga Praga-Karel Dërbal. Ai një kohë të gjatë interesohej për parapsikologjinë dhe fenomenet jashtë shqisore, dhe nga shumë hulumtime të veta të bëra nga kjo lëmi, më në fund zbuloi se piramida ka një forcë mahnitëse, e cila transformon një lloj të energjisë kozmike për ne ende të panjohur. Po ashtu, ai vërtetoi se dhoma ku ishte vendosur kufoma e balsamuar e faraonit, gjendej në 1/3 e lartësisë, nga pika e mesit të konstruksionit të piramidës, gjë që, jo rastësish, mu aty ishte qendra e veprimit më të koncentruar të kësaj energjie specifike. Kështu, më tej, ai zbuloi se modeli me dimensionet e njëjta gjeometrike të Piramidës së Keopsit, i mpreh zhiletët e topitur. Ideja për këtë zbulim i rrodhi kur kishte vërejtur në brendinë e hapësirës së piramidave, një trup të maces së ngordhur i cili nuk qe shndërruar në skelet, por ishte i mumifikuar në mënyrë fantastike, pa asnjë gjurmë qelbësire. Me të kthyer në shtëpi, punoi një model të kopjuar të piramidës dhe eksperimentoi. Fenomeni i njëjtë u përsërit edhe në piramidën e improvizuar. Dëbali mendonte se energjia e grumbulluar në piramidë mund të jetë bazë veprimi ndaj proceseve fizike, kimike dhe biologjike. Tehu i zhiletës ka përbërje "gjalpi" (disa yndyrore). Pas përdorimit kjo mprehtësi topitet, mirëpo jo gjithmonë. Disa sende mund t'i kthejmë në gjendje të mëparshme pas një kohe të caktuar, madje edhe përmbajtjen e tyre kristalore. Dëbeli logjikonte teorikisht: po qe se tehu i zhiletës është punuar nga çeliku kualitativ, përderisa nuk dëmtohet mekanikisht, atij mund t'i kthehet mprehtësia e mëparshme. Ai, me disa zhiletë të deponuar nën piramidën prej kartuçi, mund të kryente numër të pacaktuar rrojesh.


Ja udhëzimi praktik se si konstruktohet piramida e improvizuar nga kartuçi me dimensionet gjeometrike të modelit të Piramidës së Keopsit.


Në qoftë se doni të bindeni në këto efekte të piramidës, punojeni një model nga kartuçi, i cili duhet të jetë nga llojet e kartupit të rrafshët, e jo valor. Preni katër trekëndësha me dimensionet e bazës 23,4 cm. dhe të dy brinjëve me 22,3 cm. Të gjithë trekëndëshat i ngjitni me ngjitës duke përfituar formën e piramidës. Piramida e fituar nga baza e deri në maje, patjetër duhet të jetë me lartësi prej 15 cm. Pas ngjitjes së katër krahëve të trekëndëshit dhe përfitimit të konstruksionit të piramidës, në një kartuç të njëjtë kopjojeni bazën nga forma e piramidës së përfituar dhe këtë katërkëndësh ndajeni në katër pjesë të barabarta.


Me ndihmën e busullës saktësisht caktojeni drejtimin veri-jug. Mbajtësin vendoseni në lartësinë prej 5 cm. (një e treta e lartësisë së piramidës) dhe atë mu në mes të boshtit. Tehun e topitur të zhiletës vendoseni ashtu që anët e zhiletës të jenë të kthyera kah drejtimi veri-jug. Kjo është e detyrueshme, përndryshe, në të kundërtën, nuk do ta kemi efektin e dëshiruar. Piramida, në asnjë mënyrë, nuk guxon të vendoset në afërsinë e ndonjë hapësire ku veprojnë fushat e caktuara magnetike. Zhileti duhet të qëndrojë në piramidë së paku gjashtë ditë. Pas kësaj kohe, mund të përdorohet për rruajtje me kusht që, pas përdorimit, sërish të kthehet në piramidë. Kjo që e përmendëm si shembull me zhilet, nuk është e vetmja mënyrë ku mund të vërehet veprimi i fushës misterize magnetike nga hapësira piramidale. Ju mund të bëni eksperimente të njëjta edhe me shumë artikuj tjerë. P.sh. nëse në brendi të piramidës futen zarzavatet e ndryshme, ato nuk prishen fare, veçse e humbasin sasinë e konsiderueshme të ujit. Kafeja, çaji, mëlmesa të ndryshme dhe birra, pas 10-15 ditëve, shndërrohen në artikuj të cilësisë së lartë. Mjafton që njeriu në një piramidë të improvizuar sipas formës dhe dimensioneve të asaj që e prezentuam (premisa të njëjta, por madhësi më të madhe), të qëndrojë vetëm 15 minuta në ditë, dhe, pas disa dite, do të vërejë përmirësimet e dukshme të procesit të të mbajturit në mend dhe rritjen e shkallës së inteligjencës. Qëndrimi nën piramidë në rrethanat e njëjta shkakton, po ashtu, edhe humbjen e kilogramëve të tepërt nga trupi, tek tullacët - rritjen e flokëve, si dhe ka pasur raste të shërimit të mrekullishëm të sëmundjeve të ndryshme.

Por, çfarë efekti duhet të ketë piramida nëse ajo kthehet mbrapsht (me majë teposhtë)? Pas shumë eksperimenteve të bëra, në këtë pyetje përgjigjen na jep shkencëtari bullgar V. Litvinov. Rezultatet e tij të arritura tejkalonin çdo parashikim. Piramida e kthyer mbrapsht, jo vetëm se nuk i humb efektet e veta të theksuara, por ato, përkundrazi rriten edhe shumëfishohen. Ta zëmë: virusi i gripit dhe antibiotikë të ndryshëm, arrijnë imunitet të shumëfishuar. Penicilina, ta zëmë, e mbajtur disa ditë në piramidën e kthyer mbrapshtë, e rrit efektin e vet deri në dhjetë herë më tepër.

[Zero Cool]

Shikimi në shpirtin e njeriut




Fotografia e Kirlianit

Edhe pse e njohur që një kohë të gjatë. Edhe pse është eksperimentuar mjaft me të, edhe më tej ekzistojnë qëndrime kontroverse ndaja këtij fenomeni dhe rëndësisë së tij.

Njeriu nuk është i kufizuar vetëm me lëkurën e tij, por edhe me potencialin e pakufishëm të rrezeve në hapësirë dhe kohë. Këto rreze, kjo energji që përshkon edhe trupin e tij nëpërmjet qendrave përkatëse energjetike dhe mban organizmin në harmoni me ambientin e jashtëm, quhet bioenergji. Ndryshe nga energjia fizike e cila me forcën e saj vepron dukshëm në botën e jashtme materiale, bioenergjia vepron në formë më sublime dhe atë më fuqishëm në botën e brendshme shpirtërore, në kryerjen e veprimeve dhe proceseve psikike, kuptimeve mentale, përjetimeve emocionale etj.

Dihet mirë se në organizëm veprojnë lëvizje të brendshme pulsike si rezultat i tërë proceseve jetësore, e të cilat formojnë një fushë energjetike, si jashtë ashtu edhe brenda organizmit, e cila, varësisht prej kushteve, është herë më e fortë e herë më e dobët. Por në raste të jashtëzakonshme fuqia e saj rrezatuese bëhet më intensive dhe mund të vërehet edhe në spektrin e rrezeve të dritës së dukshme, ose në fushën e elektromagnetike të tensionit të lartë dhe frekuencave të larta, ajo arrihet edhe të fotografohet.

Megjithatë, kjo energji i është e njohur njerëzimit që nga lashtësia. Indianët e njohin këtë energji qysh para më së 5000 vjetësh. E konsiderojnë si energji të jetës dhe e quajnë "prana". Gjithashtu, edhe kinezët e njohën këtë energji dhe e quajtën Ch'i e cila përmban dy polet e forcës dhe baraspeshës, jin dhe jang. "Kaballa"- teoria mistike e hebrenjve, që ka filluar të paraqitet disa qindra vjet para Krishtit, bënë fjalë për këtë energji si dritë astrale. Krishterimi portreton Isain dhe figurat e larta fetare të rrethuara me dritë mbi kokë (aureolë) etj.

Në fillim të viteve 1900, ishte dr. William Kilner ai që i pari dha informata rreth kësaj energjie njerëzore. Ai i përshkruan tri shtresa në formë të mjegullës që përshkojnë trupin e njeriut dhe këtë mbështjellës e quan "aura". Mirëpo tek kah fundi i viteve 60' u zbulua për herë të parë aparati që mundësonte fotografimin e auarës (bioenergjisë), dhe atë me ngjyra. Ishte elektricisti dhe fotoamatori, Sejmon D. Kirlian nga Krasnodova (Rusi), bashkë me të shoqën Valentinen që bëne këtë zbulim senzacional.






Fotografia e Kirlianit bazohet në fenomenet e profesorit nga gjermania G. Lichtenberg, të zbuluara para më se dy shekujsh. Mirëpo tek zbulimet e N. Teslles (shkarkimi i tensionit të lartë) mundësuan realizimin teknik të këtij instrumenti. Duke u bazuar në këto studime, qifti Kirlian arriti konstruktimin e aparatit dhe zbatimin e tij në praktik për regjistrimin e këtyre fenomeneve, pra fotografimin e shkarkimeve energjetike, të cilat dukshëm ndriçojnë dhe ndryshojnë mes materieve të gjalla dhe atyre të "vdekura" në fushën e tensionit të lartë dhe frekuencave të larta.

Ky aparat, me ndihmën e një transformatori, krijon fushë elektromagnetike me tension të lartë deri në 20.000 volt, në të cilën vet objekti i fotografimit, qoftë ai gjeth bimësh, gisht njeriu apo diç tjetër, shërben si një elektrodë i cili emeton një energji të dukshme. Shkarkimi i kësaj energjie regjistrohet në një film shumë të ndjeshëm, që është i vendosur mbi një pllakë metalike, e cila është e lidhur me masën e aparatit. Dhe nga kjo energji shndritëse që krijohet mes objektit dhe pllakës metalike nga tensioni i lartë, përfitojmë pamjen e aurës të cilën e rrezaton objekti i caktuar.

Në këto regjistrime shihet qartë aura e objektit, diku më e fortë e diku më e dobët (varësisht nga lënda) e cila paraqitet në formë të flakës ose rrezeve. Qifti Kirlian, gjatë eksperimentimeve të gjata me aparatin e tyre, arriti të konstatojë se secila substancë e ka strukturën e vet tipike. P.sh. gishti i njeriut e ka strukturën e dritës krejt të ndryshme nga gjethi i ndonjë bime apo objekti metalik. Metali tregon dritë të zbehtë, ndërsa organizmat e vdekur nuk rrezatojnë fare energji. Ata gjithashtu vërejtën edhe ndryshime në shtresat e vetë arës, si rezultat i vetë ndryshimit emocional të individit ose gjendjes së tij shëndetësore. Ato ndryshime reflektoheshin përmes intensitetit të dritës si dhe ndryshimeve variabël të ngjyrave në aurë.

Kjo i nxiti edhe shumë hulumtues që aparatin e Kirlianit ta përdorin si mjet diagnozstifikues për shumë sëmundje të ndryshme, bazuar mu në këto ndryshime variabël të aurës gjatë gjendjeve të ndryshme psikik e fizike. Disa prej tyre janë munduar ta përpunojnë atë "fotografi shpirtërore". Ata kanë eksperimentuar edhe me regjistrimin e objekteve në largësi prej disa cm, pra pa i vendosur në pllakën metalike. Suksesi në këto veprime argumentoi se aura e regjistruar nga aparati i Kirlianit, nuk është një fenomen, thjesht fizik, i regjistrimit të dritës, por se organizmi rrezaton edhe energji tjera me karakteristika të posaçme, të paregjistruara deri më tani, që disa parapëlqejnë ta quajnë edhe Bioplazmë. Prandaj edhe shumë shkencëtar mendoj se mu kjo plazmë biologjike mundëson edhe paraqitje të partikuluara psikotronike, respektivisht paraqitjen e fenomeneve parapsikologjike, në ekzistencës e të cilave sot as që dyshohet.

Mësimet ezoterike, shumë shumë më herët se zbulimi i aparatit të Kirlianit, e kanë përshkruar aurën si manifestim i energjisë që është e lidhur ngushtë me baraspeshën e njeriut në harmoni me natyrën. Këtë fushë energjetike që e rrethon njeriun dhe emeton rreze karakteristike, ato mësime e përkufizojnë në shtatë shtresa të lidhura me shtatë qendra të energjisë në trupin e njeriut, të quajtura Chakra (çakra). Shtresa e parë është e lidhur me çakrën e parë, e dyta me të dytën e kështu me radhë. Përmes këtyre kanaleve subtile kalon energjia universale nëpër trupin e njeriut duke e mbajtur atë në harmoni me vetën dhe ambientin që e rrethon. çdo çrregullim në këto pika të energjisë pason me disharmoni, që shkakton edhe sëmundje. Secila nga këto shtatë çakrat ka lokacionet e veta specifikat në sistemin tonë energjetik të lidhura ngushtë, si me emocionet, mendimet, kujtimet ashtu edhe me përjetimet tjera fizike. Pasi që simptomat fizike janë të lidhura me këto lokacione,atëherë edhe do të mund ta kuptojmë shumë lehtë natyrën e çrregullimit, pra sëmundjes.
Edhe pse jo shumë e marrë në konsideratë nga shkenca konvencional, dhe mjaftë e diskutueshme në qarqe të ndryshme, fotografia e Kirlianit mbetet një ndër faktet më bindëse për ekzistimin e energjisë biologjike.

[Zero Cool]

Mistika e ngjyrave



Ashtu sikurse besohej për numrat dhe format e manifestimit mistik të ndikimit të tyre në jetën tonë të përditshme, jo vetëm urtësitë e lashta të civilizimeve të ndryshme, por edhe psikologjia jonë bashkëkohore, vlerëson rëndësinë e madhe të ndikimit të ngjyrave në krijimin e efekteve të ndryshme psikike dhe gjendjeve të caktuara emocionale dhe shpirtërore në përgjithësi.



Se ngjyrat, vërtet, kanë një ndikim të pamohueshëm në gjendjen tonë emocionale, atë mund ta ndjeni edhe vetë. Humori juaj fare nuk do të jetë i njëjtë në një ambient ku dominon ngjyra e kuqe dhe aty ku do të dominojë ndonjë ngjyrë tjetër më e çiltër. Mu për këtë qëllim edhe arkitektët e enterierit të hapësirave publike dhe banesore, gjithnjë përkujdesen që dhomat dhe ambientet me dedikime të ndryshme, të kenë ngjyra të caktuara. E njëjta gjë është edhe me rrobat që ne i veshim.



Edhe këtu, ngjyrat e kanë rolin e tyre vendimtar, si në shkaktimin e gjendjes së humorit në ne, ashtu edhe te krijimi i efekteve të caktuara tek të tjerët.



Që nga koha e Babilonisë së vjetër, astrologët kanë besuar se çdo planeti i takon një ngjyrë e caktuar dhe ajo, në mesin e shumë elementeve tjera, luan një rol të rëndësishëm në komentimin parathënës për shenjën e caktuar.



P.sh. Diellit, i ka takuar e verdha e arit dhe e portokallta; Hënës, ngjyra e bardhë; Marsit, e kuqja e mbylltë; Merkurit, tonet neutrale dhe jeshil e çelët; Venerës, jeshil e mbylltë dhe e kaltra; Jupiterit, e kaltra dhe ngjyra vjollcë; Merkurit, edhe ngjyra e zezë dhe e kaltra e mbylltë.



Përveç astrologjisë, urtësia e lashtë çifute Kaballeja, manipulon shumë me ritualin e ngjyrave. Sipas saj, vizualizimi mental i ngjyrës së caktuar dhe paralelisht shqiptimi i fjalëkalimit adekuat verbal, arrihet në gjendje transi, gjatë së cilës mund të kontaktohet me nivele të lartësuara hyjnore. Edhe urtësitë tjera të lashta, sikurse janë: magjia, hermetizmi, okultizmi, alkimia etj., të gjitha ritualet e veta i mbështesin në veprimin e domethënies së simbolikës së ngjyrave. Ndikimet e ngjyrave në hapësira të caktuara dhe në gjendjen e përgjithshme emocionale të njeriut, ata kanë përpiluar tabela të veçanta të klasifikimit të tyre, të cilat i ruanin si fshehtësi. Në përgjithësi, popujt e lashtë ngjyrat e i kanë klasifikuar si: ngjyra me ndikime pozitive, dhe ato që kanë ndikim negative.

Ngjyrat me ndikim pozitiv:

Ngjyra vjollcë simbolizon inteligjencën, dijen dhe triumfin;
Ngjyra e kaltër simbolizon natyrën e panënshtrueshme të njeriut;
Ngjyra jeshile simbolizon shpresën, besimin dhe fitoren;
Ngjyra e bardhë simbolizon pastërtinë, gëzimin dhe të vërtetën;
Ngjyra e kuqe simbolizon vlerën, fuqinë dhe shëndetin;
Ngjyra e verdha e artë simbolizon suksesin.

Ngjyrat me ndikim negativ:

Ngjyra e zezë simbolizon vdekjen, kobin dhe vajtimin;
Ngjyra e verdhë e mbylltë simbolizon tradhtinë, ambiciet dhe dyfytyrësinë;
Ngjyra hirtë simbolizon gabimet dhe pendimin;
E purpurt simbolizon shkatërrimin dhe disfatën;
Ngjyra e portokalltë simbolizon lakminë;

Ata që s'kanë dashur të rrezikojnë fatin e tyre, i kanë kushtuar një kujdes të veçantë kombinimit dhe kontrasteve të këtyre ngjyrave. Ngjyra e bardhë nuk duhet të përzihet me ngjyrën vjollcë; e verdha me të hirtën ose me të kaltrën e mbylltë; e kuqja me të portokalltën; jeshilja me të hirtën; e bardha me të kaltrën etj.



Si kombinime të ngjyrave që do të ndikonin pozitivisht në fatet njerëzore konsideroheshin: e kuqja me vjollcën; e kaltra e mbylltë me të portokalltën; e kaltra a hapur me jeshilen e mbylltë; e zeza me të verdhën etj.



Edhe ditët e javës i kishin ngjyrat e tyre: e hëna ishte me ngjyrë të bardhë: e marta me ngjyrë të kuqe, e mërkura kishte ngjyrë jeshile; e enjtja mbante ngjyrën e purpurt; e premtja identifikohej me të kaltrën; e shtuna me të kaltrën e mbylltë dhe e diela kishte ngjyrë portokalli.



Ngjyrat që më së shumti përmenden në mitologjitë dhe besëtytnitë popullore janë: e bardha, e zeza, e kuqja, e kaltra, jeshilja dhe e verdha. Filozofi i lashtë Filioni nga Alaksandria, konsideronte se i tërë universi është i ndërtuar nga katër ngjyrat që i simbolizojnë të katër elementet: e bardha, tokën; e jeshilja, ujin; ngjyra vjollcë, ajrin, dhe e kuqja, zjarrin. Ndërsa, të shtatë ngjyrat tjera që pasojnë, sipas Filionit, kanë përputhshmëri numerike dhe harmoninë e shtatë ditëve të javës, shtatë notave muzikore, shtatë qiejve, shtatë planetëve etj.



Edhe psikiatri bashkëkohor Karl Gustav Jungu ka konstatuar se në koncepcionin e psikanalizës, ngjyrat shpalosin funksionet themelore psikike të njeriut.



Në vazhdim do ta paraqesim domethënien simbolike të gjashtë ngjyrave më të rëndësishme që konsiderohen si bazë e formimit të shumë nuancave tjera kolorite:

NGJYRA E BARDHë - Edhe pse në Kinë dhe Japoni ngjyra e bardhë simbolizon zinë dhe vdekjen, ajo në besimet e popujve tjerë të botës, ka domethënien ngjyrës së dritës. është ngjyrë që simbolizon pastërtinë dhe kthjelltësinë, gjendje humori, festën, gëzimin dhe harenë, pafajësinë dhe virgjërinë femërore, sinqeritetin etj. Por, tek disa popuj ekziston besëtytnia që prania e disa llojeve të luleve të bardha në shtëpi nuk sjellin fat.

NGJYRA E ZEZë - Zakonisht është negative dhe ka të bëjë me: terrin, vdekjen, varfërinë, kobin, kaosin... Ngjyra e zezë është ngjyra e sotonës, e djajve, shtrigave dhe e demonëve.



Gjithmonë kjo ngjyrë shprehet si manifestim i së keqes. Në letrat e fatit Tarot, ka domethënien e vdekjes.



Tek shumë popuj besohet se vezët e zeza kanë fuqi magjike, ndërsa pula me ngjyrë të zezë parathonë varfërinë. Nëse buqetën e luleve e lidhim me fjongo të zezë, kjo parathotë vdekjen. Në hieroglifët egjiptiane, pëllumbi i zi ka qenë simboli i femrës, e cila gjatë tërë jetës ka mbetur e ve. Ndërsa, Kalorësi i Apokalipsës (paralajmëruesi i shkatërrimit të botës), tregohet se kalëron në kali të zezë. Edhe te ne shqiptarët besohet se, nëse ju prehet rruga nga macja e zezë, nuk do të keni fat, ndërsa romakët e vjetër ditën e "pafat" e kanë shënjuar me gur të zi. Në Bibël thuhet se Juda që e tradhtoi Jezusin është i mbuluar me të zezë. Por, e zeza, si simbol, shpesh nuk përdorej në kontestin negativ. Ta zëmë, nëse me vete mbani dhëmbin e qenit të zi, atëherë kurrë nuk do të sulmoheni dhe as të kafshoheni nga qentë tjerë. Ose, në kulturat e pasura tradicionale të shumë popujve, lidhja e shiritit të zi është përdorur për largimin e zënies së frymës, dhimbjes së kokës dhe dhimbjeve të dhëmbëve.

NGJYRA E KUQE - Ngjyra e kuqe është njëra ndër ngjyrat më të rëndësishme të simbolikës rituale okulistike. Konsiderohet si ngjyra e gurit alkimist të të urtëve që në vete mban vulën e shenjës së diellit. është ngjyrë e shpirtit të shenjtë, e viktimizmit, zjarreve hyjnore, bukurisë, begatisë dhe dashurisë. Po ashtu, konsiderohet edhe si ngjyrë e luftës, gjakut, shqetësimeve kolektive, emocioneve dhe urrejtjes.
Jo vetëm kaq!



Më tej, ngjyra e kuqe trajtohet si ngjyrë e shpirtit, epshit (libidosë), e zrmës, dijenisë, mençurisë si dhe urtësisë ezoterike. Të gjithë magjistarët, gjatë ritualeve të tyre magjike, vishnin pelerinat me ngjyrë të kuqe. Edhe sipas mësimeve biblike, gjatë krijimit të njeriut të parë (Ademit) është përdorur dheu i kuq. Në Japoni, e kuqja është ngjyra e sinqeritetit dhe besnikërisë. Atje, zakonisht, në veshjet e tyre tradicionale, të kuqen e bartin femrat.



Në Romën e lashtë, ngjyra e kuqe ka qenë ngjyrë e fisnikëve, gjeneralëve dhe shtresës elite të patricëve.



Në Kinë dhe Rusi, ngjyra e kuqe u paraprinte të gjitha riteve popullore e veçanërisht atyre që i kushtohen pranverës, fejesës dhe lindjes - pjellshmërisë.



Për fëmijët e shëndoshë, thuhet se është i kuq si gjaku. E, nëse e ëndërron të kuqen, do të thotë fat në dashuri.

NGJYRA E JESHILëT - Në besimet e popujve që nga lashtësia dhe në kohërat e sotme, ngjyra e gjelbër simbolizon fuqinë, besimin, ringjalljen, natyrën, qetësinë shpirtërore dhe mirëqenien në përgjithësi, andaj edhe jo rastësisht është përvetësuar si ngjyra bazë e besimit mysliman. Nga ana tjetër, ekzistojnë edhe popuj të tjerë që këtë ngjyrë e konsiderojnë si të pafat dhe ngjyrë e njerëzve të vegjël, "e vegjëlisë". Në këto besime, ajo konsiderohet se është e pafat, veçanërisht tek të dashuruarit kur ata me vete mbajnë eventualisht ndonjë veshje apo send që ka këtë ngjyrë. Në Anglinë e vjetër, ngjyra e jeshilët simbolizonte pranverën, rilindjen dhe shëndetin e mirë. Të dhuruarit dikujt në mëngjes ndonjë send me ngjyrë jeshile është konsideruar si fatsjellëse.

NGJYRA E KALTëR - Kjo ngjyrë konsiderohet si ngjyra e qiellit dhe e shpirtit. Në planin psikik, e kaltra është ngjyra e mendimeve, ndërsa e kndërta në orientin e lashtë, kjo ngjyrë simbolizonte brengën dhe dhembshurinë, ndërsa në besimet e disa popujve tjerë ajo shpreh sinqeritetin dhe aftësinë kreative. Po ashtu, është shumë i përhapur besimi se ngjyra e kaltër sjell fat dhe na mbron nga ndikimet negative psikike dhe shpirtrat e ligë. Të veshësh veshje me ngjyrë të kaltër në ditën e parë të martesës është besuar se bashkëshortëve të ardhshëm në jetën e përbashkët bashkëshortore do t'iu sjellë fat, harmoni dhe lumturi. Po ashtu, duhet përmendur edhe një besim që është tejet i përhapur edhe në kohën e sotme dhe ka të bëjë me bartjen e zinxhirit apo qafores me guralacë të kaltër rreth qafe, se ato na ruajnë nga gripi, ftohjet dhe inflamacionet e ndryshme.

NGJYRA E VERDHë - është ngjyra e arit, dritës diellore dhe inteligjencës kreative. Në besimet e popujve të lindjes, kjo ngjyrë simbolizon dobësinë dhe sëmundjen. Ndërsa, zakonisht konsiderohet se veshjet me ngjyrë të verdhë, në veçanti femrave u sjellin magnetizmin, tërheqjen, gëzimin dhe harenë. Në marketingun bashkëkohor, ngjyra e verdhë konsiderohet si ngjyrë që më së shumti e tërheq vëmendjen e të tjerëve, andaj edhe shumë punime publicistike për qëllime të reklamimeve të ndryshme, gjithnjë krijohen nga ngjyra e verdhë.

[Zero Cool]

Magjia tek Shqiptarët

Mbetjet e besimeve të lashta, me rrënjë nga kohët e paganizmit, që janë të shumta në popullin tonë, janë ruajtur kryesisht në rite e nëpërmjet riteve, në skenarë mitiko-ritualë, praktikuar në ditë të caktuara të vitit, në festa, në ngjarje të shënuara të jetës së njeriut, sipas rastit, me qëllime shërimi e parandalimi të sëmundjes, të së keqes, për mbarësi në familje, në ekonomi e më tej.

Si i vërejmë nga shqyrtimi i brendësisë së tyre, ato janë ruajtëse e përforcuese të kodeve të të besuarit e përjetimit të tyre, të fshehtësive të pakuptueshme (mistereve), në ndjenja e në mendime të njerëzve.

Në shqyrtimet e mëposhtme në këtë monografi ritet e skenarëve mitiko-ritualë do të zënë një vend të gjerë, ndaj edhe sqarimi paraprak i disa prej këtyre dukurive dhe praktikave me natyrë religjioze u quajt i nevojshëm për t'i bërë gjërat edhe më të qarta.

Rite, ceremoni, doke, zakone, tradita: të tëra janë terma, emërtime a kategori që shënojnë veprime, ide, sinteza e rregulla me natyrë sociale, praktikuar në familje, në bashkësitë fshatare a urbane, në qytete ose në bashkësitë mbi baza pune, zejesh e mjeshtërish të caktuara.

Është krejt e natyrshme që çdo rit të emërtohet me termat përkatës, të afërme me të, por jo çdo ceremoni, doke, zakon a traditë është rit; ta zëmë, një ceremoni tepër e gjerë e dasmës ose e vdekjes mund të ketë vetëm elementë të veçantë që hyjnë në përmbajtjen e ritit, të tjerat janë thjeshtë doke, zakone, tradita e aspak rite.

Këngët, vallet, lojnat, skenat humoristike, bisedat pyetje-përgjigje me natyrë arsyetuese, në përgjithësi nuk janë rite, po veprime për t'u argëtuar, si pjesë të ceremonive të dasmës.

Zakonet për të larë fytyrën çdo mëngjes ose për të larë duart në çdo rast para ngrënies, nuk janë aspak rite, por vetëm zakone me natyrë higjienike.

Janë rite vetëm ato veprime, në thelbin e të cilave qëndron besimin në të mbinatyrshmen, në hyjnoren, ose të paktën, në rrënjët e tyre të origjinës, kanë lidhje me kuptimin e
përmendur më sipër.

Kanë natyrë riti veprime të tilla: Në rrugë brenda fshatit të dhëndrrit kalon nusja me krushqit e dy gra shkojnë duke kërcyer, duke vallëzuar pas krushqve që ecin me nusen, e me kërcim prishin gjurmët e kalit me synim që të mos mund të bëjnë magji dashakeqët.

Pasi zbret nusja nga kali në oborr të shtëpisë, një burrë i fuqishëm, kalorës i zoti, i hypën kalit e i jep atij me trok (me shpejtësi) andej e këtej për disa minuta; edhe kjo bëhet kundër magjive që mund të jenë bërë për të dëmtuar çiftin që martohet. Ka ndodhur që në natën e parë të fjetjes së dhëndrrit me nusen, nga kontakti seksual nusja të ketë pasur shumë hemoragji e të jetë sëmurë, madje, sidomos kur nusja ishte në moshë tepër të re, edhe të ketë vdekur, pra për shkaqe veprimesh thjeshtë fiziologjike të rënduara.

Në raste të tjera, burri për disa ditë ose dhe dy a tre muaj, nuk ka bërë dot veprim seksual me nusen, ndoshta për arsye emocionesh, për shkak papjekurie seksuale ose nga difekte të tjera fiziologjike, thjeshtë të natyrshme; ka ngjarë dhe kështu, pas martesës është sëmurë burri ose kanë ndodhur fatkeqësi të ndryshme në familje, në jetën bashkëshortore, çka është krejt e natyrshme të ndodhin këto gjëra të dhimbshme në raste të veçanta. Ka ndodhur që gruaja për vite të tëra nuk ka lindur fëmijë, aq të kërkuar në jetën patriarkore.

Të tëra fatkeqësitë e këtij lloji janë shpjeguar, sipas besimeve popullore, me magjitë e bëra nga dashakëqinjtë, nga njerëz që janë të prirur t'ju sjellin brenga, sëmundje, dhimbje të tjerëve.

Kundër këtyre fatkeqësive veprohet me rite, magji mbrojtëse e shëruese, me magji të bardha më të cilat besohet se mund të bëhen jo vepruese magjitë dëmtuese, magjitë e zeza.

Janë rite dasme për mbarësi, për pllenim në lindje fëmijësh, veprimet që kryhen me kulaçin e nuses ku hanë nga pak të gjithë prej tij; posa zbret nusja nga kali, marrin një djalë të vogël (5-8 vjeç) dhe e sjellin për nën bark të kalit e mbi shpinë të tij, pra në formim rrethi, tre herë me radhë; kjo quhet të kapërcyerit e kalit; ato që bëhen posa zbret nusja nga kali: duke e lënë në këmbë pranë portës së shtëpisë e sipër kokës së saj venë disa kësula burrash, njëra mbi tjetrën, mundësisht e para duhej të ishte e dhëndrit.

Me rite lidhen edhe veprimet që kryhen pasi e fusin nusen në vatër dhe e vendosin në karrige, i venë mbi gjunjë djalin që ka kërcyer kalin, mandej ai zbret nga gjunjët e i zbath opingat nuses e aty gjen një monedhë; zakonisht një a dy lekë. Rit është dhe "të lëshuarit e nuses më ujë", pra: të çuarit e nuses te burimi a te përroi: nusja, e shoqëruar nga krushqit e dasmorët shkon e mbushën ujët që e pinë nga pakë të gjithë duke bërë urime.

Para se të flenë bashkë çifti i posamartuar, të afërmit e dhëndrrit bëjnë të rrokulliset një djalë në krevatin e tyre. Në krevat të nuses së re venë një armë ose mjete të tjera që mbajnë burrat, po kurrë gjëra të grave. Të tëra këto rite e të tjera si këto bëhen për mbarësi në jetën e çiftit të ri e sidomos me synim që nusja të lindë fëmijë, veçanërisht djem e jo vajza.

Me anë të ritit përforcohet ndjenja e besimit, lidhja shpirtërore me hyjnoren; ripërtërihet kujtesa për domosdoshmërinë e zbatimit të kodit të besimit me një fisnikëri e përkushtim të veçantë.

Në rite, në skenarë mitiko-ritualë, shprehen simbolikisht e, si ide më të përgjithshme, kërkesa ndaj hyjnores për mbrojtje nga fatkeqësitë, për mbarësi, për begati në ekonomi e mirëqënie në jetën familjare.

Pra me rite veprohet praktikioht e kërkohet të përmbushen synime të caktuara, të thuash konkrete.

Riti në jo pak raste, ashtu si na paraqitet në shek. XIX-XX, në përgjithësi e ka humbur funksionin e dukshëm të zanafillës e të kohëve të herëshme dhe praktikohet vetëm si një normë, si një doke e trashëguar ndër shekuj e që ruhet me arsyen se "kështu na e kanë lënë të parët". Po edhe në këto raste ekziston doemos një ndjenjë e dukshme, edhe pse e mjegulluar, mbarësi-prurëse, mbrojtëse, përtë mënjanuar rrezikun nga e keqja.

Ritet përgjithësisht kanë natyrë magjike. Ato janë veprime që bëhen për të plotësuar dëshirat përmes rrugëve jo të natyrshme: me mjete misterioze (të pakuptueshme), pasqyrë e një mendësietepërfëminore, me anë të përgjasimit (mimetikë), me anë të shoqërimit (asocizrai), me anë të fjalëve (lutje, urime, mallkime ose formula të ndryshme magjike pa kuptim), me anë veprimesh frikësuese ("me pre lungën"): bëhen veprime magjike sikur gjoja po e prët atë, për ta bërë që nga frika ajo të zhduket e i sëmuri të shërohet.

Në popull magjistaret e magjistarët quhen me emrat: magjistare, mgjicë, mgjitare, shtrigë e tjerë, dhe vetëm ato që bëjnë veprime për t'u bërë keq njerëzve.

Në Kosovë, në Rrafsh të Dukagjinit, Lugu i Drinit, besohet se "Natën e këshëndellave, kush i hyp shkopit kaluer e merr dhë (dheun) prej bashtinet të huej, e e qet në të vetën e thotë:"Këtu ngarko, këtu shkarko"e kjo dihet se bie bereqetin në arën e tij tue e tërhequn nga ara e tjetri t(M. Prelaj, Kosova...,f. 186).

Ka dhe veprime rituale magjike të kësaj natyre, me të njëjtat synime, po me strukturë pak ndryshe.

Kështu, në viset Dibër, Mat, Mirditë, në ditët e Shën Gjergjit një grua e zhveshur lakuriq shkon me një kosh para duarsh, në mesnatë në errësirë e qëndron në kufi të arës së saj dhe të asaj të fqinjit. Drejton grykën e koshit nga ana e arës së fqinjit e thotë: "Ngarko! Ngarko! Ngarko!" e pastaj e kthen nga ara e saj e thotë: "Shkarko! Shkarko! Shkarko!" me besimin se ara e saj do të thithë dhe bereqetin e arës së fqinjit, kështu do të bëjë drithë shumë për familjen. Ajo nuk arsyeton se për të prodhuar më shumë duhet që toka të ketë strukturë të përshtatshme për ato lloje bimësh që mbillen aty, duhet mandej puna e bujkut, plehu e ujitja aq sa e ka të nevojshme rritja e bimëve.

Ka dhe plaka që bëjnë veprime magjike me penj, me qime, me jashtëqitje mini, maceje, qeni a njeriu, për t'u bërë keq armiqve të shtëpisë, të lagjes a të fshatit të saj. Kanë ekzistuar ndër Shqiptarë gjithfarë skenarësh magjiko-ritualë keqbërës.

Po sjellim dy gjedhe:"Njeni po pat inad kundra shoqit e këtij don me i marrë shëndetin, do të ketë me doemos një fije folkut t'anmikut të vet, qi do ta ven mbi nji vorr, ase nën kryet të ndo'i të dekunit. Me të shpejtë njeri i atij folkut ka me u thithë emeu zverdhë në ftyrë, si i dekuni, mandej ka me mbetë ashtu e me lëngue përgjithmonë'.(Z. Harapi,Mënijt,Folklorë I, Shkodër, "Sht.Z.P", 1940, f.79)

"Për të mbyllur fatin e një goce ose të një djali (që të mos gjejnë burrë a nuse), marrin një pë dhe matin një gomar nga kryeja e ne bishti, pastaj dhe nga kurrizi, ijë më ijë; këtë pë e venë në nji hok (kuti), duke thënë tri herë: "Mbyll fatin e akcilit ose akcilës!" (Përmendin emrin përkatës). Kutinë e mbajnë të mbyllur, dhe ditën e Shën Gjergjit e hedhin nëgropë të nevojtores".(I. Dalliu, Magjitë..., "Dituria", 1928, nr.4,f. 149).

Në disa raste e, këta jo të paktë, magjitë e magjistarët keqbërës ekzistojnë vetëm në besimet popullore, në fantazi, po jo në të vërtetë si veprime rituale-magjike.

Kështu, dikur, për fatkeqësi të ndryshme që ndodhnin në fshat, si vdekje fëmijësh, vdekje grash në lindje e sipër, natyrisht për arsye kushtesh të një niveli të ultë në jetesë, ose ngordhje të bagëtive, ta zëmë: e kaut të lavrës, sëmundje e epidemi që preknin njerin e tjetrin a grupe të tjera njerëzish, thuhej se këto fatkeqësi i kanë shkaktuar mgjitoret ose shtrigat.

Ndërsa shtrigat, ashtu si na paraqitën në besimet popullore, kanë disa funksione tërësisht të veçanta në krahasim me magjistarët.

Në jo pak raste i vërejmë me funksione të përziera, funksione të njëjta, pra këtu kemi një fuzionim figurash të ndryshme të mitologjisë popullore, si mbijetoja të një kohe të lashtë.

Në raste të këtij lloji, si më sipër, çdo fatkeqësi mundoheshin ta shpjegonin me veprime magjish, me syrin e keq. Në disa raste mund të përcaktohen magjistricat, natyrisht në përfytyrimet popullore e jo në të vërtetë.

Ka raste që në fshat të ketë një a dy plaka të shkreta, pa burra e pa djem, të varfëra e të mbyllura në punët e tyre, që nuk i bëjnë njeriut asnjë të keqe, nuk bëjnë asnjëfarë lloji magjie. Edhe pse të tilla, krejt të pafajshme, për çdo fatkeqësi që ndodhte në fshat, fajësonin si shkaktare të ashtuquajturat magji që qënkan bërë nga këto plaka.

Në raste të veçanta, me të njëjtat arsye, për fatkeqësi në persona, kafshë a gjëra të veçanta fajsojnë njerëz të veçantë, burra a gra, që paskan syrin e keq e që me anë të të shikuarit shplakuakan, sëmurkan qenësa të veçantë, prandaj dhe ruheshin prej tyre ose bënin kundërmagji me synim që syri i keq i këtyre njerëzve të caktuar të mos mundet të shplakojë fatkeqët.

Kështu, për këtë u varnin fëmijëve në trup hudhra, ose dhëmbë ujku, guacka deti a ndonjë send tjetërqë konsiderohej prishës i magjisë.

Në disa raste përdorej bloza e thëngjijt përtë ruajturfëmijët, kryesisht nga magjitë, nga syri i keq, në disa raste të tjera atyre u nxihej në disa vende fytyra me thëngjij.

Gratë apo burrat e veçantë, "të specializuar" si magjibërës, në magji shëruese, në prishje magjish "të bëra nga mgjicat''a shtrigat, e këta natyrisht ishin më të rrallë, quheshin: dies a diese, distara distare, shefcë, shtjeskë e me emra të tjerë, por kurrë midis besimtarëve nuk thuhej e as nuk besohej se edhe këta bënin veprime me natyrë magjike të keqe.

Këta njerëz profesionistë, distarë, mëtojnë se me veprimet e tyre (që doemos janë magjike): me fjalë e formula të fshehta që i pëshpërisin, me disa lëngje e përgatitje të ndryshme, me prekje të trupit të të sëmurit, me nxirje të fytyrës së fatkeqit, me lëvizje a veprime të ndryshme të tyre, shërojnë njerëzit; gratë që nuk lindin fëmijë i bëjnë të lindin; këta a këto prishin magjitë keqbërëse dhe të shplakuarit nga syri i keq: Dikush ka lëshuar grindje në një familje e ata me veprimet e tyre rituale-magjike "prishin magjitë" e, si rrjedhojë, grindja në familje pushon.

Zakonisht, ritet që mund t'i kryejë çdo njeri, siç janë ato për Ditë Vere, për Nevruz, përShën Gjergj, përShën Gjon, në pelegrinazhet në msle, në Një Shtator, Kolendarët e Nata e Buzmit, rite të lindjes, të martesës, të vdekjes, rite në sëmundje a në inicime, quhen thjeshtë rite, ndonëse në brendinë e tyre kanë natyrë magjike.

Shpesh herë edhe studjuesit i trajtojnë si rite, duke përmendur tepër rrallë fjalën magjike.

Ndër mitologë ka mendime të ndryshme për përcaktimet rit dhe magji.

Disa thonë se jo çdo rit është magji. Kështu ritet, lutje të animizuara që lidhen thjeshtë me shpirtra të shenjtë e me shenjtorë, sipas tyre, nuk janë magji. Disa studiues mendojnë se nuk janë rite me natyrë magjike ato që bëhen për mirë.

Të tjerë mendojnë se ritet, lutjet që u përkasin feve monoteiste nuk kanë të bëjnë aspak me dukuri magjie, se këto lidhen me perëndinë supreme të gjithëpushtetëshme, të gjithëfuqishme, që sipas tyre, është një realitet i qartë, i dukshëm.

Nëse disa rite të monoteizmit në jetën familjare duket se përfshijnë brenda edhe elementë magjikë, kjo, sipas tyre, ndodh sepse këtu kemi një sinkretizëm në mes të riteve pagane që në përgjithësi kanë dhe natyrë magjike dhe riteve të fesë monoteiste që nuk janë tjetër veçse lutje përfalje mëkatesh, lutje perëndisë supreme që t'u sjellë mbarësi e mirëqenie.

Në të vërtetë, si e mendojmë ne, problemi është mjaft i ngatërruar, po të nisemi nga synimet që duan të arrijnë besimtarët me anë të këtyre riteve e këtyre lutjeve.

Disa specialistë të mitologjisë janë të mendimit se edhe pse magjia i ka rrënjët shumë të lashta në periudha para religjoze, para animiste,

Ajo jeton në shoqërim me tërë religjionet, qofshin ato pagane, qofshin dhe ato monoteiste; ata theksojnë se në fetë monoteiste ritet magjike janë më të pastruara nga elementë primitivë, më të fisnikëruara e të lidhura me ide të jetës shpirtërore e morale.

Monoteizmi, magjitë e egra e primitive siç janë: sakrifica njerëzore, shëmtim, damkosje e deformim i trupit, rite torturuse të njerëzve e tjerë, i ka luftuar e i ka fshirë me kohë nga jeta e shoqërisë, për ku ka mbizotëruar ndikimi i tij.

[Zero Cool]

Kulti në rite magjike

Gurët e kultit, të veçuar në natyrë, të ngulur në tokë a si zgjatim vertikal i një shkëmbi, quhen : Guri i Shejtë, Guri i Mirë, po dhe Guri i Gjallë ose dhe me emra të tjerë.

Në Sellcë të Sharrit (Malësi e Tetovës, në Maqedoni) kemi vërejtur Gurin e Gjallë.

Ai ndodhej jo larg nga varret e fshatit. Aty shkonin gratë për të gjetur shërim. Çonin aty fëmijën "e ndërruem" dhe thonin: "Merrni ket si keni laan e bini at si keni marrël". Po u shërua fëmija, ka qenë "i ndërruar"; po nuk u shërua, besohet se ka pasur sëmundje tjetër dhe i duhet gjetur derman tjetër.

Mendohet se Ato të Malit, Fatmirata Zanat, natën i marrin fëmijtë e vegjël dhe luajnë me to. Po, kur i kthejnë te djepi a te shtresat e tyre natën, ndodh disa herë që t'i ndërrojnë. Pra, nuk u çojnë nënave fëmijët e tyre, po tjetër për tjetër. Këta fëmijë bëhen të sëmurë e qajnë shumë.

Gratë për këtë bëjnë rite e lutje të caktuara që t'u kthehen fëmijët. Rite të tilla e dhurata kushtimi bëhen dhe pranë Gurëve të Shejtë ose te Guri i Gjallë.

Kur një gruaje nuk i jetojnë fëmijët, tri cuca të mëdha shkojnë te Guri i Gjallë në Sellcë, hipin mbi atë gur e aty qepin këmishën e fëmijës që do të lindë, nga tri copa pëlhure; atë ia veshin kur lind fëmija, me besimin se kështu ka përtë jetuar.

Edhe ndorta (gjalm me të cilin lidhin fëmijën) bëhet te ky Gur, po nga këto tri vajza. Besohet se forca e Gurit të Gjallë do të ndikojë në shëndetin e fëmijës, që ai të jetojë. Pra, nga shpirti i Gurit kalon diçka e fuqishme në shpirtin e fëmijës. Ndoshta Guri i Gjallë ndryn në vetvete forcën e shpirtit të të vdekurve e cila kalon te të gjallët; shpirti i të vdekurit i jep forcë e energji fëmijës për të jetuar, për të mos e marrë vdekja.

Në fshatin Orashë të Sharrit (Tetovë) është Guri i Gjallë ku bënin rite të ndryshme. Kur shtatzënës i kanë vdekur fëmijët e lindur më parë, vjehrra e saj kërkon pëlhurë dy copa nga dy vajza të fejuara, dhe një copë nga një vajzë e pafejuar. Trupi i këmishës, para dhe prapa, qepet nga pëlhura e dy vajzave të fejuara dhe mëngët nga copa e pëlhurës: së vajzës së pafejuar. Këmishën e qepin vajzat mbi Gurin e Gjallë. E qep një vajzë e fejuar. Ato pyesin: "Ç'po ban aty?" Qepësja përgjigjet: "E qepi kët kmejshë, çaj cull si t'i leje Aishes sa u kalbtë ki Quri, çaçë rroft coulli i Aishes!" (E. Osmani, Rite..."Kult.pop.", 1999,f.210).

Në jo pak raste bëhen rite të ndryshme pranë këtyre gurëve të shenjtë Ditën e Verës a Ditën e Shën Gjergjit, përkatësisht tri të enjte para Shën Gjergjit, po dhe në raste të veçanta, në ndonjë ditë feste tjetërtë vitit, më së shumti në pranverë ose në verë, ashtu si ndodh me ritet në shpella a pranë gurrave.

Në afërsi të fshatit Kapaçindoll (Malësi e Dervenit të Tetovës) në vendin e quajtur Majë-Zebel ndodhet Guri i Kapaçindollit, që ndryshe quhet dhe Zanza e Malit.

Aty bëhen rite të ndryshme në kohë të Ditës së Shën Gjergjit a në ditët e afërme të tij.

Po japim një prej këtyre riteve: Shtatzëna, së cilës nuk i jetojnë fëmijët, kryen këtu veprime magjike tri të enjte para Shën Gjergjit. Duke qepur këmishën e foshnjës mbi këtë Gur, përsërit fjalët: "T'rrojë ki coulli si ki Guril". Ajo, pasi e qep, e len të qëndrojë aty 24 orë; këmishën e bërë për fëmijën që do të lindë, pastaj e lag me ujin që gjendet aty afër. Së fundi, e merr dhe e çon në shtëpi. Kur lind fëmija, ia veshin këtë këmishë me besimin se kështu fëmija do të bëhet i fortë e ka për të jetuar
(E.Osmani, Shtatzania...t 6).

Shënojmë se, jo larg nga ky gur gjenden rrënojat e një kishe. Ka mundësi që Guri i Kultit aty, me ato atribute, do të jetë shumë më i lashtë nga koha kur ka qenë bërë kisha. Dhe kisha do të jetë bërë pikërisht pranë këtij Guri të Shenjtë të kohës së paganizmit, siç ka ndodhur, si na e thonë dijetarë të ndryshëm, dhe në vise të ndryshme të Europës në shekujt e Mesjetës.

Në Kalisht të Gostivarit (Maqedoni) ka disa gurë e shpella të shenjta. Aty ndodhet dhe Guri i Shën Gjergjit. Në afërtinë të Ditës së Verës vajzat hipin mbi këtë gur e thurin kurora me degë thane. Pastaj ato i sjellin në shtëpi. Kur vajzat ulen mbi këtë shkëmb, thonë fjalët: 'Tbohena t'forta si Guri! T'na shkojë vera mbarë! T'na hecë shëndeti! T'rrojmë sa Guri i Shën Gjergjit!", fjalë që përsëriten nga secila nga tri herë, duke ndërruar tri herë vendin dhe duke u ulur e ngritur.

Afër Gurit të Shën Gjergjit Ndodhet Guri i Vajzës.Thuhet se aty në një kohë të vjetër po kalonin motër e vëlla. Vëllai aty paska dashur të kapë motrën. Motra ka thënë: "O AIIah, banëm ma mirë gurl". Kështu motër e vëlla janë gurëzuar. Sot shkëmbi ka formën e dy njerëzve, ndarë nga njëri tjetri me një të çarë.

Në disa raste besohet se gurët e veçuar e me atribute kulti kanë mbirë nga toka apo kanë ardhur aty nuk dihet se prej nga. Pra, sipas këtyre besimeve, në një kohë nuk kanë qenë aty e më vonë janë dukur. Ata kanë në vetvete diçka të veçantë. Nuk janë si gurët e tjerë të zakonshëm që gjenden në atë vend, në ato afërsi. Ndoshta janë të ardhur me akullnajat dhjetra, qindra, mijëra vite më parë, ose janë pasojë e fenomeneve gjeologjike të stërlashta, po mund të jenë dhe mbeturina meteoritesh.

Në jo pak raste, gurë me elementë kulti, te të cilët zhvillohen ose nuk zhvillohen rite, janë objekte legjendash mitike të ndryshme. Ata kanë dhe emra nga qënie të ndryshme mitike të panteonit shqiptar, si: Gurët e Dragojve në Malësi të Deçanit (Kosovë), Gurët e Dragojve te Ura e Vezirit pranë Kukësit, Vrima e Dragojve në Shpirag (Berat), Guri i Dragonit në Mal të Zi të Preshevë- Kumanovës, Rrasa e Zanës në Kelmend, Shkambi i Zanave në breg të Drinit (Tropojë), Guri i Bollës (fshati Vorë jo larg qytetit Vorë, Tiranë. Shih: "Kult.pop.", nr.1, 1991, f.219),

Vrima e Kuçedrës në Sirakë (Berat). Lugu i Zërës (Vuno), Shpella eZërës (Paramithi, Çamëri). Emra të tillë ka dhe plot të tjerë.

Ndoshta këta emra dhe legjendat mitike përkatëse i takojnë një kohe të lashtë, në të njëjtat vende. Mbase këto vende kulti mund të kenë lindur dhe në Mesjetë, por gjithsesi sipas modelesh e kodesh të besimeve tepër të lashta.

Edhe guralecë të çfarëdoshëm përdoren në rite të ndryshme e atyre u jepen forca të mbinatyrshme. Në malësitë shqiptare, gruaja që nuk kishte qumësht gjiri për t'i dhënë fëmijës, mbante në gji një gur duke besuar se kështu do t'i vinte qumështi. Ky quhej Guri i Gjirit , Guri i Qumshtit (Guri i Tamlit).

Në fshatra të komunës së Tetovës është vërejtur ky rit: Gruaja që nuk mbetet shpejt me barrë, mban të varur në gjoks një hajmeli e aty janë futur nëntë gurë të marrur nga nëntë ura, nën të cilat kalon ujë i rrjedhshëm. Pasi kalon viti, gruaja do t'i hedhë gurët në lumin e rrjedhshëm duke besuar se kështu do të ketë fëmijë (E.Osmani, Rite...,"Kult.pop.", 1999, f.209).

Kur gruas nuk i jetojnë fëmijët, tri të enjte para Shën Gjergjit shtatëzëna shkon pranë tyrbes së Ali Babës (Tetovë) në fshatin Çiflik. Aty merr një gur dhe e mban të lidhur në bel deri kur të lindë. Pastaj atë gur e var në tojën e foshnjës (në djep). Pas tre muajsh ajo e kthen gurin në vendin ku e mori dhe thotë tri herë fjalët: "Me niet t'Allahit të më rrojnë coullëtl". Po këtë veprim e bën dhe kur më parë i kanë lindur vetëm vajza e, me këtë rast, kur e kthen gurin në vendin e vet thotë: "Me niet t'Allahittë më kthehen djemt!".

Në anë të Krajës, kur nusja arrin në oborr të shtëpisë, marrin në tokë nga ana e djathtë e këmbës së kalit tre gurë dhe, të mbështjellur në një shami, nusja i fut në gjoks, ku i mban për një kohë të gjatë.

Kuptohet se dhe këta janë për mbarësi në jetën e çiftit e për frytnim të nuses në të ardhmen. Forca magjike e gurëve do të ndikojë në plotësimin e dëshirave të nuses e të të afërmëve të dhëndrit.

Po kështu, në shumë raste, në vise të ndryshme shqiptare nëna, së cilës nuk i rrojnë fëmijët, merr një gur aq të rëndë, sa t'i barazohet peshës së fëmijës e, si ta ketë vënë në peshë e të vijë në baraspeshë me fëmijën, beson se me këtë veprim fëmija do t'i jetojë. (Sh.Gjeçovi"Bet'e Shqiptarëvet","Bota Shqiptare", 1943; f.63).

Vërehet se, herë-herë, në çfarëdolloj rreziku e dyshimi në fatkeqësi, banorët e malësive kërkojnë ndihmën çudibërëse të gurit. Në Baze e Pëshkash të Kthellës (Mirditë), kurbanorët e atyshëm duan të kalojnë lumin e Matit dhe shohin se ky ka ujë shumë, si vëren Gjeçovi më 1903, marrin një papërdhok dhe e vënë në cep të krahut dhe kështu e kalojnë ujin në këmbë, duke besuar se ai do t'ua lehtësojë mundimin dhe t'i ruajë nga rreziku i mbytjes. (Sh.Gjeçov, e dhënë e regjistruar më 1903. Shih"Kanun i LD 1989 ; f.495).

Një forcë magjike të posaçme në besimet e tij populli u ka dhënë gurëve me vrimë.

Për të pushuar dhimbja e kokës, shihnin diellin përmes vrimës së gurit. Hidhnin farën e arës përmes vrimës së gurit që ajo të jepte në të ardhmen prodhimin e dëshiruar. Përshkohej bagëtia përmes vrimës së ndonjë shkëmbi (ku hyhet në një anë e dilet në anën tjetër) në pranverë që ajo të ketë shëndet, të mos dëmtohet e që të japë prodhim të mbarë atë vit. Gurët me vrimë, në disa raste i varin në portë të banesës ose dhe te bletët, për mbarësi, pjellori.

Kjo e dëshmuar në disa vende po më shumë në Kolonjë, si na e dëshmon Dh. Qiriazi. "Kur e ndigjojnë fëmijët së pari kangën e qyqes, marrin nji gur, e venë mbi krye e thonë: Qyqe, koka ime gurekokajote qull! Bajnë kështu qi të jenë të fortë si guri dhe të mos ndiejnë dhimbë kreje e trupi. Barijtë marrin atë ditë tre gurë pa folun e ia venë tundsit, pse besojnë qi qet ma shum gjalp qumshti i rrahun, kur të ket ksi gurësh",

[Zero Cool]

Gjaku dhe domethënia simbolike


Gjatë gjithë historisë njerëzore, tek shumë popuj të civilizimeve të lashta, e posaçërisht në Greqinë Antike, është besuar se me derdhjen e gjakut nga organizmi i të sëmurit, do të largohen toksiket e dëmshme nga trupi, dhe së bashku me to, do të eliminohen edhe të gjitha të këqijat që e kanë pruar të sëmurin gjer tek kjo gjendje e çrregulluar.



Atëbotë, me shkaktimin e rrjedhjes së e gjakut, si dhe me futjen e saj orale në organizëm, është konsideruar se mund të shërohen 386 sëmundje, andaj, jo rastësisht, marrja e gjakut të freskët të njeriut, aplikohej me të madhe si ilaç efikas tek mjekimi i shumë sëmundjet, e veçanërisht të epilepsisë.


Duke u nisur mu nga ky besim, është krijuar bindja se pirja e gjakut të njeriut fizikisht dhe shpirtërisht forconte organizmin. Me këtë besëtytni është shkuar aq larg, saqë, mendohej se, përmes ritualit me gjak, mund t'ju bëhet shërbim jo vetëm të gjallëve por edhe të vdekurve: në mitologjinë greke, besohej se duke stërpikur me gjak varrin e të vdekurit mund të shkaktohet paraqitja e hijes së atij që ka vdekur dhe të komunikohet me të.
Po ashtu, këta popuj të lashtë, kanë besuar se gjaku i njeriut si ilaç, i qetëson "demonët" që konsideroheshin si shkaktar të çrregullimeve të ndryshme organike, sikurse janë: shtrëngim muskujsh, anemia (pagjakësia) dhe dobësim të organizmit në përgjithësi, andaj, jo rastësisht, në kohën e inkuizicionit famëkeq, xhelatëve që i ekzekutonin dënimet me vdekje, si privilegje e veçantë, ju ishte lejuar që të tregtojnë me gjakun e njeriut.


Romakët e vjetër, luftëtarëve të dalluar me trimëri nëpër beteja, para daljes së shpirtit, ia pinin gjakun, duke besuar kështu, se me këtë akt, ata në vete do ta fusin afshin e fuqisë trimërore të luftëtarit që veç po vdiste.


Në bazë të mësimeve islame gjaku konsiderohej si para - ekzistencë. Ndërsa, në mitologjinë biblike, gjaku paraqitet si thelb i forcës jetësore ku është i koncentruar shpirti. Në një pasus të saj thuhet: kur Kaini e vrau të vëllain Abelin, Zoti i tha: "çfarë bëre kështu?!…Zëri i gjakut të vëllait tënd më thërret!"
Në testamentin e vjetër gjakut i jepej funksion kataraktit dhe thuhej: "Jeta e trupit tuaj është në gjakun tuaj, andaj, me qëllim që shpirtrat e juaj të jenë të pajtuara, unë atë jua dhashë në oltar!" Për krishterët gjaku paraqet ndërmjetësuesin e në bashkimi të ngushtë që krijohet në mes Zotit dhe njerëzve. Në një shkrim biblik thuhet:. "... kur të tretet vera në bukë, ajo shndërrohet në trupin dhe gjakun e Jezusit, dhe me këtë bashkim besimtari lidhet me Zotin".

Më shumë mistike se sa medicinale kanë qenë të njohura eksperimentet me gjak të alkimistëve në shekullin 16 dhe 17. Ata kanë tentuar që përmes zjarrit dhe distilimit të gjakut, të zbulojnë të gjitha të fshehtat që kjo tretje ngërthen në vete. Vetë mjeku personal i mbretit Ludvigut XIV, ka raportuar për dy bashkëkohësit e vetë, të cilët kanë distiluar gjakun e njeriut sepse, atë e kanë trajtuar si materie adekuate nga e cila mund të separohet "eliksiri i urtësisë filozofike të krijimit"
Në anën tjetër, shumë ritualet e çmendura të shoqatave dhe vëllazërive të ndryshme të fshehta magji zeze, si njërën prej principeve të traditës karakteristike të veprimit të tyre, praktikonin derdhjen e gjakut të freskët, e veçanërisht gjakun e fëmijëve dhe femrave virgjëre që i flijonin si viktima.
Do të ishte e paevitueshme të theksohet se, gjaku, si në kuptim fizik, ashtu edhe metaforik, në të gjitha kohërat e zhvillimit të shoqërisë njerëzore, por edhe sot, konsiderohet si identifikim i gjenezës së përkatësisë rasore, sikur bie fjala, gjaku i pastër fisnik, gjaku i pastër mbretëror, gjaku aristokrat...
Po ashtu, me ritualin e përzierjes së gjakrave që bëhej në lëng të ujit apo verës, e cila më pas pihej, është besuar se arrihej vëllazërimi dhe binjakëzimi. Kështu, vëllezërit sipas gjakut betoheshin në besnikëri deri në vdekje.

Jashtë këtij artikulli, sigurisht që me një kaptinë të veçantë duhet trajtuar simbolikën dhe domethënien e gjakut tek tradita e gjakmarrjes te ne shqiptarët. P.sh., në disa troje shqiptare, posa të vritej një i afërm u familjes, merrej gjaku i tij dhe ruhej në një vend të caktuar ku pritej deri në momentin e vlimit të saj. Kur ky gjak fillonte të vlonte nga ena, atëherë kjo merrej si shenjë për kryerjen e hakmarrjes.
Edhe pse për simbolikën dhe domethënien metaforike dhe substanciale të gjakut, mund të thuhet dhe shkruhet mjaft, shikuar përgjithësisht, gjatë tërë historisë njerëzore, gjaku është konsideruar si simbol i forcës, ripërtëritjes, jetës, fuqisë, ngritjes hyjnore…. Pa marrë parasysh a ka të bëj si eliksir i ripërtëritjes jetësore, apo, si simbol i së keqes dhe vdekjes, historia e njerëzimit është përplot me dëshmi paradoksale që kanë të bëjnë me gjakun. Në to shihet qartë se, disa popuj, në ritet e tyre, atë e kremtojnë dhe madhështojnë, ndërsa, disa të tjerë, i frikon dhe ajo ju shkakton tmerr.
Sido që të jetë, vlerat e vërteta të gjakut, një kohë të gjatë kanë mbet të panjohura, por, njerëzit, shumë vonë kanë kuptuar një realitet të pamohueshme se, gjersa gjaku rrjedh vazhdimisht nëpër organizëm, në realitet aty ekziston edhe jeta.

[Zero Cool]

Kuq e Zi


E kuqja dhe e zeza janë dy ngjyra më të rëndësishme dhe më antagoniste të baraspeshës universale. Por, njëkohësisht, këto janë edhe ngjyra karakteristike kombëtare të ne shqiptarëve . Edhe pse në raport të ndërsjellë, domethënia e tyre simbolike shprehet si kundërshti ekstreme, ato kanë një rol relevant tek harmonia e veprimit të pandërprerë të ligjit natyror të të kundërtave.


Pa dashur të hyjmë në fillet historike të gjenezës së pranimit të "kuqes dhe të zezës, si ngjyra tona identifikuese kombëtare, përmes këtij artikulli, desha të prezantoj një domethënie të rëndësishme të simbolikës së tyre metaforike tek mësimet e vjetra okuliste dhe praktikat rituale tradicionale të popujve të ndryshëm të lashtë.


është tejet me rëndësi të cekim se përzgjedhja e mu këtyre ngjyrave, nuk është kombinacion i rastësisë, sepse përmes veprimit të ligjit të të kundërtave, iniciohet reflektimi i fortë mbresëlënës emocional tek masat. Andaj, ndoshta edhe jo rastësisht, dikur nga të urtit e të parëve tanë, si ngjyrë simbolike e flamurit tonë kombëtar, janë përzgjedhur mu e kuqja dhe e zeza.


Në vazhdim të shkojmë radhazi në interpretimin simbolik të ngjyrës së kuqeshe të zezë dhe domethënien kundërthënëse që ato kanë si raport në mes veti.


Kuq

Sipas urtësive të lashta ezoterike, ngjyra e kuqe është njëra ndër ngjyrat më të rëndësishme të simbolikës rituale okuliste. Konsiderohet si ngjyra e gurit alkimist të të urtëve që në vete mban vulën e shenjës së Diellit. është ngjyrë e shpirtit të shenjt, e viktimizimit, zjarreve hyjnore, bukurisë, begatisë dhe dashurisë. Po ashtu, konsiderohet edhe si ngjyrë e luftës, gjakut, shqetësimeve kolektive, emocioneve dhe urrejtjes.
Jo vetëm kaq!
Më tej, ngjyra e kuqe trajtohet si ngjyrë e shpirtit, epshit (libido), e zemrës, dijenisë, mençurisë si dhe urtësisë ezoterike.
Të gjithë magjistarët, gjatë ritualeve të tyre magjike, vishnin pelerinat me ngjyrë të kuqe. Edhe sipas mësimeve biblike, gjatë krijimit të njeriut të parë, (Adamit) është përdorur dheu i kuq.
Në Japoni, e kuqja është ngjyra e sinqeritetit dhe e besnikërisë. Atje, zakonisht në veshjet e tyre tradicionale, të kuqen e bartin femrat.
Në Romën e lashtë, ngjyra e kuqe ka qenë ngjyrë e fisnikëve, gjeneralëve dhe shtresës elite.
Në Kinë dhe Rusi, ngjyra e kuqe i paraprinte të gjitha riteve popullore, veçanërisht atyre që i kushtohen pranverës, fejesës, lindjes dhe pjellshmërisë.
Për fëmijët e shëndosh thuhet se është i kuq si gjaku. E, nëse e ëndërron të kuqen , do të thotë, fat në dashuri.

Zi

Në krahasim me ngjyrën e kuqe, e zeza është ngjyrë skajshmërish e kundërt.
Zakonisht është negative dhe ka të bëj me:terrin, vdekjen, varfërinë, kobin, kaosin...
Ngjyra e zezë është ngjyra e Sotonës, e djajve, shtrigave dhe e demonëve. Gjithmonë kjo ngjyrë shprehet si manifestim i së keçes. Në letrat e fatit TAROT, ka domethënien e vdekjes.
Tek shumë popuj besohet se vezët e zeza kanë fuqi magjike, ndërsa pula me ngjyrë të zezë parathotë varfërinë. Nëse buqetën e luleve e lidhim me fjongo të zezë, kjo parathotë vdekjen. Në hieroglifët e lashta egjiptiane, pëllumbi i zi ka qenë simbol i femrës e cila gjatë tërë jetës ka mbetur e ve. Ndërsa kalorësi i Apokalipsës (paralajmëruesi i shkatërrimit të botës), në shkrimet e lashta tregohet se kalëron në kali të zezë. Sikurse tek shumë popuj tjerë, edhe te ne, shqiptarët, është e përhapur besëtytnia se, nëse ju prehet rruga na macja e zezë, nuk do të keni fat, ndërsa romakët e vjetër ditën e 'pa fat" në kalendarët e tyre e kanë shënuar me ngjyrë të zezë. Në shkrimet biblike thuhet se Juda që e tradhtoi Jezusin është i mbuluar me ngjyrë të zezë, etj.
Por, e zeza, si simbol, shpesh nuk përdorej në kontestin negativ. Ta zëmë, besohej se nëse me vete mbani dhëmbin e qenit të zi, atëherë kur nuk do të sulmoheni dhe as të kafshoheni nga qentë tjerë. Ose, në kulturat e pasura tradicionale të shumë popujve, lidhja e shiritit të zi është përdorur për largimin e zënies së frymës, dhembjes së kokës dhe dhembjeve të dhëmbëve.


Dhe...çka të themi për fund?


Ngjyrat 'kuq e zi", në raport ndaj njëra-tjetrës, qëndrojnë si ekstreme, ndërsa ndikimi i tyre kontradiktor, tek shumë urtësi të lashta, konsiderohet si barazhesh universale.
Pasi që ne shqiptarët, 'kuq e zi"-në e kemi në flamur dhe këto dy ngjyra i konsiderojmë si ngjyra tona kombëtare, atëherë, të nderuar lexues, bëjeni ju vetë një analizë krahasuese në mes të simbolikës figurative të përshkruar, dhe realitetit tonë si popull gjatë historisë.
Sa i përngjan fati i popullit tonë domethënies metaforiket këtyre dy ngjyrave antagoniste?
Vëreni ngjashmëritë! Por, assesi në këtë analizë, mos e anashkaloni ligjin universal të të kundërtave dhe natyrshmërinë e veprimit të tij, sepse mu këtu qëndron fshehtësia e forcës mbresëlënëse të veprimit të tyre si bashkësi antagoniste në ndërvetëdijen tonë si individuale ashtu edhe kolektive.

[Zero Cool]

Hëna na e ndryshon jetën


Fuqinë e jashtëzakonshme të Hënës dhe ndikimin e këtij sateliti në vetë Tokën - paraardhësit tanë kaherë e kanë pasur të njohur, andaj, bazuar në këtë realitet, ata gjithmonë përshtatnin dhe orientonin përditshmërinë e tyre sipas këtij ritmi.


Atë që e dinin gjyshërit tanë - tash është dëshmuar edhe shkencërisht: Hëna ndikon dukshëm në ndryshimin e jetës tonë.
Pas disa vite hulumtimi dhe studimi të bëra në këtë drejtim, Jehona Paunger dhe Tomas Pope, të arriturat e tre kërkimore rreth ndikimit të Hënës në përditshmërinë tonë, këto ditë, me sukses i kanë prezantuar në një artikull të gazetës më të lexuar gjermane "Bild".
Shikimi i këtyre dy studiuesve në lidhje me ndikimet e Hënës, ka ngjallur një interesim të madh tek lexuesit e kësaj reviste prestigjioze me tirazh disa milionësh.

Por, çka do të duhej të dimë fillimisht për Hënën?

Katër gjendjet e hënës


Hëna në të mbushur shihet dy deri tri herë pas Hënës së re dhe duket si hije e argjendtë në errësirën e natës. Ajo përhap siguri, veçanërisht pas një etape të pesimizmit, me bindje se gjërat, megjithatë, sërish do të ecin para. Hëna e plotë është si një festë. Dielli dhe hëna qëndrojnë përballë njëri-tjetrit dhe e marrin tokën në mes, si prindi fëmijën e tyre. Koha është për veprime të mëdha dhe dashuri.
Hëna në të sosur simbolizon aktin e dhënies dhe dhuratat. Koha është për shërim (operacionet) dhe e përshtatshme për mbjellje dhe vjelje të bimëve.
Hëna e re figurativisht simbolizon babanë. Kush agjëron në këtë ditë, ai e pastron mirë trupin nga helmet. Gjithashtu, edhe fillimi i ndonjë diete, çfarëdo nisme e re, biznes, ose farë kurimi për dobësim, në këtë periodë do të mbështetet nga Hëna.

Kalendari hyjnor

Hëna që "është ngrënë" pakëson energjitë tona. Trupi është i dërmuar dhe i rraskapitur, ka nevojë për qetësi. është faza e pjekurisë dhe e gjykimit për spastrimin e keqkuptimeve brenda familjes dhe në profesion. Operacionet gjatë kësaj kohe kanë më shumë gjasa dhe mundësi të jenë të suksesshme, proceset e shërimit përparojnë, gjithashtu, më shpejt. Pastrimi, fshirja, larja dhe heqja e peshës bëhen më lehtë. Pastrimi i gjakut përmes çajit të hithit gjatë kohës sa Hëna "hahet", është një mjet shërues i famshëm. Të vjetrit tanë e dinin mirë se, trupi pas një dimri rraskapitës është si i rrahur, gjë që ndikon në kolesterinën. Në pastrimin e hershëm - "pastrimi i gjakut", në këtë periodë, aktivizon kapacitetin e plotë të funksionalitetit të veshkave.
"Të vjelat" e kopshtit (kose të tarracës): bimë, perime dhe fruta të vilen shkurt pas Hënës së plotë. Ato pastaj kanë shije intensive. Edhe patatet dhe kërpudhat gjatë kohës së Hënës së plotë kanë aromë të plotë.
Agjërimi ka sukses në humbjen e kilogramëve të tepërt më së miri tri ditë para Hënës së plotë dhe tri ditë pas Hënës së plotë. Gjatë kësaj kohe sa jeni në dietë, pini së paku dy litra ujë në ditë! Flokët. Ngjyra rri më gjatë, nëse ato përdoren gjatë kohës sa hëna vjen duke u përplotësuar. Larja dhe prerja e tyre preferohet, nëse Hëna është në kuadër të shenjës së Luanit.
Lakrat këputni paradreke vonë, kur vesa tashmë është tharë dhe i magazinoni gjatë kohës kur Hëna "hahet". Kjo shmang mykun, ndërkaq cilësia dhe fuqia ndikuese e tyre mbetet e lartë. Dashura dhe të qenit të këndshëm (të "ëmbël!") - Hëna e plotë është romantike e madhe. Jo rastësisht dhe jo pa shkas, ajo është pagëzuar edhe si "planeti erotik". Gjatë Hënës së plotë ndryshohet fusha magnetike e Tokës. Fuqia e diellit dhe Hënës përshkrojnë trupin tonë dhe i bëjnë hormonet t'ia thonë valles.
Nëse Hëna qëndron në rrethin e shenjës së Peshores në Horoskop - është mirë për stërngopje, për ata që janë fizikisht të dobët si dhe për plehërimin e bimëve. Rekomandimet për ushqim gjatë kësaj periode: Hani më pak, ndërkas pas orës 18:00 mos hani më, nëse agjëroni, atëherë nuk është e mundur ta përballoni. Pini rreth 2 litra lëngje deri në ora 19.00, pastaj vetëm nëse keni etje.

Kurë hëna është e re, keni më shumë energji

Hëna e re, faza e energjisë: Shikuar në rrafshin astronomik rrëshqet në mes Tokës dhe Diellit, fytyra e saj është zhytur tërësisht në errësirë. Lëreni çdo gjë të shkojë rrugës që është nisur. Startoni sërisha nga e para - një fillim i ri i mbarë (dieta, shpërngulja...) Në këtë fazë, madje edhe medikamentet, kanë ndikim më të mirë.
Pemët dhe lëngjet natyrore ju bëjnë posaçërisht mirë në periudhën para Hënës së re dhe para Hënës së plotë.
Këshillë: Në këtë periudhë bioproduktet kanë më shumë materie ushqyese dhe aromë natyrore.
Pelingu po u përdor kur është Hëna në të "sosur", e mban lëkurën shumë gjatë të lëmuar dhe të shëndoshë, por edhe të këndshme (lezetshme). Kjo këshillë nuk vlen kur është Hëna nën shenjën e Horoskopit-Peshk.
Kositja e barit. Për rritje të shpejtë bëhet, zakonisht, kur Hëna është duke u mbushur dhe qëndron në shenjën e Horoskopit të Gaforres ose të Akrepit.

Pas hënës së plotë rritet dëshira për sex

Seksi: Frytshmëria dhe gjallëria më të theksuara janë tetë ditë pas Hënës së plotë (të gushtit), dhe gjatë kohës sa Hëna është në të "sosur". Kjo periodë është parashenja dhe parakushti më i mirë për pranim të fetusit, ngase dëshira për seks rritet.
Edhe ritmi ditor i organeve gjatë kësaj periode ndryshon. Për shembull, te stomaku vërehet aktivitet i lartë prej orës 7.00 deri në ora 9.00, ndërsa faza e qetësisë, prej orës 9.00 deri në ora 11.00.
Hëna e plotë: Somnambulët (ata që shëtisin natën në gjumë) si dhe ata që flasin në gjumë, do të bëhen më aktiv, sepse në këtë periodë pengesat gjatë të fjeturit janë më të shpeshta. Në rrafshin astronomik, gjatë kësaj periode. Hëna qëndron prapa Tokës dhe është tërësisht e zënë nga Dielli.
Rrobat lahen më së mirë gjatë kohës sa Hëna është duke u mbushur, dhe ato, menjëherë pas larjes duhet nderen (të shtrihen) për t'u tharë.
Hëna që shkon duke u mbushur rezervon energji. Sa më shumë i ofrohet përplotësimit të saj (Hëna e plotë), aq më i fortë bëhet ndikimi i saj. Kjo periodë është koha optimale për biseda të vështira. Por, keni kujdes! Mos merrni kurrë diçka pësipër si obligim!

[Zero Cool]

Kriminaliteti dhe ndikimi i hënës së plotë në të


Qysh nga kohërat e lashta është i njohur fakti se hëna ka ndikim në njeriun.
Kështu që, me kalimin e kohës, janë krijuar kulte në bazë të të cilave më vonë janë shkruar tregime, e disa prej tyre janë realizuar në projekte filmike, me tema të ndryshme horrori. Në këta filma, të pashmangshme kanë qenë skena me pamje të hënës së plotë.

Në këtë fazë të hënës së plotë, zakonisht shfaqeshin skena me vrasës, dhunues dhe kriminel të ndryshëm. Të gjithë këta, vërehej se ishin të ndikuar nga fuqia e hënës.

Sipas burimeve të Nasa-së, distanca në mes të Hënës dhe Tokës lëvizë prej 356,410 km e gjer më 406,697 km. Distanca mesatare është 384,400 km.
Diametri I hënës është 3,476 km, kurse diametri I Tokës është 12,756 km.
Perimetri I hënës është 10,927 km, kurse perimetri I Tokës është 40,075 km.

Shkencëtarisht është e ditur se hëna ndikon në baticën dhe zbaticën e oqeaneve, detërave, në botën shtazore, bimore e gjithsesi ky ndikim manifestohet edhe tek njerëzit.



Kështu, ndikimi I hënës ka rëndësi të madhe në jetën e përditshme. P.sh. në mjekësi është I njohur fakti se gjakderdhjet (hemorragjitë) gjatë hënës së plotë janë më të mëdha, kështu që kirurgët gjatë përgatitjeve për operacion kësaj dukurie I kushtojnë kujdes të posaçëm.



Dr. Edson J. Andrews nga Asociacioni I Mjekësisë në Florida kishte bërë një hulumtim në 1.000 persona që ishin operuar nga bajamet dhe kishte konstatuar se 82% të tyre kishin pasur gjakderdhje më të madhe pas operacionit në fazën e hënës së plotë. Sipas këtij mjeku, kjo fazë është e rrezikshme për kirurgjinë dhe këto të dhëna duhet të shpërndahen dhe të shërbejnë si bazë për planifikimin e operimeve.



Gjithashtu edhe gjakderdhja gjatë ciklit menstrual në këtë fazë është më e madhe.
Hëna e plotë në mes tjerash, ndikon e dhe në pagjumësi. Somnambulët (njerëzit që hëna ka ndikim në ta, që zgjohen gjatë gjumit dhe kryejnë veprime të ndryshme pa vetëdije) janë një dukuri e njohur, që të gjithë ose I kemi parë ose kemi dëgjuar për ta nga rrethi I ngushtë ose I gjerë.



Ndikimi I hënës vërehet edhe në disponimin e përgjithshëm të njerëzve. Me siguri se e keni vërejtur se në këtë kohë në mbrëmje jeni më të shqetësuar se zakonisht, kështu që iu pengojnë disa imtësi që zakonisht nuk I keni vërejtur.



Duke u nisur nga kjo, shumë shkencëtarë botërorë e kanë studiuar këtë fenomen dhe kanë ardhur në përfundim se hëna e plotë pashmangshëm ndikon në sjelljet e njerëzve. Natyrisht se ka pasur edhe shkencëtarë të tillë që nuk e pranojnë këtë teori, mirëpo shkencëtarët që e përfaqësojnë këtë teori, mendimin e tyre e mbështesin dhe e ilustrojnë me shumë fakte dhe statistika.



Dr. Arnold Lieber pas një studimi 15vjeçar të ndikimit të hënës së plotë në njerëzit ka ardhur në përfundim se:



Gjatë hënës së plotë numri I vrasjeve është më I madh, Lëndimet e trupit janë shumë të shpeshta, Aksidentet rrugore në këtë kohë janë shumë të theksuara, Vetëvrasjet më së shumti ndodhin në këtë fazë.



Ky shkencëtar, si mjek në Klinikën Psikiatrike në Miami kishte konstatuar korrelacionin në mes të hënës së plotë dhe pacientëve në këtë spital. Në këtë korrelacion ishte bindur edhe I tërë personeli mjekësor në këtë spital.



Prandaj që prej atëherë ky fenomen e kishte inspiruar këtë shkencëtar që të merrej edhe më tutje me këtë çështje. Rezultatet e hulumtimit kishin qenë mahnitëse. Numri më I madh I vrasjeve ishte kryer pikërisht gjatë hënës së plotë.
Pse ndikon hëna në njeriun? Kur hëna të arrijë pozitën më të lartë në relacion me planetin e tokës, ajo shkakton baticën dhe anasjelltas kur hëna është më së afërmi planetit tonë shkaktohet zbatica. Meqenëse njeriu, si edhe toka përbëhet prej 75- 80% nga materia e lëngtë dhe 20-25% nga materia e ngurtë, kur hëna është e plotë në njeriun shkaktohet një “Aksion koncentrik”. Në këtë fazë pasojat që njeriu i përjeton janë: ngushtimi I indeve, edemet (të ënjturit), eksitimet nervore, etj. Të gjitha këto ndryshime që përjeton njeriu manifestohen në oreks, gjumë, disponim, sjellje, aktivitete trupore, seksuale, etj. Në këtë fazë është vetëvrarë (ose vrarë, pl. i autorit) aktorja e famshme, Merilyn Monro, pastaj është vrarë John Lenon, legjenda e grupit “Beatles”, dhe shumë njerëz të famshëm nga bota e filmit dhe muzikës.



Dr. Lieber së bashku me kolegët e tij, nga Universiteti I Miamit pra, kishin bërë një hulumtim 15 vjeçar. Duke krahasuar numrin e vrasjeve në këtë periudhë, që kishte qenë gjithsej 1887, këta shkencëtarë ishin befasuar më shumë se që kishin pritur, me numrin e madh të vrasjeve që kishin ndodhur gjatë hënës së plotë. Sipas këtij hulumtimi, sa më shumë që afrohej hëna e plotë dukshëm rritej edhe numri I vrasjeve. Duke dëshiruar të binden për një dukuri të tillë, hulumtuesit bën një studim të njëjtë edhe në Ohajo të Clevelendit. Statistikat gjithashtu treguan se numri vrasjeve është dukshëm më I madh gjatë hënës së plotë se sa në faza të tjera të hënës. Dr. Lieber dhe kolegët e tij nuk ishin të befasuar edhe aq shumë me këto rezultate. Një raport I mëhershëm I Institutit Amerikan I mjekësisë klimatologjike pranë Departamentit Policor të Filadelfisë, I titulluar “Efektet e hënës së plotë në sjelljet e njerëzve”, kishte zbuluar gjithashtu rezultate të njëjta.
Sipas këtij raporti shenja e hënës së plotë në fazën e saj kulminante rezulton me orientime të ndryshme kriminale siç janë: vrasjet, piromanitë, vozitjet e rrezikshme dhe kleptomanitë. Sipas këtij raporti, po ashtu disa njerëz duken pak a shumë më të gjindosur (krisur) gjatë kësaj faze të hënës së plotë.
Kohët e fundit, regjioni I Sussexit në Anglinë Jug-lindore kishte shtuar numrin e policëve që patrullojnë në rrugë gjatë këtij cikli lunar, pasi që oficerët e tyre kishin konstatuar lidhjen në mes të hënës së plotë dhe krimeve të dhunës.



Hëna e plotë dhe ditët e pagave të rrogës ishin identifikuar si faktorë të rritjes së krimeve të dhunës në mesin e vizitorëve të kafeneve dhe klubeve të natës.



Me dt. 06.06.2007. zëdhënësja e policisë së Sussexit kishte deklaruar:



“Hulumtimet e bëra nga ana jonë tregojnë qartë se ekziston një lidhje e fortë në mes të hënës së plotë dhe krimeve të dhunës”, duke shtuar se, në të ardhmen shumë oficer do të patrullojnë nëpër rrugë, në këtë fazë të hënës.
Duke u bazuar në këtë, Andy Parr I kishte deklaruar Brighton Argus:



“Meqenëse grafikoni I krimeve të dhunës është më I madh në këtë fazë të hënës se sa në jashtë kësaj faze, do të dëshiroja që me këtë dukuri të merreshin shkencëtarët e niveleve më të larta. Kjo do të ishte në interesin e përgjithshëm”.



Gjithashtu edhe prof. Michael Zimecky, nga Akademia Shkencore e Polonisë, duke studiuar qindra raste, ka argumentuar se hëna e plotë, bën ndikim në aktivitete kriminale si dhe në shëndetin e njeriut.



Ndërkaq, hulumtuesi japonez Asaka Fukada, mendon se hëna e plotë ndikon sidomos te piromanët.
Në hulumtimet psikologjike 3 mujore, të bëra në mesin e 1200 të burgosurve, në burgun Armley në qytetin Leeds, në vitin 1998, ishte zbuluar një rritje e krimeve të dhunës në këtë fazë të hënës së plotë. Por, gjatë fazave të tjera të hënës, është shënuar numër më I vogël I incidenteve, kurse gjatë disa ditëve tjera nuk është shënuar asnjë incident.
Fransua Leroj, ishte një Parisien pesëdhjetëvjeçar me pamjen e një djaloshi, që miqtë dhe të gjithë të tjerët e njihnin si shumë të sjellshëm dhe të butë, me një fjalë e admironin të gjithë. Mirëpo, për fat të keq, më vonë pasi që I tërë Parisi vuante nga një neurozë kolektive, u kuptua se ky njeri I adhuruar nga të tjerët ishte një vrasës maniak sadist-mazohist, që kishte kryer shtatëmbëdhjetë krime seksuale-sadiste, ndërsa dyshohej edhe për nëntë krime tjera. Ky kriminel nuk zgjidhte viktima dhe vriste vajza prej moshës
18 vjeçare e gjer te ato 73 vjeçare. Vetëm 3 nga viktimat e tij nuk I vrau dhe pikërisht ato ndihmuan në hetimet e policisë që të zbulohet ky vrasës serik.



Ekspertët mjekësorë të cilët e kishin kontrolluar të akuzuarin dhe që e ndoqën gjendjen e tij, mundoheshin që në mënyrë objektive t’i tregonin gjyqit ndikimin misterioz të hënës në sjelljet kriminale të akuzuarit.



Testet e ndryshme treguan se Leroj sillej në mënyrë të veçantë kur hëna ishte e plotë. Në këtë kohë, te ai rritej sasia e hormoneve deri në atë shkallë sa që në gjak kishte sasi të jashtëzakonshme të adrenalinës. “Niveli I hormoneve të tij arrinte në nivele të cilat mund të jenë të barabarta me ato të dhjetë njerëzve njëkohësisht. Përveç kësaj, edhe muskujt I ndryshojnë, ato tkurren dhe forcohen, dukuri që në mjekësi janë vërejtur vetëm në disa sëmundje”, ishte shprehur para gjykatësit psikiatri, prof.



Ogist Sharije. Sipas këtij psikiatri, shkenca edhe në shkallën e sotme të zhvillimit ende nuk mund ta shpjegojë ndikimin e hënës në njeriun, apo siç quhen në Francë këta njerëz, “Homme de Lune”!
Gjithashtu edhe në Serbi, këtë vit kishte ndodhur një tragjedi e paparë në fshatin Jabukovci, afër Negotinit. Vrasësi Nikolla Radosavljeviq (39), siç shkruanin gazetat në “gjendje të tërbuar”, në mbrëmjen e 27.07.2007. (Pl. i autorit, në fazën e hënës së plotë) kishte vrarë nëntë vendas të tij, dhe kishte plagosur disa të tjerë me pushkë gjuetie. Sipas fjalëve të bashkëshortes së vrasësit Jellena, e cila ishte e plagosur me këtë rast:



“Nikolla më kishte sulmuar pa asnjë arsye dhe isha shumë e befasuar, meqenëse deri më tani nuk kam pasur asnjëherë problem me te dhe nuk më ka sulmuar asnjëherë”. Këta kishin pasur një jetë bashkëshortore shumë të lumtur dhe kishin dy fëmijë, Gordanën (12) dhe Daliborin (13). Së bashku kishin jetuar dhe punuar në Austri, prej nga kishin ardhur në pushim një ditë para krimit. Të gjithë banorët e kësaj ane ishin çuditur me këtë veprim të jashtëzakonshëm të vrasësit Nikolla Radosavljeviq, që më parë e kishin njohur si një njeri serioz, stabil, të suksesshëm dhe që jetonte dhe punonte në Austri, një jetë me një familje në lumturi të plotë! Vrasësi kishte jetuar në vendin Himberg afër Vjenës dhe sipas fjalëve të banorëve të këtij vendbanimi kishte qenë një “njeri I qetë, që nuk dallohej nga të tjerët”.



Me siguri se raste identike ka shumë më shumë se këta që u paraqitën më lartë. Këto raste në vendet më të zhvilluara të botës, pa dyshim se po hulumtohen nga aspekte të ndryshme shkencore. Në Amerikë, Angli, Francë, etj, edhe pse është konstatuar dhe argumentuar një lidhje apo ndikim në mes të hënës së plotë dhe njeriut, prapë se prapë një numër shkencëtarësh këtë lidhje e konteston! Në vendin tonë, nga aspekti shkencor një dukuri e tillë nuk është përmendur dhe trajtuar asnjëherë. është mirë që kjo dukuri, edhe tek ne, sikurse në botën e civilizuar t’i sfidojë kriminologët dhe shkencëtarët tjerë, që së paku ky fenomen të trajtohet jo si një faktor amnistues por si faktor kriminogjen.



Dihet mirëfilli se, një dukuri e tillë edhe pse nuk është trajtuar në nivele shkencore, ajo në popull është përmendur edhe shumë më herët. Të gjithë ne e kemi dëgjuar e ndoshta edhe e kemi përmendur fjalën “I përhontë” duke mos menduar se çka në esencë nënkupton kjo fjalë. “I përhontë” e ka kuptimin e njëjtë me atë anglisht “Lunetic” ose frengjisht “Homme de Lune”, d.m.th.



Lunar-Hënor. Kjo fjalë është trashëguar brez pas brezi te ne, por në asnjë mënyrë rastësisht. Dihet se ndër shqiptarët ka pasur dituri dhe dijetarë shumë të fortë, sepse në këto troje ka pasur shkolla të larta (medrese) me traditë mbi 500 vjeçare, dhe se në këto shkolla është mësuar dituri burimore. Sa i përket nivelit shkencor këto shkolla, dihet se kanë qenë më të avancuara se shumë shkolla të vendeve perëndimore. Pikërisht nga këto shkolla ka dalur kjo fjalë e cila burimin e ka në thënien e profetit Muhamed, paça dhe shpëtimi qofshin mbi te, I cili ka porositë “Agjëroni në netët e bardha” (fjala është për 3 ditë të muajit të plotë). E dihet se agjërimi I mirëfilltë nuk d.m.th. të përmbajturit vetëm nga ushqimi por edhe nga fjalët e këqija, kacafytjet, cytjet e ndryshme, sjelljet asociale dhe të dhunshme, pastaj neurozat të cilat shkaktojnë rritjen e hormoneve, adrenalinës, e që si pasojë kanë rritjen e krimeve. “Dhe ai (Muhamedi) nuk flet nga dëshira e tij. Ai (Kur'ani) nuk është tjetër pos shpalljes që i shpallet. Atë ia mësoi, Ai fuqiforti” (Kur’an, kaptina 53, verseti 3-5).



Në mesin e efekteve fiziologjike që prodhon agjërimi janë edhe rënia e nivelit të sheqerit dhe kolesterolit si dhe e presionit sistolik të gjakut.
Krahas dobive materiale e fiziologjike, agjërimi ka edhe shumë efekte moralo-shpirtërore. Kështu, agjëruesi si rrjedhojë e kënaqësive shpirtërore të marra nga agjërimi, ka një situatë paqeje dhe qetësie. Urrejtja dhe zemërimi personal është në nivelin më të ulët. Agjëruesit gjithnjë duhet pasur parasysh këshillën Profetike: “Nëse jeni duke të agjëruar, dikush ju ofendon ose ju godet, thuani: “Unë jam duke agjëruar”.



Gjatë agjërimit, vëllimi i gjakut pakësohet. Kjo dukuri i jep zemrës një prehje me rëndësi. Më e rëndësishmja është se, pakësimi i lëngut ndërqelizor shkakton pakësimin e presionit indor. Ky presion indor i quajtur në gjuhën e popullit si presion i vogël, gjatë gjithë kohës së agjërimit është vazhdimisht i ulët, për rrjedhojë edhe zemra është e qetë. Prandaj, në këtë gjendje zemra hedh rreth 15000 litra gjak më pak në ditë, kështu pushon më shumë dhe bëhet më e fuqishme. Një i urtë kishte thënë: “Agjërimi është ilaç i padurimit i cili ia dyfishon fatkeqësitë njerëzimit”. Ndërsa Kur’ani Famëlart thotë: “... po ta dini, agjërimi është më i dobishëm për ju”
(Kaptina 2, verseti 184).



Si përfundim, shkenca e mirëfilltë nuk duhet të merret me paragjykime dhe të mbetet edhe më tutje peng e ideologjive të kaluara dhe dështuara.



Shkencëtari nuk duhet të vuaj nga kriza e identitetit, sidomos atij identiteti që duhet mburret me te. Ai duhet ta ketë guximin që, gjithnjë ta pranojë dhe ta thotë të vërtetën, dhe nuk duhet të ketë kompleks inferioriteti. Shkencëtarë janë vetëm ata dijetarë që e dinë fillimin dhe fundin, janë dijetarë komplet, dijetarë shumëdimensional, përndryshe “dituria” e tyre do të dëshmojë kundër tyre.

[Zero Cool]

Shpikjet të cilat sfidojnë shkencën sot


Teknologjia dhe facilitetet e sotme nuk janë edhe aq të reja.
Historia nuk është e ndriçuar vetëm nga zbulime të mëdha vepër shkencëtarësh të shquar. Ekzistojnë edhe shpikje dhe sidomos të vogla të dobishme për jetën e dobishme, që sigurisht nuk i kanë dhuruar famë autorit të tyre. Kjo është historia e tyre.

Bindja se truri njerëzor ka evoluar me kalimin e shekujve është e gabuar, e demonstrojnë shpikjet që janë realizuar në të gjitha epokat. Bile duket qartë sesi njeriu modern po përfiton në këtë epokë mijëra vitesh dije dhe eksperimentimi të akumuluara gjatë historisë. Në të njëjtën mënyrë, edhe supozimi se një qytetërim është më i përparuar se një tjetër është i gabuar: historia e shpikjeve demonstron sesi asnjë grup historik nuk posedon (apo nuk ka poseduar në të kaluarën) çelësin e dijes. Në të gjithë epokat historike, brezat bashkëkohore janë ndodhur përballë një serie të re problemesh, karakteristike të kohës. Për këtë arsye, njeriu është impenjuar gjithmonë që të kërkojë zgjidhje për të gjitha problemet praktike të jetesës së përditshme, në të gjitha fushat: mjekësi, ushqim, bujqësi, transporte, komunikacione, urbanistikë, teknologji dhe më pas akoma muzikë, jetë seksuale e kështu me radhë.

Përpara se të vazhdojmë me udhëtimin tonë në të kaluarën, parasëgjithash duhet të dallohen shpikjet nga zbulimet: të parat janë një arritje njerëzore në kuptimin e vërtetë të fjalës, pasi me të krijohet diçka e re, të dytat kufizohen që të nxjerrin në pah atë që tashmë ekziston në natyrë. Sigurisht që shpikjet rriten me zhvillimin e qytetërimit e qytetërimit material, por këto nuk janë prerogativë e modernizmit tonë. Të gjithë kemi studiuar në shkollë zbulimet dhe shpikjet e mëdha të bëra nga njeriu në periudhën parahistorike: zjarri, bujqësia me plug, artizanati me krijimin e poçerisë dhe instrumentave të gurit, rrota. Shumë lexues mund të mbeten të habitur në konstatimin se shumë prej shpikjeve revolucionare zbresin në mijëra vjet më parë: për shembull, në Indi qysh në shekullin e I-rë B.C. (para erës sonë) praktikohej kirurgjia plastike; ndërtimet e mëdha egjiptiane dhe maja - për të dhënë një shembull tjetër - nuk u lënë gjë mangut qiellgërvishtëseve moderne.

Ideja e kontraceptivit është shumë më e vjetër nga sa mund të mendohet: i përket deri Egjiptit të Lashtë. Dëshmia më e vjetër e një ilaçi kontraceptiv vjen nga një papirus egjiptian që ekspertët e datojnë rreth vitit 1850 B.C. Midis rekomandimeve të tjera, dokumenti përmban tri receta për përgatitjen e suposteve vaginale. Në një prej këtyre këshillohet: "për të mos mbetur shtatzënë [...] jashtëqitje krokodili" të përzier me tul buke dhe ingredientë të tjerë. Qysh 300 vjet më parë, në një papirus që i përket vitit 1550 B.C., një mjek egjiptian me emrin Kahum theksonte nevojën për të kërkuar "një metodë që ta bënte femrën shterpë për një periudhë të caktuar kohe". Edhe kinezët e lashtë përdornin receta antifekonduese. Duket, se egjiptianët kanë qenë të parët që kanë përdorur veshka dhe zorrë kafshësh të vajisura për të shmangur të gjitha rreziqet që burojnë nga raportet seksuale, ndërsa në Orient përdoreshin copëra letre ta vajosura të prera, cilindra lëkure apo zhguaj breshke fleksibël. Duke qëndruar në fushën e mjekësisë, nëqoftëse qysh në vitin 2200 B.C. në Mesopotaminë e Lashtë ishte krijuar një legjislacion mjekësor (kodi i Hamurabit) që ndëshkonte kë gabonte operacionet, jepte kura të gabuara apo nuk posedonte një grup instrumentash të vlefshme kirurgjikale, në Egjipt dhe në Indi, arti i mjekësisë me dijet e tij ka përqafuar disa mijëvjeçarë.
Teksti më i lashtë që përmban nocione të mjekësisë është indian: bëhet fjalë për Atharvaveda, një prej katër librave Veda. Sipas fesë indiane, këto tekste ju urdhëruan njerëzve drejtpërsëdrejti nga Zoti Brahma. Datimi i Atharvaveda është i paqartë, por ndoshta u përket disa mijëvjeçarëve përpara Krishtit. Ama bëhet fjalë për një shembull mjekësie teurgjie, domethënë terapish që konsistojnë sidomos në formula magjike dhe lutje. Por, rreth shekullit të V-të B.C., qëndrimi teurgjik është tejkaluar tashmë me Ayurveda dhe Librin Susruta. Ayurveda është një përmbledhje praktikash higjenike dhe nocionesh mjekësie empirike. Kurse Libri Susruta (Susruta Samhita) është një prej shembujve të lashtë traktati mbi anatominë dhe kirurgjinë. I shkruar nga Susruta di Varanasi (Benares), që ka jetuar midis shekullit të II-të B.C. dhe shekullit të II-të A.D. (pas erës sonë), është një tekst klasik si në prozë, ashtu dhe në vargje, dhe që bën fjalë pikërisht për mjekësi. Në këtë vepër nënvizohet rëndësia e gjakut dhe struktura, funksionet dhe kurat e teksturave sanguine. Në fakt, Susruta konsiderohet si babai i kirurgjisë; qe i pari që zhvilloi teknikat e kirurgjisë plastike dhe përdorimin e implanteve epidermike përveç teknikave për rinoplastikën. Gjithmonë në Indi, në fillimet e shekullit të II-të A.D., gjejmë kontributin e çmuar lidhur me farmakologjinë, që i detyrohet studimeve mbi Jatrochimica (shkencën e përgatitjes së ilaçeve minerale) nga ana e filozofit të famshëm, mjekut ajurvedik dhe murgut budist, Nagarjuna (shekulli i II-të A.D.). Nëqoftëse deri atëhere merreshin në konsideratë vetëm bimë mjekësore dhe barëra, me Nagarjuna u futën substanca deri më atëhere të konsideruara toksike (për shembull, mërkuri që mund të ishte i padëmshëm falë teknikave të veçanta të zhvilluara nga vetë mjeku dhe murgu indian). Kurse mjekësia egjiptiane konsiderohet një shembull klasik i mjekësisë protohistorike.

Ka baza fuqimisht empirike, që derivojnë nga vëzhgimi i realitetit, edhe pse ngushtësisht e lidhur me fenë. Qe edhe falë praktikës së ballsamosjes së kufomave që egjiptianët fitojnë dituri anatomike. Disa papirusë egjiptianë të gjetur gjatë punimeve arkeologjike - sidomos një përmbledhje shkrimesh mjekësore që i përkasin vitit 1550 B.C. (Papirusi Ebers dhe Brughsch) apo deri edhe më parë - e konfirmojnë këtë tezë, pasi që janë demonstruar traktate mjekësie në kuptimin e vërtetë të fjalës, ndërsa gjetja e instrumentave mjekësore të ngjashme me ato të përdorur sot në spitale na bën të imagjinojmë, se në atë kohë kryheshin operacione kirurgjikale në kuptimin e vërtetë të fjalës. Të mos harrojmë se është verifikuar se rreth vitit 3000 B.C. operonte shkolla mjekësore e Osirisit në Heliopolis. Pikërisht në Egjipt, ekzistojnë dëshmi lidhur me praktikimin e artit odontoiatrik nga ana e disa mjekëve. Duke shqyrtuar disa mumje me rreze X apo duke studiuar disa gjetje që i përkasin vitit 3000 B.C., disa studiues kanë konstatuar sesi në këtë periudhë praktikoheshin rëndom jo vetëm heqjet, por edhe bllokimet; realizoheshin edhe pastë dhëmbësh me temjan, plumb dhe oksid bakri. Më të mirëdokumentuara në këtë fushë janë në fakt disa gjetje etruske, që i përkasin afërsisht vitit 700 B.C., ku zbulohet se një pacienti jo vetëm që ju hoq një dhëmb, por ky u zëvendësua me një kopje artificiale. Edhe tjetërkund, për shembull në Kinë apo në Amerikë, falë gjetjeve është mundur të përcaktohet se popujt indigjenë njihnin shumë mjekësi. Në disa shpella të Kalifornisë janë gjetur afreske që i përkasin kulturës Mesoamerikane që riprodhojnë në mënyrë shumë të ngjashme strukturën e ADN-së. Nuk duhet harruar se, "babai i mjekësisë" konsiderohet Hipokrati, i lindur rreth vitit 460 B.C. Në fakt, pikërisht me Hipokratin, mjekësia pati një adresë pothuajse definitive, duke u çliruar nga çdo ndikim klerikal dhe duke fituar ato parime thelbësore të mjekësisë shkencore të vërtetë.

Edhe në fushën e Inxhinierisë së Ndërtimit, të lashtët nuk qenë më pak. Përveç piramidave apo tempujve parakolombianë të famshëm, kryevepra të arkitekturës dhe të shkencës së konstruksioneve, shkëlqime të tjera shpjegojnë sesi vepra të ngjashme nuk janë fryt vetëm i forcave të konsiderueshme të punës materiale. Porti i madh Caesarea Maritima në Izrael, i ndërtuar midis viteve 22 dhe 9 B.C. nga Herodi i Madh, tiran me famë biblike, mbetet një shembull aftësie të lartë. Sipas një përshkrimi të hollësishëm të lënë nga historiani Josephus Flavius, një port i tillë ishte pajisur me një barrierë ujore artificiale me 60 metra gjerësi, mjaftueshmërisht e madhe sa të përmbante vendstrehime harkore për marinarët. Veç kësaj, ishte i rrethuar nga një metropol guri gëlqeror të bardhë dhe rrugët e tij qenë hequr sipas një projekti kompleks dhe të zbukuruar me shatërvanë të shumta me ujë të ëmbël.
Shumë e shumë vite më parë, në Egjipt filluan punimet e një kanali që të lidhte Mesdheun me Detin e Arabisë. Vepra ka qenë paraardhësja e kanalit shumë të famshëm të Suezit. Punimet filluan nën mbretërimin e Sesotris të II-të shumë vite përpara ardhjes së Krishtit, u zhvilluan më pas nga Necao i II-të dhe u përfunduan, pasi Dari pushtoi Egjiptin. I lënë i papërfunduar, rëra e shkretëtirës e mbuloi me kalimin e kohës, arabët rifilluan punimet. Tëta e rimbuloi sërish kanalin deri në vitin 1869. Duke qëndruar në Lindje të Mesme, në fillim të shekullit të IX-të, gjatë mbretërimit të Harun al-Rashid, Bagdadi ishte qyteti më i madh dhe i begatë i botës, një shembull qytetërimi urban tejet i sofistikuar. Qyteti kishte një lloj spitali falas me nja 1000 mjekë, një shërbim postar të rregullt, një sistem të mirë furnizimi ujor, një rrjet të mirë ujërash të zeza, 15000 hammam (banja dhe llixha), qindra xhami dhe shumë biblioteka. Qyteti mbeti një prej qendrave kryesore kulturore dhe tregtare të botës islamike deri më 10 shkurt të vitit 1258, kur u plaçkit nga mongolët e drejtuar nga Hulagu, nip i Genghis Khan. Gjithmonë në Lindje, qytetet e lashta pakistaneze Mohenjo-Daro, Harappa, Kalibanga, dispononin një projekt planifikimi urban të përsosur, me kanale evadimi për mbeturinat dhe një sistem ujor efikas. Pikërisht, qyteti Mohenjo-Daro ka rrjetin e ujërave të zeza më të lashtë të historisë, që i përket vitit 2500 B.C.

Në banesat më të lashta të Koresë ekzistonte edhe një impiant modern ngrohjeje, i përbërë nga tubacione nën dysheme ku qarkullonte ajër i ngrohtë. Duke qëndruar në fushën e urbanistikës, duhet regjistruar habia absolute e pushtuesve spanjollë në Meksikë, kur në vitin 1519 kur hynë në kryeqytetin e lashtë aztek Tenochtitlán (tani Mexico City). Në Europë, nuk ishte parë kurrë ndonjë gjë e krahasueshme me tempujt dhe pallatet e mrekullueshme të këtij qyteti, tregun e pasur të saj, dyqanet e llojeve të ndryshme, kanalet e dendura të përshkuara nga ura të transportueshme, kopshtet e jashtëzakonshëm lundrues në shkallë të gjerë, rrugët me në qendër një rrip gurësh shumëngjyrësh për të delimituar dy rrugët e ecjes. Megjithatë, duhet kujtuar se dëshmitë e para të shtëpive të ndërtuara me tulla prej balte të thara në diell i përkasi vitit 7000 B.C. Një prej vendeve më të lashta që njihen nga këto fshatra është ai i Qual'at Jarmo që ngrihet në ultësirën Chamchama (Iraku verior).

[Zero Cool]

Përsa i përket veshjes, mendohej se endësit e parë i përkisnin Neolitikut, domethënë jo më parë se 5000 apo 10000 viteve më parë. Sot, ekzistojnë provat se arti i endjes dhe i qepjes praktikohej qysh 30000 vjet më parë. Sigurisht, rrobat e para bëheshin nga lëkurët dhe peliçet e kafshëve të thara në diell dhe të qepura me gjilpërë (gjilpërat e para, ato prej kocke, datohen viti 20000 B.C. dhe shërbenin për të qepur lëkurët), më pas filluan të përdoren materiale vegjetale. Tashmë është e sigurt se gratë e Paleolitit të hershëm qenë endëse të afta. Ndër provat më të rëndësishme është gjetja e nja 90 fragmenteve prej argjile të gjetura në Republikën çeke, që u përkasin rreth 27000 viteve më parë. Në fillim, sigurisht qenë rroba që i ngjanin thasëve tanë të trashë prej jute, por krijimi i copërave komplekse, që shfaqen midis viteve 2500 - 2000 B.C., solli që të siguroheshin copëra gjithnjë e më të buta, të cilat filluan të quheshin tekstile (nga "texla"), ideale për të prodhuar pelerina, kapuçë, tunika dhe lloje të tjera veshjeje. E njëjta teknikë u zbatua më pas në Indi, për fibrat e pambukut dhe në vende të tjera për leshin. Të lidhura me historinë e veshjes dhe të tekstilit janë dy qytetet e Lindjes së Mesme të Mosulit (Irak) dhe Damaskut (Siri). Me irakenin Mosul (transkriptim i gabuar i termit arab Mawil) janë të lidhura "muslin" dhe "mousseline" (copa shumë fine fillimisht prej pambuku, më pas prej leshi dhe mëndafshi, shumë të përdorura për të linjtat e brendshme ose për të konfeksionuar rroba emërore, ashtu dhe për të krijuar tenda), ndërsa nga qyteti sirian Damask morën emrin copat "damaskine" (një punim i veçantë që jep efekte të ndryshme ndriçimi, duke krijuar dizenjo të stilizuara apo floreale opake në sfond të zbehtë). Këto metrazhe u futën më pas në Europë respektivisht në shekujt e XII-të dhe të XVII-të.

Edhe disa produkte që sot i gjejmë në tryezat tona kanë origjinë të lashtë. Për shembull, buka njihej tashmë nga Homo sapiens, natyrisht jo siç paraqitet sot në tryezat tona. Në fillim drithërat haheshin krudo dhe më pas u mësua që të piqeshin. Kjo procedurë jo vetëm përmirësonte aromën, por lehtësonte ruajtjen, duke penguar që të formoheshin myqe. Më pas, u kalua në bluarjen e drithërave, duke përdorur një bazë prej guri mbi të cilën vendoseshin kallëzat që shtypeshin me një gur tjetër të mbajtur në dorë. Sigurohej kështu një miell shumë i trashë, që i përzier me ujin, përdorej si ushqim.

Zbulimi i bukës, sipas çdo gjase, ndodhi në mënyrë të rastësishme kur, e lënë afër zjarrit përzierja e ujit dhe miellit, u kuptua se forcohej duke ndryshuar aromë. U kalua kështu në gatimin e drithërave të bluara dhe ujit mbi një gur të nxehtë. Drithi i parë i konvertuar në bukë ka shumë mundësi të ketë qenë elbi, së bashku me melin. Egjiptianët qenë planifikues të aftë: atyre u detyrohet ndërtimi i furrave të parë me kupola, që mundësonin pjekjen në temperatura më të larta, por edhe zbulimi i tharmimit. Në fakt, rreth vitit 3500 B.C., egjiptianët zbuluan se nëqoftëse përzierja e drithërave lihej jashtë për disa kohë sigurohej një përzierje më voluminoze dhe, pasi piqej, një bukë më e butë dhe më e sfungjertë nga brenda. Për egjiptianët buka nuk ishte vetëm burim ushqimi, por edhe pasurie. Në fakt, rroga shpesh përbëhej nga një sasi e ndryshueshme buke. Buka u bë edhe simbol dallimi social: popullit i takonte buka prej elbi apo tërshëre, fisnikëve ajo prej mielli gruri.

Teknika e bërjes së bukës u përmirësua ndjeshëm nga grekët. Me ta buka mori forma dhe aroma të reja: në Greqinë e lashtë u arrit që të prodhoheshin rreth 72 lloje të ndryshme buke (me specie, me qumësht, me mjaltë e kështu me radhë), emrat e të cilave e kishin origjinën nga format, nga lloji i drithërave të përdorura, nga përbërësit dhe nga mënyra e pjekjes. Grekët qenë edhe të parët që ndërtuan furra publike dhe shoqata bukëpjekësish që përcaktonin rregullat për punën e natës së furrxhinjve. Arti i bukës u përhap në Romë pas humbjes së mbretit maqedonas, Perseus nga skllevërit e saj grekë, që i importuan punimin. Romakët rafinuan bluarjen, duke siguruar miellra më të bardha dhe më të imta.
Pasta është një ushqim që e gjejmë tashmë qysh rreth vitit 8000 B.C., natyrisht me emra të ndryshëm. Ajo vjen nga një përzierje drithërash me ujë e lënë të thahet në diell. Fjala pasta vjen nga latinishtja e vonshme pasta(m), nga greqishtja páste me domethënien "miell me salsë" që vjen nga folja pássein domethënë "të përziesh". Me kalimin e shekujve pasta fitoi një pozicion të rëndësishëm në Itali e në Kinë, megjithëse sipas rrugëtimesh të pavarura.

Dëshminë më të lashtë e gjejmë në Kinë dhe i përket 4000 viteve më parë: është një pjatë spageti prej meli e zbuluar pranë Lajia-s në Veriperëndim të vendit. Gjurmë të lashta vaktesh ushqimore janë gjetur pranë etruskëve, arabëve, grekëve dhe romakëve. Për shembull, në Cerveteri në varrin Grotta Bella që i përket shekullit të IV-ët B.C., disa mbeturina paraqesin instrumenta akoma sot në përdorim për prodhimin shtëpiak të pastës, si makina e makaronave dhe petësi. Ndërsa për botën greke dhe atë latine, të shumta janë citimet midis autorëve klasikë, midis të cilëve Aristofani dhe Horaci, që përdorin termat làganon (greqisht) dhe laganum (latinisht) për të treguar një përzierje uji dhe mielli, e përpunuar dhe e prerë me shirita. Në librin e katërt të De re coquinaria, një përmbledhje recetash e Marco Gavio (i lindur rreth vitit 25 B.C. dhe i mbiquajtur Apicio, nga emri i grykësit të famshëm që jetoi në shekullin e mëparshëm), përshkruhen me hollësi erëzat. Homologu i Apicio është muzikanti Ziryab, një gastronom i apasionuar i shekullit të IX-të A.D. që përshkroi përzierje uji dhe mielli të asimulueshme për pastat.

Dëshmia e parë e shkruar që sjell zyrtarisht pastën në Itali i përket vitit 1154 dhe është libri Kënaqësia për kë dëshiron të shëtisë botën apo Libri i Mbretit Ruggero i shkruar nga gjeografi i Mbretit Ruggero i II-të i Siçilisë, shkrimtari Scerif Al-Idrisi. Duke kryer një udhëtim nëpër Siçili për llogari të Mbretit Ruggero i II-të me qëllim që t'i njihte, doke, tradita dhe zakone të popullsive të asaj kohe, Al-Idrisi përshkroi qytezën Trabia, një vend nja 30 kilometra larg nga Palermo, si një zonë e pasur me mullinj ku prodhohej një pastë në formë fijesh e quajtur itrya (nga arabishtja itryah që do të thotë "fokaçia e prerë me rripa"). Shkruan gjeografi: "Në veri të Termini është një vend që quhet 'At Tarbiah (kuadrati): vendbanim magjepsës; përrenj ujërash të përjetshëm që vënë në lëvizje shumë mullinj. Trabia ka një ultësirë dhe fermash të mëdha, në të cilat fabrikohet shumë pastë për t'u eksportuar në të gjitha anët, veçanërisht në Kalabri dhe në vende të tjera myslimane dhe kristiane: që u dërgojnë shumë ngarkesa anijesh .

Edhe dy pije sot të pranishme në tryezat tona, të tilla si vera dhe birra, kanë origjina shumë të lashta. Gjurmë të bimës së hardhisë (Vitis Vinifera) i përkasin rreth 2 mijë viteve më parë: në Valdarno Superiore, rreth Montevarchi në Arezzo, janë gjetur në disa rezerva linjiti fosile degësh Vitis Vinifera. Disa specie bimësh të egra të hardhive lulëzonin në brigjet e Detit Kaspik dhe që ndoshta në një zonë të tillë që bima, rreth vitit 3000 B.C., ju nënshtrua për herë të parë kultivimit. U shtri më pas në Mesopotami, nga këtu në Egjipt, nëpërmjet Kaukazit drejt brigjeve të Detit të Zi dhe, më pas, në Greqi.

Dëshmitë e parë të përdorimit të pijes dehëse që mund të nxirrej nga shtrydhja dhe fermentimi i mëpasëm i frutit të rrushit janë rreth viteve 6000 - 5000 B.C. në Lindje. Midis tyre, ato të lëna nga sumerët, që jo vetëm simbolizonin me një degë hardhie ekzistencën njerëzore, por tashmë e njihnin këtë pije. Në fakt, mbi bazorelievet e tyre gjejmë skena banketesh, në të cilat janë paraqitur skllevër që e nxjerrin verën nga kraterë të mëdhenj dhe ua shërbejnë ngrënësve me kupa të mbushura plot. Një ndërvarësi e ngushtë midis Vitis dhe Vinum është pranishme në disa piktograma sumere që i përkasin fundit të mijëvjeçarit të IV-ët B.C. Edhe disa hieroglife egjiptiane që i përkasin vitit 2500 B.C. përshkruajnë praninë në mbretëri të tipave të ndryshme të verës.

Edhe Bibla, tek Zanafilla, referon për Noen, që sapo ka dalë nga Arka pas Përmbytjes Universake, mbjell një rrënjë rrushi dhe i nxjerr verën, duke na dhënë dëshminë e faktit që teknikat enologjike njiheshin shumë kohë përpara epokës para Përmbytjes. Ashtu si për bukën, zbulimi qe i rastësishëm. Ai i detyrohet fermentimit natyral të ndodhur në kontenitorë ku hominidët e parë mbanin rrushin e përdorur si frut.

Edhe birra ka origjinë shumë të lashtë, ka mundësi midis viteve 8000 B.C. dhe 6000 B.C. Megjithatë, burime e datojnë praninë e kësaj pijeje pranë sumerëve rreth vitit 3000 B.C., të cilët e prodhonin në 8 varietete (një legjendë sumere nxjerr Zoten Ninkasi të manipulojë drithin e lulëzuar). Në të njëjtën periudhë, edhe egjiptianët prodhonin birrë, të quajtur haq, duke e nxjerrë jodrejtpërsëdrejti me drithëra krudo të lulëzuar, por me bukë të pjekur në përbërjen e së cilës kishte drithëra të tilla. Këto "bukë" liheshin më pas për t'u fermentuar për një ditë të zhytur në ujë, pas së cilës lëngu filtrohej dhe birra ishte e gatshme për t'u pirë. Më pas birra u paraqit në Mesopotami dhe dora-dorës në zona të tjera të Mesdheut.
Këto janë disa shpikje dhe zbulime që kanë një histori shumë më të gjatë nga sa besohet. Mund të vazhdohet, duke folur për shembull për vajin (pema e ullirit njihej qysh në vitin 6000 B.C.) apo për shpikjen e numrave (numri i parë i shkruar i takon vitit 3500 B.C. pranë sumerëve) apo akoma të varkave (varkat e para, edhe pse shumë rudimentare, i përkasin vitit 7500 B.C.) dhe të anijeve (2500 B.C.). Edhe shpikje të tjera, në dukje të thjeshta dhe të parëndësishme, janë pjesë e historisë së lashtë: krehëri (8000 B.C), kozmetikët (3500 B.C.), gozhda (3500 B.C.), karrigia (3000 B.C.), pasqyra (3500 B.C.), gërshërët (2000 B.C.), komça (2000 B.C.), loja me top (e njohur qysh nga qytetërimet parakolombiane), skitë (3000 B.C. dhe ndoshta akoma më thellë në parahistori), patinat mbi akull (1000 B.C.), peshorja (disa papiruse të datuara 3500 B.C. paraqesin këtë objekt), qiriu (3000 B.C.), ombrella (800-900 B.C.) dhe mund të vazhdohet pafund.

Në përfundim të këtij udhëtimi shumë të shkurtër rreth zbulimeve dhe shpikjeve në lashtësi, imponohet një konsiderim: asnjë kulturë nuk mund të quhet më superiore ndaj një tjetre, secila është në borxh karshi të tjerave, pasi vetëm nëpërmjet shkëmbimit reciprok është mundur të gëzohet një progres i përgjithësuar. Për këtë, mund të pohohet se çelësi i progresit njerëzor konsiston jo vetëm në konkurrencën, por edhe (ndoshta edhe më shumë) në bashkëpunimin.

[Zero Cool]

Disa gjëra për hënën e plotë


Nuk është vetëm çështje supersticioni. Sipas studimeve, procesi i Hënës së plotë rastis me një rritje të rrugaçërisë. Jonathan Brown dhe Rebeca Bowle kanë hedhur dritë në këtë fenomen qiellor.


1. Faza e Hënës së plotë ndodh atëherë kur ajo është në anë të kundërt me Tokën nga Dielli, si dhe kur të tre planetët vendosen në një vijë të drejtë. E parë nga Toka, ana më e afërt e Hënës ndriçohet plotësisht nga Dielli, duke i dhënë pamjen e saj rrethore.

2. Ndodh vetëm gjatë Hënës së plotë, që ana e errët e saj -hemisfera në anën e kundërt të Diellit, të errësohet plotësisht.

3. Eklipsi i Hënës (i shkaktuar nga kalimi i hijes së Tokës përmes hemisferës së ndriçuar) ndodh vetëm gjatë Hënës së plotë.

4. Sipas një studimi të spitalit Bradford Royal, mundësia për t‘u kafshuar nga ndonjë qen, gjatë Hënës së plotë, është dy herë më e madhe. Sipas këtij studimi, janë regjistruar 1621 raste të kafshimit nga qeni midis viteve 1997 dhe 1999. Por një tjetër studim i bërë në Universitetin e Sidneit në Australi, rezultoi se nuk kishte lidhje mes gjendjes së Hënës dhe kafshimit të qenve.

5. Gervaisi i Tilburit, një avokat i së drejtës kishtare në shekullin e 13-të, ishte i pari që lidhi procesin e Hënës së plotë me transformimin në një njeri-ujk. Filozofi Gottfried Leibniz, e përshkruan si "budallallëqe të treguara nga njerëzit".

6. Hëna bëhet e plotë çdo 29.5 ditë- e cila është edhe kohëzgjatja e një cikli të plotë të Hënës.

7. Është i njohur fakti se cikli menstrual femëror ka lidhje me procesin e Hënës së plotë. Sipas një teorie, meshkujt parahistorikë shkonin në gjueti, gjatë periudhës që gratë ishin me cikël, për shkak të tabuve që lidheshin me gjakun. Koha më e leverdishme për të shkuar në gjueti ishte gjatë Hënës së plotë dhe mënyra më e mirë për të bindur mashkullin që të kthehej me ushqim, ishte shpresa për seks.

8. Neo paganët ndiqnin një ritual të përmuajshëm, që bazohej rreth Hënës së plotë dhe quhej Esbat. Termi lidhet me shkrimet kundërshtuese të antropologut Margaret Murray.

9. Procesi i dytë i Hënës së plotë, që ndodh në një muaj kalendarik, quhet Hëna Blu. Rasti i fundit është parë më 31 maj 2007. Ky fenomen i veçantë ndodh mesatarisht një herë në 3 vjet.

10. "Blue Moon" (Hëna Blu), e cila është shkruar nga Richard Rodgers dhe Lorenz Hart në vitin 1934, u bë një baladë standarde, e cila u këndua më vonë nga këngëtarë si Frank Sinatra dhe Bob Dylan. Versioni më i famshëm është regjistruar nga banda "Marcels" në vitin, 1961 duke shitur më shumë se një milionë kopje.

11. Shkalla e baticave në botë është në maksimum gjatë Hënës së plotë, atëherë kur Dielli, Toka dhe Hëna janë në një vijë. Marinarët e njohin efektin si baticat pranverore.

12. Muaji i vetëm, gjatë të cilit nuk ndodh procesi i Hënës së plotë është shkurti.

13. Hëna e plotë konsiderohet si shenjë tersi nëse ndodh të dielën, por nëse ndodh të Hënën shihet si shenjë fati (nga vetë emri i ditës së hënë).

14. Sipas supersticioneve, fëmija që ngjizet kur Hëna është e plotë, ka shumë mundësi që t‘i përkasë gjinisë mashkullore.

15. Në tetor të vitit 1939 në Springfield, Misuri, Hëna e plotë u krijoi idenë njerëzve sikur po binte nga qielli. Ngjarja e pazakontë u raportua në gazetat lokale, por më vonë rezultoi e pavërtetë.

16. Kalendari Gregorian daton Pashkën si e diela e parë, pas Hënës së plotë kishtare- e para ndodh pas ekuinoksit të pranverës.

17. Festivali Kinez i Fenerëve, që daton në dinastinë Han, është vënë në skenë ditën e pesëmbëdhjetë, të muajit të parë, të Hënës së plotë, pas vitit të ri. Komunitetet kineze festojnë duke ndezur fenerë dhe bërë gosti me oriz.

18. Shoqëria e Hënës, që përfshinte Erasmus Darwin, James Watt dhe Josiah Wedgewood, e mori emrin nga praktika e mbajtjes së takimeve muaj për muaj, në ditën e Hënë pranë procesit të Hënës së plotë. Anëtarët e shoqërisë, e quanin veten si njerëzit e hënës.

19. Sipas një studimi psikologjik tre mujor të bërë tek 1200 të burgosur në burgun e Armley në Leeds, në vitin 1998 rezultoi se kishte një rritje të madhe të incidenteve kur Hëna ishte e plotë.

20. Shkencëtarët janë përpjekur shumë të shpjegojnë "iluzionin e Hënës", ku Hëna e plotë duket sikur është më e madhe, se sa duket në horizont. Fenomeni kuptohet që është shkaktuar nga perceptimi njerëzor.

21. Mbjellja e drurëve është e ndaluar gjatë Hënës së plotë në Amerikën e Jugut dhe në Azinë Juglindore, sepse shkakton tharje.

22. Qindra njerëz mblidhen çdo muaj në plazhet e Koh Phangan në Tailandë, për të festuar ngjarjen e Hënës së plotë. Ata gëzojnë dhe kërcejnë gjatë gjithë natës.

23. Tributë amerikane në Britaninë e Madhe, u japin çdo Hëne të plotë të vitit një emër si p.sh., Hëna kastor, Hëna bli dhe Hëna luleshtrydhe.

24. Hëna e plotë mund të duket e rrumbullakët, por në fakt ka formën e një veze.

25. Sonata e Hënës, kompozuar mjeshtërisht nga Ludwig von Beethoven, është padyshim një nga kryeveprat klasike më të bukura që ka lidhje me Hënën e plotë. Titulli i melodisë nuk vjen nga kompozitori, por nga një kritik, i cili krahasoi pjesët dhe efektin e dritës së Hënës në liqenin e Lucernës.

26. RAF përdori Hënën për të prezantuar sulmin e tij të parë të suksesshëm në qytetin gjerman, kur aeroplanët sulmuan Lubeckun në 1942.

27. Wesak, festivali më i rëndësishëm budist është festuar në maj, kur ka qenë Hënë e plotë . Në këtë kohë, festohet ditëlindja e Budës, ndërsa për disa budistë të tjerë shënohet lindja dhe vdekja e tij.

28. Hëna e plotë është objekti më i shndritshëm në qiellin e darkës.

29. Psikiatri sllovak, Eugen Jonas, krijoi metodën e kontrollit të lindjes dhe fertilitetit, bazuar në procesin e Hënës së plotë.

30. Një analizë e ditëlindjeve të 4,256 bebeve të lindura në një klinikë në Francë, tregoi se nuk kishte asnjë lidhje mes Hënës së plotë dhe fertilitetit.

31. Një studim i realizuar nga Universiteti Tybingen në Gjermani, tregon se sipas raportimit të policisë, cikli i Hënës së plotë ndikon duke pirë më shumë për të ardhur në qejf.

32. Një vizatim i Hënës së plotë parë nga teleskopi është realizuar nga një matematicien anglez, Thomas Harriot, në fillim të gushtit të vitit 1609. Ky është regjistrimi i parë, i cili i paraprin fizikanit italian Galileo, në studimet e tij të mëvonshme.

33. Artistët e Rilindjes tradicionalisht kanë përshkruar më tepër gjysmëhënën, se sa fazën e saj të plotë.

34. Shakaja e madhe e Hënës, u bë nga Richard Adams Locke për "New York Sun" në vitin 1835.

35. Gjatë sezonit dimëror, Hëna e plotë është në lartësinë më të madhe nga Toka.

36. Disa njerëz që vuajnë nga pagjumësia tregojnë se flenë shumë keq kur Hëna është e plotë, por ka edhe nga ata që thonë se flenë shumë rëndë.

37. Është gabim nëse mendoni se ulja e parë e "Apollo"-s është bërë kur Hëna ka qenë e plotë. Ulja ndodhi një javë më pas.

38. Hëna është 10 herë më e shndritshme kur është e plotë, se sa kur është çerekhënë.

39. Muaji i mjaltit është quajtur pas Hënës së plotë në qershor. Duke qenë se binte mes mbjelljes dhe të korrave, ky ishte tradicionalisht muaji më i mirë për t‘u martuar.

40. Kalendari i vjetër i Hënës, i cili tregon kohën se kur shfaqet ajo e plotë, është zbuluar në shpellat në Lascaux në Francë. Daton para 15000 vjetësh dhe tregon fazat e Hënës me një sërë pikash, të cilat përshkruajnë ditët e ciklit.

41. Në 2001, loja e parë mes Sri Lanka dhe Zimbabve u shty. Ajo u caktua të luhej një ditë më vonë, në bazë të rregullit të ri të nxjerrë nga qeveria vendase, e cila ndalonte çdo lloj sporti kur Hëna është e plotë.

42. Sipas një studimi të 1000 operacioneve për heqjen e bajameve, 82 për qind e pacientëve të operuar treguan se krizat ishin më të forta kur afronte procesi i Hënës së plotë. Kjo në bazë të revistës së shoqatës së mjekëve nga Florida.

[Zero Cool]

Numri 666


Numri (i mallkuar) 666, te shumë popuj, përgjithësisht, konsiderohet si kodi i djallit dhe simbolizon të keqen, mallkimin, ferrin, antikrishtin, gjegjësisht, çdo gjë që ndërlidhet me anën e kundërt të së mirës.

Jo vetëm te popullata e zakonshme, por në botë ekzistojnë shumë vëllazëri magji-zeze që këtë numër e kanë si kod të kontaktit ritual të nënshtrimit ndaj forcave të errëta, e që konsiderohen si ndikime polare antagoniste kundrejt së mirës.
Edhe pse, që nga kohët e lagëta, e deri te ditët e sotme, me këtë numër manipulohet mjaft, shumica prej nesh nuk e dinë burimin e saj të vërtetë. Në fakt, numri i mallkuar 666 për herë të parë përmendet në Dhjatën e Re, ku në lidhje me të thuhet se: "...nëse doni të kuptoni, duhet ta përllogaritni numrin e bishës, sepse ai numër është numri i njeriut dhe numër është 666".

Sipas intepretimeve të vjetra, "Egërsira e madhe 666", apo ndryshe "ANTIKRISHTI", një kohë të gjatë duhet të sundojë me njerëzimin dhe ky sundim do të zgjasë në paraqitjen e sërishëm të JEZUSIT, i cili, pasi të shfaqet në tokë, do ta mposhtë atë duke e shpëtuar njerëzimin nga ky kataklizëm që e priste. Pas kësaj periudhe, do të mbretërojë një etapë e re e artë e pakohësisë. (ku nuk do të ekzistojë koha).

Identiteti i personalitetit të mallkuar bishë, me shekuj ka qenë objekt i spekulimeve sensacionale. Duke shfrytëzuar sistemin antik të numerologjisë, çdo gjeneratë ka tentuar ta gjejë numrin 666 në emrat apo në detajet tjera biografike të personaliteteve të shquara historike që janë dalluar me veprat e tyre mizore. Ky fokus, më së shumti ishte i përqendruar tek pushtuesit dhe sundimtarët tiranë, diktatorët e ndryshëm, si dhe prijësit e mëdhenj ushtarakë të historisë njerëzore. Një kohë të gjatë, si prioritet në "top listën" e personaliteteve më të egra të historisë njerëzore ka qenë imperatori i çmendur romak NERONI. Ai, përpos faktit se, sipas rregullave të numerologjisë, për të përmbushur kriterin e vlerës së 666, emrit të tij i mungonte dhe një germë "N", ai, sot e kësaj dite, ende e mban këtë prioritet. Me një keqardhje ndaj kundërshtarëve të shumtë të tyre, Napoleoni, Hitleri dhe Stalini kanë rënë nga kriteret e këtij klasifikimi numerologjik. Në vitet e fundit, mbreti i pakurorëzuar i prapësisë, egërsisë dhe të keqes, okulisti Alister Krol, themeluesi i vëllazërisë magji-zeze, e quajtur "Agimi i artë", i cili ka vdekur më 1947, sinqerisht ka besuar se pikërisht ai është "egërsira Antikrisht" që fshihet prapa numrit 666. Vetë, me plot krenari, publikisht nënshkruhej si "Egërsira e madhe 666", ose si "TOMEGA THERION", që nga gjuha greke do të thotë egërsirë apo bishë, e që sipas sistemit hebraik të përllogaritjes numerologjike, përfitohet numri 666. Numri 666 mund të haset edhe në simbolikën e vëllazërive të ndryshme masonerike, të cilën ata e kanë shprehur si identitet edhe në nivele publike me karakter shtetëror. Ta zëmë, konstruksioni artistik i piramidës së madhe e ndërtuar nga qelqi dhe profilet e hekurit në hyrje të muzeut të LUVRIT në Paris, përbëhet nga 666 dritaret qelqore dhe e njëjta është ndërtuar me urdhër të vetë presidentit francez Zhak Shirak.

Në anën tjetër, okulistët dhe përkatësit e vëllazërisë shpirtërore tejet të përhapur në botë e quajtur "Newage" (Gjenerata e re), në kërkim të instuticioneve zyrtare që përputhen me numrin e mallkuar, kanë regjistruar se shërbimi postar i Britanisë së Madhe në ishujt e Foklandës, më vitin 1982, ka pasur numrin 666, ndërsa një komentim më autentik të mundësisë së lidhjes shtetërore britanike me këtë numër e ka dhënë burrështetasi dhe politikani anglez Tomas Mekolli. Ai konstatonte se "bisha numerike biblike" është e fshehur prapa institucionit të njohur shtetëror britanik me 666 anëtarë. Këtu Mekolli e kishte fjalën për Parlamentin e Britanisë së Madhe, i cili, me deputetët dhe gjithë personelin tjetër teknik të punësuar në të, numëron gjithsej 666 njerëz të angazhuar.

Ndoshta kjo hamendje na duhet paksa e tepruar, por shumica sot, mendojnë se Mekolli s'ka gabuar edhe aq.

[Zero Cool]

Disa fenomene të mistershme


Shkenca ka fuqinë të shfrytëzojë energjinë, t’i lejojë njerëzit të fluturojnë, të ndihmojë në kurimin e sëmundjeve dhe të shpjegojë shumë rreth botës. Por, edhe pse është e mrekullueshme dhe e dobishme, shkenca nuk mund të shpjegojë gjithçka. Shkencëtarët mund të mos e zbulojnë kurrë se si ka lindur universi e as nuk mund të ndihmojnë në zgjidhjen e çështjeve të besimit, ashtu si kanë lënë të pashpjeguara plotësisht edhe fenomenet që lidhen me botën paranormale. Edhe pse mund të shpjegojë shumë fenomene të çuditshme, disa mistere mbeten për t’u zgjidhur - shpeshherë sepse nuk ka informacion të mjaftueshëm për të arritur në një vendim përfundimtar. Disa nga këto fenomene ndoshta një ditë do të kuptohen plotësisht, si shumë gjëra që dikur ishin mistere dhe të pashpjegueshme (si për shembull, shkaqet e sëmundjeve) tashmë janë një njohuri e përgjithshme... Megjithatë për epokën tonë ato mbeten ende mistere dhe askush deri më sot nuk ka arritur t’i shpjegojë, të paktën në mënyrë të kënaqshme

Lidhja trup/mendje


Shkenca mjekësore vetëm sa ka filluar të kuptojë mënyrat se si mendja ndikon trupin. Efekti Placebo për shembull, tregon se njerëzit mund të çlirohen nga simptoma të ndryshme sëmundjesh vetëm duke besuar se kurat janë efektive, pavarësisht nëse ato janë apo jo. Studimet kanë treguar se gjatë periudhave të traumave, njerëzit ngulitin përvoja që kanë nivele të larta përmbajtjeje emocionale. Trupi mund të mbajë informacion përtej nivelit të ndërgjegjes, si mekanizëm mbrojtës, kështu që kujtimet priren të shkëputen ose të kthehen në amnezi. Informacioni nuk është i vlefshëm në gjendjen normale të ndërgjegjshme dhe mekanizmi mbrojtës i trupit na mban larg nga pozicioni ku vetëdija e trup/mendjes sonë e interpreton të dhimbshme apo traumatike. Një zonjë e quajtur Evy McDonald në vitin 1980 u diagnostikua me sëmundjen Amyotrophic Lateral Sclerosis. Mjekët i dhanë asaj vetëm një vit jetë. Sot, pas shumë vitesh, ajo jo vetëm që është gjallë, por gëzon shëndet të plotë. Duke përdorur vetëm procese të kuptuara në mënyrë të thjeshtë, aftësitë e trupit për të shëruar veten janë shumë më mbresëlënëse se çdo lloj gjëje që mjekësia moderne mund të krijojë.

Fuqia psikike dhe perceptimi superndijor

Fuqitë psikike dhe perceptimet superndijore renditen në majë të fenomeneve të pashpjeguara, jo për ndonjë arsye tjetër veç bindjes shumë të përhapur në të. Psikika i referohet forcave apo agjentëve me natyrë paranormale. Kërkuesit kanë testuar njerëz që pretendojnë se kanë fuqi psikike, ndonëse rezultatet nën kushtet e kontrolluara në mënyrë specifike kanë qenë negative ose të paqarta. Disa kanë argumentuar se fuqitë psikike nuk mund të testohen ose, për disa arsye, zvogëlohen në prani të skeptikëve apo shkencëtarëve. Nëse kjo është e vërtetë, shkenca nuk do të jetë kurrë e aftë të provojë apo të përgënjeshtrojë ekzistencën e fuqisë psikike. Nga i fitojnë fuqitë psikikët? Skeptikët argumentojnë se hilet dhe fuqia e sugjestionimit është gjithçka që ka lidhje me fuqitë psikike. Ata që besojnë, zakonisht mendojnë se është një dhunti që e kanë të gjithë njerëzit, por shumica nuk e zhvillojnë. Disa njerëz kanë lindur me këtë dhunti të zhvilluar fuqishëm. Dhuntia është argumentuar si ndjeshmëri e zmadhuar e të gjitha apo disa shqisave.

Përvojat në prag të vdekjes dhe jeta pas saj

Njerëzit që kanë qenë njëherë pranë vdekjes kanë raportuar përvoja mistike, si: shkëputja prej trupit, ngritja në ajër, prania e një qenie shumë të dashur prej drite - ndonjëherë e interpretuar si Perëndia, duke kaluar në një tunel e pas kësaj duke dalë në dritë, duke u bashkuar me të dashurit e tyre etj. Meqenëse këto përvoja janë të thella, askush nuk është kthyer me prova apo informacione të vërtetueshme nga “përtej varrit”. Komuniteti shkencor është shumë i përçarë në këto përvoja. Skeptikët sugjerojnë se ato janë të shpjegueshme si natyrale dhe halucinacione të parashikueshme nga truri i traumatizuar. Ndërsa shkencëtarët paranormalë i etiketojnë si dëshmi e jetës së përtejme. Raste të tilla shpeshherë janë raportuar pasi individi është shpallur i vdekur klinikisht, ose shumë pranë vdekjes. Me zhvillimet e reja në teknikat e kardiologjisë, numri i këtyre përvojave po rritet në mënyrë të vazhdueshme. Nëse janë apo jo halucinante këto përvoja, kanë efekt tek vëzhguesi. Shumë raporte të përvojës pranë vdekjes duken se përfshijnë elemente të cilët, sipas disa teoricienëve, mund të shpjegohen vetëm nga vetëdija jashtë trupit. Për shembull, një grua e përshkroi në mënyrë të detajuar një instrument kirurgjik të cilin nuk e kish parë më parë, po ashtu edhe një bisedë që kishte ndodhur ndërsa ajo ishte në anestezi totale. Në një tjetër rrëfim, në Holandë, një infermiere i hoqi protezat e dhëmbëve një pacienti të pavetëdijshëm, që vuante nga një atak në zemër dhe kur po dilte nga spitali ia kërkoi t’ia kthente. Nëse janë ose jo paranormale këto përvoja, asnjë nuk mund ta vërtetojë plotësisht apo ta hedhë poshtë. Megjithatë është e qartë që asnjë model psikologjik apo fiziologjik nuk mund t’i shpjegojë të gjitha përmbajtjet e përvojave pranë vdekjes. Dukuria paradoksale e ngritjes në ajër, vetëdija e kthjellët dhe mendimet logjike gjatë periudhës së paaftësisë së aktivitetit cerebral ngre shumë pikëpyetje për kuptimin tonë rreth vetëdijes dhe lidhjen me funksionimin e trurit. Debati vazhdon ende, pa gjetur një zgjidhje logjike.

UFO-t

Nuk ka dyshim se disqet fluturues të njohura si UFO - Objekte Fluturuese të Paidentifikuara (Unidentified Flying Objects) ekzistojnë - shumë njerëz shohin gjëra në qiell që nuk mund t’i identifikojnë, duke i renditur nga avionët te meteorët. Nëse këto objekte dhe drita janë ose jo anije jashtëtokësore, kjo është një çështje tjetër. Duke i dhënë distancat fantastike dhe përpjekjet e përfshira në ardhjen në Tokë nga universi, një skenar i tillë duket i pabesueshëm. Edhe pse hetime të kujdesshme kanë zbuluar shkaqe të njohura për raportet më të para, disa incidente UFO-sh do të mbeten gjithnjë të pashpjeguara. Raportime për fenomene të pazakontë ajrorë datojnë që në kohët e lashta (disqe fluturuese në piktura shpellash në Hunian 47.000 vjet para Krishtit. Në jug të Francës 20.000 vjet para Krishtit etj.), por raportimet e shikimit të UFO-ve nisën të bëheshin më të zakonshëm pasi u reklamuan gjerësisht në Shtetet e Bashkuara në vitin 1947. Që prej asaj kohe janë raportuar me dhjetëra mijëra raste. Një shkencë e re me emrin Ufologji merret me përpjekjet kolektive të atyre që studiojnë raportet mbi UFO-t dhe provat e shoqëruara. Edhe pse Ufologjia nuk përfaqëson një program akademik kërkimi, UFO-t kanë qenë subjekt i shumë hetimeve gjatë viteve. Gjatë zbritjes së një disku fluturues në korrik të viti 1952 , i parë me imazhe nga radarë mbi Uashington, FBI-ja u informua nga inteligjenca e drejtorisë së forcave ajrore. Ata mendonin se “disqet fluturuese” nuk ishin as iluzione optike e as fenomene atmosferike, por ata shtuan se disa oficerë ushtarakë po konsiderojnë seriozisht mundësinë e anijeve ndërplanetare. CIA nisi shqyrtimin e brendshëm shkencor ditën tjetër. Disa shkencëtarë të CIA-s po i konsideronin seriozisht si jashtëtokësorë. Përkrah vëzhgimeve të imazheve, rastet ndonjëherë kanë edhe prova fizike (kontakte me radarë ose fotografi , gjurmë të uljes së anijes, interferenca elektromagnetike dhe efekte fiziologjike dhe biologjike) duke përfshirë shumë raste të studiuara nga ushtria. Statistikat e përpiluara nga studimet e forcave ajrore të Shteteve të Bashkuara nga 1947 deri në 1970, kanë zbuluar se epërsia e fortë e vëzhgimeve të identifikuara vinte si pasojë e keqidentifikimeve, mashtrimeve dhe nga këto, tregimet jonormale përbënin një përqindje të vogël të të gjithë rasteve. Shumë vëzhgime të UFO-ve janë ngjarje kalimtare dhe zakonisht nuk ka asnjë mundësi për përsëritjen e testit nga metoda shkencore. Pavarësisht këtyre, shumë raste mbeten të pashpjeguara.

Dezha Vu

Deja vu është një shprehje franceze që do të thotë “e parë më parë”, duke iu referuar një ndjesie të veçantë, të çuditshme, të qartë dhe të mistershme njëkohësisht, sikur një skenë apo rrethanë e caktuar duket e përjetuar më parë. Deja vu-ja është përkufizuar si “të kujtosh të ardhmen”. Përvoja e “mëparshme” shpeshherë i atribuohet një ëndrre, megjithëse në disa raste është një ndjenjë e fortë se kjo situatë ka ndodhur me të vërtetë në të kaluarën. Disa ia atribuojnë deja vu-në përvojave psikike ose sekuenca të pakërkuara të jetëve të mëparshme. Përvoja e deja vu-së duket se është shumë e përhapur. Në studime formale rreth 70% e njerëzve kanë raportuar se kanë përjetuar të paktën një herë (kjo përqindje i përket grup moshës nga 15-25, kur mendja është ende subjektive për të vënë re ndryshimet në mjedisin rrethues). Referenca të përvojave të deja vu-së gjithashtu janë gjetur në literatura të kaluara, duke dëshmuar se nuk është fenomen i ri.

Një person mund të dijë rrugën apo peizazhin e një qyteti që nuk e ka vizituar më parë, duke u habitur në të njëjtën kohë se si ka mundësi të ndodhë. Disa sugjerojnë se leximi i një rrëfimi të detajuar të një vendi mund të përfundojë në këtë ndjesi, kur më vonë ky vend vizitohet. Shpjegimi më i zakonshëm nuk e sheh deja vu-në si akt i njohjeve paraprake apo profecisë, por një anomali e kujtesës. Një tjetër teori e shpjeguar është ajo e vegimeve. Ashtu si sugjeron teoria, një sy mund ta regjistrojë atë që sheh një fraksion sekonde më shpejt se tjetri, duke krijuar atë ndjesi të fortë kujtese mbi të njëjtën skenë e parë në të mijtën e sekondës më vonë nga syri tjetër. Megjithatë edhe kjo dështon në shpjegimin e fenomenit kur janë të përfshirë edhe informacione të tjerë ndijorë, si pjesa dëgjimore dhe veçanërisht pjesa digjitale. Një lidhje reciproke klinike është gjetur mes përvojës së deja vu-së dhe çrregullimeve, si skizofrenia apo ankthi, dhe se përvoja ka gjasa të rritet me subjektet që janë në këto kushte. Ky korrelacion i ka çuar disa kërkues për të spekuluar se përvoja e deja vu-së është anomali neurologjike e lidhur me shkarkimet e tepërta elektrike në tru. Bashkë me intuitën, kërkimet në psikologjinë njerëzore mund të ofrojnë më shumë shpjegime natyraliste, por përfundimisht shkaku dhe natyra e vetë fenomenit mbeten mister.

[Zero Cool]

Fantazmat

Që nga tragjedia e Doruntinës, kur i vëllai Kostandini, u ngrit nga varri për të mbajtur amanetin, deri te filmat me fantazma, shpirtrat e të vdekurve janë shfaqur shpesh në kulturën dhe folklorin tonë. Shumë njerëz kanë raportuar se kanë parë shfaqje të hijeve të panjohura si edhe të njerëzve të dashur apo të të afërmve. Edhe pse prova përfundimtare për fantazmat mbeten të pakuptueshme, dëshmues të sinqertë vazhdojnë të raportojnë pamje, duke fotografuar deri madje duke komunikuar me fantazmat. Fenomeni mund të përfshijë shfaqje, shqetësime me zhurma të mistershme, frymëmarrje të ftohta, tinguj hapash, zëra si edhe aroma të ndryshme. Fantazmat janë fenomen tepër i diskutuar. Kritikët e dëshmitarëve okularë të fantazmave sugjerojnë se kufizimi i perceptimit njerëzor dhe shpjegimi i zakonshëm fizik mund të arsyetojnë shikime të tilla. Për shembull, ndryshimi i trysnisë në një shtëpi mund të bëj dyert që të përplasen ose dritat nga një makinë kalimtare mund të reflektojnë përmes dritares natën. Sipas hetuesit skeptik Joe Nickell: “...shikimi periferik është shumë i ndjeshëm dhe mund të mashtrohet lehtë, sidomos natën vonë, kur truri është i lodhur dhe ka më shumë mundësi t’i keqinterpretojë pamjet dhe tingujt. Mendohet që tingulli është një tjetër shkak për shikimin e fantazmave. Frekuencat më të ulëta se 20 hertz quhen infra tinguj dhe janë normalisht të padëgjueshme, por shkencëtarët britanikë Richard Lord dhe Richard Wiseman kanë nxjerrë përfundimin se “infra tingujt mund t’i bëjnë njerëzit të ndjejnë prani të huaja në dhomë apo ndjenja të pashpjegueshme ankthi apo frike. Helmimi me monoksid karboni, që mund të shkaktojë dëgjim të fuqishëm dhe halucinacione pamore, depresion dhe ndjesi të përgjithshme sëmundjeje dhe frike, është njohur si shpjegim i mundshëm për shtëpitë e pushtuara nga fantazmat, që nga vitit 1921”. Disa kërkues, si profesor Michael Persinger, kanë arsyetuar se ndryshimet në fushat gjeomagnetike (të krijuara nga lëkundjet tektonike në koren e tokës apo në aktivitetin diellor) mund të stimulojnë tëmthat e trurit dhe të prodhojnë shumë nga përvojat e shoqëruara me fantazmat. E gjithë kjo hipotezë është kundërshtuar dhe ka hapur një debat të gjerë. Ndërsa hetuesit e fantazmave shpresojnë që një ditë të provojnë se të vdekurit mund të kontaktojnë me të gjallët, duke siguruar një përgjigje përfundimtare ndaj misterit.

Zhdukjet misterioze

Njerëzit zhduken për arsye të ndryshme. Disa arratisen, disa humbasin në aksidente, disa rrëmbehen dhe vriten, por pjesa më e madhe janë gjetur. Kjo nuk ka ndodhur me zhdukjet vërtet të mistershme. Që nga ekuipazhi i Marie Celeste te Jimmy Hoffa, Amelia Earhart, dhe Natalee Holloway, disa njerëz janë zhdukur pa lënë gjurmë. Kur personat e humbur janë gjetur, ka ndodhur gjithmonë përmes punës kërkimore të policisë, dëshmive ose aksidenteve, kurrë prej detektivëve psikikë. Por kur provat mungojnë dhe udhëheqësit kanë humbur, as policia dhe as shkenca tradicionale nuk mund të zgjidhin krimin.

1872, Mary Celeste: anija u nis për lundrim nga porti i Nju Jorkut drejt Xhenovës në Itali më 5 nëntor. Anija britanike “De Gratia” e zbuloi anijen të braktisur në 5 dhjetor. Të gjithë në bordin e Mary Celeste-s ishin zhdukur: kapiteni, familja e tij dhe 14 burrat e ekuipazhit. Anija ishte krejtësisht në rregull me furnizim të bollshëm dhe nuk kishte asnjë shenjë dhune. Fati i ekuipazhit mbetet mister edhe sot e kësaj dite.

1918, Ciklopi, Bashkim Sovjetik: flota detare me qymyr duhej të shpërndante karburant dhe lëndë të tjera në luftanijen në Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës së Parë Botërore. Ajo u zhduk gjatë rrugës nga Brazili për në Baltimorë. Anija ankoroi për pak kohë në ishujt Barbados më 3-4 mars. Meqenëse nuk arriti në datën e paracaktuar, 13 mars, në Baltimorë, filluan kërkimet, por as rrënojat e saj dhe asnjë nga 309 personat në bord nuk u gjetën kurrë. Shkaku i humbjes mbetet ende i panjohur.

1928, Köbenhavn: anija trajnuese e lundrimit me ekuipazh prej 75 vetash, duke përfshirë edhe 45 kadetë, lundronte nga River Plate drejt Melburnit, Australi më 14 dhjetor. Kontakti i fundit me radio me anijen u bë më 22 dhjetor dhe gjithçka dukej mirë. Köbenhavn-i dhe ekuipazhi i saj u zhdukën pa asnjë gjurmë dhe askush nuk e di se çfarë u ka ndodhur.

Sipas një shkrimtari paranormal John Keel, shumë zhdukje paranormale mund të jenë rezultat i vrimës në fabrikën e realitetit, ku njerëzit apo objektet kalojnë përmes një vrime jashtë së njohurës, duke lëvizur në një dimension tjetër, duke mbetur jashtë botës sonë në terma të kohës dhe hapësirës, duke iu shkaktuar zhdukjen. Një numër i konsiderueshëm zhdukjesh implikojnë UFO-t, si rasti i Frederick Valentich, një pilot 20-vjeçar, i cili u zhduk në një fluturim nga King Island në ngushticën australiane mes Viktorias dhe Tasmanisë më 21 tetor 1978. Trekëndëshi i Bermudave i njohur gjithashtu si trekëndëshi i djallit është një zonë në veriperëndim të Oqeanit Atlantik, në të cilin një numër avionësh dhe anijesh lundruese janë zhdukur në ato të ashtuquajtura rrethana përtej kufijve të gabimit njerëzor apo veprimtarive të natyrës. Disa prej tyre i atribuohen paranormales: një pezullim i ligjeve të Fizikës ose aktivitet i qenieve jashtëtokësore. Edhe pse incidente të shumta janë raportuar pa saktësi ose janë zbukuruar nga autorët e vonshëm, shumë të tjera mbeten të pashpjeguara.

Intuita

Megjithëse e quajmë ndjesi të brendshme, “shqisë të gjashtë” etj., të gjithë e kemi përjetuar intuitën në një situatë apo në një tjetër. Sigurisht, ndjenjat e brendshme shpeshherë janë të gabuara, por ato duken se janë të vërteta në shumicën e rasteve. Shumë njerëz besojnë se intuita është një formë fuqie psikike, një mënyrë për të futur misterin apo njohuritë e veçanta rreth botës së të ardhmes.
Psikologët vërejnë se njerëzit në mënyrë të pavetëdijshme marrin informacion rreth botës që na rrethon, duke na udhëhequr në një skenë të dukshme ose informacion të njohur, pa e kuptuar saktë se si apo përse e dimë. Por rastet e intuitës janë të vështira për t’u provuar apo studiuar dhe psikologjia mund të jetë vetëm një pjesë e përgjigjes.

Nga përkufizimi, intuita nuk ka vlefshmëri objektive. Gjithsesi është shumë e përhapur si një fenomen i dukshëm. Për këtë arsye është bërë subjekt i studimeve në Psikologji, si edhe çështje e interesit për të mbinatyrshmen.

Intuita supozohet të jetë një formë e hyrjes së drejtpërdrejtë. Por, hyrje e drejtpërdrejtë në çfarë? Ndoshta intuita është mënyra e mendjes për të ndërvepruar drejtpërdrejt me idealet platonike apo esencat fenomenologjike. Kanti ka thënë se si hapësira, ashtu dhe koha janë të lidhura me intuitën. Me fjalë të tjera, ai mendonte se shqisat ndërveprojnë me intuitat tona transcendente për të prodhuar një njohuri sintetike a priori. Seria e të dhënave të përftuara nga shqisat tona apo përvojat shqisore përbëjnë intuitën. Dikush mund të argumentojë se intuita është e pavarur nga shqisat tona. Kështu që këto mund të mos jenë pasojë e informacioneve shqisore të llogaritjes apo të procedimit dhe manipulimit të së njëjtës. Bergson-i e përshkruan si një lloj intuite empatike instiktive, e cila percepton objekte dhe njerëz, identifikohet me ta dhe në këtë mënyrë derivon njohuri rreth absolutes. Spinoza mendonte se njohuria intuitive është më superiore (si njohuri empirike dhe njohuri shkencore). Ajo bashkon mendjen me qenien e përjetshme dhe zbulon atë në një univers të lashtë e të shenjtë.

Por a janë intuitat me të vërtetë a priori apo zhvillohen si përgjigje të një realiteti relativisht të qëndrueshëm në ndërveprim me të? A kemi pasur intuita në një univers kaotik, kapriçioz, të paparashikueshëm dhe të parregullt?