Mistika

[Zero Cool]

Kriminaliteti dhe ndikimi i hënës së plotë në të


Qysh nga kohërat e lashta është i njohur fakti se hëna ka ndikim në njeriun.
Kështu që, me kalimin e kohës, janë krijuar kulte në bazë të të cilave më vonë janë shkruar tregime, e disa prej tyre janë realizuar në projekte filmike, me tema të ndryshme horrori. Në këta filma, të pashmangshme kanë qenë skena me pamje të hënës së plotë.

Në këtë fazë të hënës së plotë, zakonisht shfaqeshin skena me vrasës, dhunues dhe kriminel të ndryshëm. Të gjithë këta, vërehej se ishin të ndikuar nga fuqia e hënës.

Sipas burimeve të Nasa-së, distanca në mes të Hënës dhe Tokës lëvizë prej 356,410 km e gjer më 406,697 km. Distanca mesatare është 384,400 km.
Diametri I hënës është 3,476 km, kurse diametri I Tokës është 12,756 km.
Perimetri I hënës është 10,927 km, kurse perimetri I Tokës është 40,075 km.

Shkencëtarisht është e ditur se hëna ndikon në baticën dhe zbaticën e oqeaneve, detërave, në botën shtazore, bimore e gjithsesi ky ndikim manifestohet edhe tek njerëzit.



Kështu, ndikimi I hënës ka rëndësi të madhe në jetën e përditshme. P.sh. në mjekësi është I njohur fakti se gjakderdhjet (hemorragjitë) gjatë hënës së plotë janë më të mëdha, kështu që kirurgët gjatë përgatitjeve për operacion kësaj dukurie I kushtojnë kujdes të posaçëm.



Dr. Edson J. Andrews nga Asociacioni I Mjekësisë në Florida kishte bërë një hulumtim në 1.000 persona që ishin operuar nga bajamet dhe kishte konstatuar se 82% të tyre kishin pasur gjakderdhje më të madhe pas operacionit në fazën e hënës së plotë. Sipas këtij mjeku, kjo fazë është e rrezikshme për kirurgjinë dhe këto të dhëna duhet të shpërndahen dhe të shërbejnë si bazë për planifikimin e operimeve.



Gjithashtu edhe gjakderdhja gjatë ciklit menstrual në këtë fazë është më e madhe.
Hëna e plotë në mes tjerash, ndikon e dhe në pagjumësi. Somnambulët (njerëzit që hëna ka ndikim në ta, që zgjohen gjatë gjumit dhe kryejnë veprime të ndryshme pa vetëdije) janë një dukuri e njohur, që të gjithë ose I kemi parë ose kemi dëgjuar për ta nga rrethi I ngushtë ose I gjerë.



Ndikimi I hënës vërehet edhe në disponimin e përgjithshëm të njerëzve. Me siguri se e keni vërejtur se në këtë kohë në mbrëmje jeni më të shqetësuar se zakonisht, kështu që iu pengojnë disa imtësi që zakonisht nuk I keni vërejtur.



Duke u nisur nga kjo, shumë shkencëtarë botërorë e kanë studiuar këtë fenomen dhe kanë ardhur në përfundim se hëna e plotë pashmangshëm ndikon në sjelljet e njerëzve. Natyrisht se ka pasur edhe shkencëtarë të tillë që nuk e pranojnë këtë teori, mirëpo shkencëtarët që e përfaqësojnë këtë teori, mendimin e tyre e mbështesin dhe e ilustrojnë me shumë fakte dhe statistika.



Dr. Arnold Lieber pas një studimi 15vjeçar të ndikimit të hënës së plotë në njerëzit ka ardhur në përfundim se:



Gjatë hënës së plotë numri I vrasjeve është më I madh, Lëndimet e trupit janë shumë të shpeshta, Aksidentet rrugore në këtë kohë janë shumë të theksuara, Vetëvrasjet më së shumti ndodhin në këtë fazë.



Ky shkencëtar, si mjek në Klinikën Psikiatrike në Miami kishte konstatuar korrelacionin në mes të hënës së plotë dhe pacientëve në këtë spital. Në këtë korrelacion ishte bindur edhe I tërë personeli mjekësor në këtë spital.



Prandaj që prej atëherë ky fenomen e kishte inspiruar këtë shkencëtar që të merrej edhe më tutje me këtë çështje. Rezultatet e hulumtimit kishin qenë mahnitëse. Numri më I madh I vrasjeve ishte kryer pikërisht gjatë hënës së plotë.
Pse ndikon hëna në njeriun? Kur hëna të arrijë pozitën më të lartë në relacion me planetin e tokës, ajo shkakton baticën dhe anasjelltas kur hëna është më së afërmi planetit tonë shkaktohet zbatica. Meqenëse njeriu, si edhe toka përbëhet prej 75- 80% nga materia e lëngtë dhe 20-25% nga materia e ngurtë, kur hëna është e plotë në njeriun shkaktohet një “Aksion koncentrik”. Në këtë fazë pasojat që njeriu i përjeton janë: ngushtimi I indeve, edemet (të ënjturit), eksitimet nervore, etj. Të gjitha këto ndryshime që përjeton njeriu manifestohen në oreks, gjumë, disponim, sjellje, aktivitete trupore, seksuale, etj. Në këtë fazë është vetëvrarë (ose vrarë, pl. i autorit) aktorja e famshme, Merilyn Monro, pastaj është vrarë John Lenon, legjenda e grupit “Beatles”, dhe shumë njerëz të famshëm nga bota e filmit dhe muzikës.



Dr. Lieber së bashku me kolegët e tij, nga Universiteti I Miamit pra, kishin bërë një hulumtim 15 vjeçar. Duke krahasuar numrin e vrasjeve në këtë periudhë, që kishte qenë gjithsej 1887, këta shkencëtarë ishin befasuar më shumë se që kishin pritur, me numrin e madh të vrasjeve që kishin ndodhur gjatë hënës së plotë. Sipas këtij hulumtimi, sa më shumë që afrohej hëna e plotë dukshëm rritej edhe numri I vrasjeve. Duke dëshiruar të binden për një dukuri të tillë, hulumtuesit bën një studim të njëjtë edhe në Ohajo të Clevelendit. Statistikat gjithashtu treguan se numri vrasjeve është dukshëm më I madh gjatë hënës së plotë se sa në faza të tjera të hënës. Dr. Lieber dhe kolegët e tij nuk ishin të befasuar edhe aq shumë me këto rezultate. Një raport I mëhershëm I Institutit Amerikan I mjekësisë klimatologjike pranë Departamentit Policor të Filadelfisë, I titulluar “Efektet e hënës së plotë në sjelljet e njerëzve”, kishte zbuluar gjithashtu rezultate të njëjta.
Sipas këtij raporti shenja e hënës së plotë në fazën e saj kulminante rezulton me orientime të ndryshme kriminale siç janë: vrasjet, piromanitë, vozitjet e rrezikshme dhe kleptomanitë. Sipas këtij raporti, po ashtu disa njerëz duken pak a shumë më të gjindosur (krisur) gjatë kësaj faze të hënës së plotë.
Kohët e fundit, regjioni I Sussexit në Anglinë Jug-lindore kishte shtuar numrin e policëve që patrullojnë në rrugë gjatë këtij cikli lunar, pasi që oficerët e tyre kishin konstatuar lidhjen në mes të hënës së plotë dhe krimeve të dhunës.



Hëna e plotë dhe ditët e pagave të rrogës ishin identifikuar si faktorë të rritjes së krimeve të dhunës në mesin e vizitorëve të kafeneve dhe klubeve të natës.



Me dt. 06.06.2007. zëdhënësja e policisë së Sussexit kishte deklaruar:



“Hulumtimet e bëra nga ana jonë tregojnë qartë se ekziston një lidhje e fortë në mes të hënës së plotë dhe krimeve të dhunës”, duke shtuar se, në të ardhmen shumë oficer do të patrullojnë nëpër rrugë, në këtë fazë të hënës.
Duke u bazuar në këtë, Andy Parr I kishte deklaruar Brighton Argus:



“Meqenëse grafikoni I krimeve të dhunës është më I madh në këtë fazë të hënës se sa në jashtë kësaj faze, do të dëshiroja që me këtë dukuri të merreshin shkencëtarët e niveleve më të larta. Kjo do të ishte në interesin e përgjithshëm”.



Gjithashtu edhe prof. Michael Zimecky, nga Akademia Shkencore e Polonisë, duke studiuar qindra raste, ka argumentuar se hëna e plotë, bën ndikim në aktivitete kriminale si dhe në shëndetin e njeriut.



Ndërkaq, hulumtuesi japonez Asaka Fukada, mendon se hëna e plotë ndikon sidomos te piromanët.
Në hulumtimet psikologjike 3 mujore, të bëra në mesin e 1200 të burgosurve, në burgun Armley në qytetin Leeds, në vitin 1998, ishte zbuluar një rritje e krimeve të dhunës në këtë fazë të hënës së plotë. Por, gjatë fazave të tjera të hënës, është shënuar numër më I vogël I incidenteve, kurse gjatë disa ditëve tjera nuk është shënuar asnjë incident.
Fransua Leroj, ishte një Parisien pesëdhjetëvjeçar me pamjen e një djaloshi, që miqtë dhe të gjithë të tjerët e njihnin si shumë të sjellshëm dhe të butë, me një fjalë e admironin të gjithë. Mirëpo, për fat të keq, më vonë pasi që I tërë Parisi vuante nga një neurozë kolektive, u kuptua se ky njeri I adhuruar nga të tjerët ishte një vrasës maniak sadist-mazohist, që kishte kryer shtatëmbëdhjetë krime seksuale-sadiste, ndërsa dyshohej edhe për nëntë krime tjera. Ky kriminel nuk zgjidhte viktima dhe vriste vajza prej moshës
18 vjeçare e gjer te ato 73 vjeçare. Vetëm 3 nga viktimat e tij nuk I vrau dhe pikërisht ato ndihmuan në hetimet e policisë që të zbulohet ky vrasës serik.



Ekspertët mjekësorë të cilët e kishin kontrolluar të akuzuarin dhe që e ndoqën gjendjen e tij, mundoheshin që në mënyrë objektive t’i tregonin gjyqit ndikimin misterioz të hënës në sjelljet kriminale të akuzuarit.



Testet e ndryshme treguan se Leroj sillej në mënyrë të veçantë kur hëna ishte e plotë. Në këtë kohë, te ai rritej sasia e hormoneve deri në atë shkallë sa që në gjak kishte sasi të jashtëzakonshme të adrenalinës. “Niveli I hormoneve të tij arrinte në nivele të cilat mund të jenë të barabarta me ato të dhjetë njerëzve njëkohësisht. Përveç kësaj, edhe muskujt I ndryshojnë, ato tkurren dhe forcohen, dukuri që në mjekësi janë vërejtur vetëm në disa sëmundje”, ishte shprehur para gjykatësit psikiatri, prof.



Ogist Sharije. Sipas këtij psikiatri, shkenca edhe në shkallën e sotme të zhvillimit ende nuk mund ta shpjegojë ndikimin e hënës në njeriun, apo siç quhen në Francë këta njerëz, “Homme de Lune”!
Gjithashtu edhe në Serbi, këtë vit kishte ndodhur një tragjedi e paparë në fshatin Jabukovci, afër Negotinit. Vrasësi Nikolla Radosavljeviq (39), siç shkruanin gazetat në “gjendje të tërbuar”, në mbrëmjen e 27.07.2007. (Pl. i autorit, në fazën e hënës së plotë) kishte vrarë nëntë vendas të tij, dhe kishte plagosur disa të tjerë me pushkë gjuetie. Sipas fjalëve të bashkëshortes së vrasësit Jellena, e cila ishte e plagosur me këtë rast:



“Nikolla më kishte sulmuar pa asnjë arsye dhe isha shumë e befasuar, meqenëse deri më tani nuk kam pasur asnjëherë problem me te dhe nuk më ka sulmuar asnjëherë”. Këta kishin pasur një jetë bashkëshortore shumë të lumtur dhe kishin dy fëmijë, Gordanën (12) dhe Daliborin (13). Së bashku kishin jetuar dhe punuar në Austri, prej nga kishin ardhur në pushim një ditë para krimit. Të gjithë banorët e kësaj ane ishin çuditur me këtë veprim të jashtëzakonshëm të vrasësit Nikolla Radosavljeviq, që më parë e kishin njohur si një njeri serioz, stabil, të suksesshëm dhe që jetonte dhe punonte në Austri, një jetë me një familje në lumturi të plotë! Vrasësi kishte jetuar në vendin Himberg afër Vjenës dhe sipas fjalëve të banorëve të këtij vendbanimi kishte qenë një “njeri I qetë, që nuk dallohej nga të tjerët”.



Me siguri se raste identike ka shumë më shumë se këta që u paraqitën më lartë. Këto raste në vendet më të zhvilluara të botës, pa dyshim se po hulumtohen nga aspekte të ndryshme shkencore. Në Amerikë, Angli, Francë, etj, edhe pse është konstatuar dhe argumentuar një lidhje apo ndikim në mes të hënës së plotë dhe njeriut, prapë se prapë një numër shkencëtarësh këtë lidhje e konteston! Në vendin tonë, nga aspekti shkencor një dukuri e tillë nuk është përmendur dhe trajtuar asnjëherë. është mirë që kjo dukuri, edhe tek ne, sikurse në botën e civilizuar t’i sfidojë kriminologët dhe shkencëtarët tjerë, që së paku ky fenomen të trajtohet jo si një faktor amnistues por si faktor kriminogjen.



Dihet mirëfilli se, një dukuri e tillë edhe pse nuk është trajtuar në nivele shkencore, ajo në popull është përmendur edhe shumë më herët. Të gjithë ne e kemi dëgjuar e ndoshta edhe e kemi përmendur fjalën “I përhontë” duke mos menduar se çka në esencë nënkupton kjo fjalë. “I përhontë” e ka kuptimin e njëjtë me atë anglisht “Lunetic” ose frengjisht “Homme de Lune”, d.m.th.



Lunar-Hënor. Kjo fjalë është trashëguar brez pas brezi te ne, por në asnjë mënyrë rastësisht. Dihet se ndër shqiptarët ka pasur dituri dhe dijetarë shumë të fortë, sepse në këto troje ka pasur shkolla të larta (medrese) me traditë mbi 500 vjeçare, dhe se në këto shkolla është mësuar dituri burimore. Sa i përket nivelit shkencor këto shkolla, dihet se kanë qenë më të avancuara se shumë shkolla të vendeve perëndimore. Pikërisht nga këto shkolla ka dalur kjo fjalë e cila burimin e ka në thënien e profetit Muhamed, paça dhe shpëtimi qofshin mbi te, I cili ka porositë “Agjëroni në netët e bardha” (fjala është për 3 ditë të muajit të plotë). E dihet se agjërimi I mirëfilltë nuk d.m.th. të përmbajturit vetëm nga ushqimi por edhe nga fjalët e këqija, kacafytjet, cytjet e ndryshme, sjelljet asociale dhe të dhunshme, pastaj neurozat të cilat shkaktojnë rritjen e hormoneve, adrenalinës, e që si pasojë kanë rritjen e krimeve. “Dhe ai (Muhamedi) nuk flet nga dëshira e tij. Ai (Kur'ani) nuk është tjetër pos shpalljes që i shpallet. Atë ia mësoi, Ai fuqiforti” (Kur’an, kaptina 53, verseti 3-5).



Në mesin e efekteve fiziologjike që prodhon agjërimi janë edhe rënia e nivelit të sheqerit dhe kolesterolit si dhe e presionit sistolik të gjakut.
Krahas dobive materiale e fiziologjike, agjërimi ka edhe shumë efekte moralo-shpirtërore. Kështu, agjëruesi si rrjedhojë e kënaqësive shpirtërore të marra nga agjërimi, ka një situatë paqeje dhe qetësie. Urrejtja dhe zemërimi personal është në nivelin më të ulët. Agjëruesit gjithnjë duhet pasur parasysh këshillën Profetike: “Nëse jeni duke të agjëruar, dikush ju ofendon ose ju godet, thuani: “Unë jam duke agjëruar”.



Gjatë agjërimit, vëllimi i gjakut pakësohet. Kjo dukuri i jep zemrës një prehje me rëndësi. Më e rëndësishmja është se, pakësimi i lëngut ndërqelizor shkakton pakësimin e presionit indor. Ky presion indor i quajtur në gjuhën e popullit si presion i vogël, gjatë gjithë kohës së agjërimit është vazhdimisht i ulët, për rrjedhojë edhe zemra është e qetë. Prandaj, në këtë gjendje zemra hedh rreth 15000 litra gjak më pak në ditë, kështu pushon më shumë dhe bëhet më e fuqishme. Një i urtë kishte thënë: “Agjërimi është ilaç i padurimit i cili ia dyfishon fatkeqësitë njerëzimit”. Ndërsa Kur’ani Famëlart thotë: “... po ta dini, agjërimi është më i dobishëm për ju”
(Kaptina 2, verseti 184).



Si përfundim, shkenca e mirëfilltë nuk duhet të merret me paragjykime dhe të mbetet edhe më tutje peng e ideologjive të kaluara dhe dështuara.



Shkencëtari nuk duhet të vuaj nga kriza e identitetit, sidomos atij identiteti që duhet mburret me te. Ai duhet ta ketë guximin që, gjithnjë ta pranojë dhe ta thotë të vërtetën, dhe nuk duhet të ketë kompleks inferioriteti. Shkencëtarë janë vetëm ata dijetarë që e dinë fillimin dhe fundin, janë dijetarë komplet, dijetarë shumëdimensional, përndryshe “dituria” e tyre do të dëshmojë kundër tyre.

[Zero Cool]

Shpikjet të cilat sfidojnë shkencën sot


Teknologjia dhe facilitetet e sotme nuk janë edhe aq të reja.
Historia nuk është e ndriçuar vetëm nga zbulime të mëdha vepër shkencëtarësh të shquar. Ekzistojnë edhe shpikje dhe sidomos të vogla të dobishme për jetën e dobishme, që sigurisht nuk i kanë dhuruar famë autorit të tyre. Kjo është historia e tyre.

Bindja se truri njerëzor ka evoluar me kalimin e shekujve është e gabuar, e demonstrojnë shpikjet që janë realizuar në të gjitha epokat. Bile duket qartë sesi njeriu modern po përfiton në këtë epokë mijëra vitesh dije dhe eksperimentimi të akumuluara gjatë historisë. Në të njëjtën mënyrë, edhe supozimi se një qytetërim është më i përparuar se një tjetër është i gabuar: historia e shpikjeve demonstron sesi asnjë grup historik nuk posedon (apo nuk ka poseduar në të kaluarën) çelësin e dijes. Në të gjithë epokat historike, brezat bashkëkohore janë ndodhur përballë një serie të re problemesh, karakteristike të kohës. Për këtë arsye, njeriu është impenjuar gjithmonë që të kërkojë zgjidhje për të gjitha problemet praktike të jetesës së përditshme, në të gjitha fushat: mjekësi, ushqim, bujqësi, transporte, komunikacione, urbanistikë, teknologji dhe më pas akoma muzikë, jetë seksuale e kështu me radhë.

Përpara se të vazhdojmë me udhëtimin tonë në të kaluarën, parasëgjithash duhet të dallohen shpikjet nga zbulimet: të parat janë një arritje njerëzore në kuptimin e vërtetë të fjalës, pasi me të krijohet diçka e re, të dytat kufizohen që të nxjerrin në pah atë që tashmë ekziston në natyrë. Sigurisht që shpikjet rriten me zhvillimin e qytetërimit e qytetërimit material, por këto nuk janë prerogativë e modernizmit tonë. Të gjithë kemi studiuar në shkollë zbulimet dhe shpikjet e mëdha të bëra nga njeriu në periudhën parahistorike: zjarri, bujqësia me plug, artizanati me krijimin e poçerisë dhe instrumentave të gurit, rrota. Shumë lexues mund të mbeten të habitur në konstatimin se shumë prej shpikjeve revolucionare zbresin në mijëra vjet më parë: për shembull, në Indi qysh në shekullin e I-rë B.C. (para erës sonë) praktikohej kirurgjia plastike; ndërtimet e mëdha egjiptiane dhe maja - për të dhënë një shembull tjetër - nuk u lënë gjë mangut qiellgërvishtëseve moderne.

Ideja e kontraceptivit është shumë më e vjetër nga sa mund të mendohet: i përket deri Egjiptit të Lashtë. Dëshmia më e vjetër e një ilaçi kontraceptiv vjen nga një papirus egjiptian që ekspertët e datojnë rreth vitit 1850 B.C. Midis rekomandimeve të tjera, dokumenti përmban tri receta për përgatitjen e suposteve vaginale. Në një prej këtyre këshillohet: "për të mos mbetur shtatzënë [...] jashtëqitje krokodili" të përzier me tul buke dhe ingredientë të tjerë. Qysh 300 vjet më parë, në një papirus që i përket vitit 1550 B.C., një mjek egjiptian me emrin Kahum theksonte nevojën për të kërkuar "një metodë që ta bënte femrën shterpë për një periudhë të caktuar kohe". Edhe kinezët e lashtë përdornin receta antifekonduese. Duket, se egjiptianët kanë qenë të parët që kanë përdorur veshka dhe zorrë kafshësh të vajisura për të shmangur të gjitha rreziqet që burojnë nga raportet seksuale, ndërsa në Orient përdoreshin copëra letre ta vajosura të prera, cilindra lëkure apo zhguaj breshke fleksibël. Duke qëndruar në fushën e mjekësisë, nëqoftëse qysh në vitin 2200 B.C. në Mesopotaminë e Lashtë ishte krijuar një legjislacion mjekësor (kodi i Hamurabit) që ndëshkonte kë gabonte operacionet, jepte kura të gabuara apo nuk posedonte një grup instrumentash të vlefshme kirurgjikale, në Egjipt dhe në Indi, arti i mjekësisë me dijet e tij ka përqafuar disa mijëvjeçarë.
Teksti më i lashtë që përmban nocione të mjekësisë është indian: bëhet fjalë për Atharvaveda, një prej katër librave Veda. Sipas fesë indiane, këto tekste ju urdhëruan njerëzve drejtpërsëdrejti nga Zoti Brahma. Datimi i Atharvaveda është i paqartë, por ndoshta u përket disa mijëvjeçarëve përpara Krishtit. Ama bëhet fjalë për një shembull mjekësie teurgjie, domethënë terapish që konsistojnë sidomos në formula magjike dhe lutje. Por, rreth shekullit të V-të B.C., qëndrimi teurgjik është tejkaluar tashmë me Ayurveda dhe Librin Susruta. Ayurveda është një përmbledhje praktikash higjenike dhe nocionesh mjekësie empirike. Kurse Libri Susruta (Susruta Samhita) është një prej shembujve të lashtë traktati mbi anatominë dhe kirurgjinë. I shkruar nga Susruta di Varanasi (Benares), që ka jetuar midis shekullit të II-të B.C. dhe shekullit të II-të A.D. (pas erës sonë), është një tekst klasik si në prozë, ashtu dhe në vargje, dhe që bën fjalë pikërisht për mjekësi. Në këtë vepër nënvizohet rëndësia e gjakut dhe struktura, funksionet dhe kurat e teksturave sanguine. Në fakt, Susruta konsiderohet si babai i kirurgjisë; qe i pari që zhvilloi teknikat e kirurgjisë plastike dhe përdorimin e implanteve epidermike përveç teknikave për rinoplastikën. Gjithmonë në Indi, në fillimet e shekullit të II-të A.D., gjejmë kontributin e çmuar lidhur me farmakologjinë, që i detyrohet studimeve mbi Jatrochimica (shkencën e përgatitjes së ilaçeve minerale) nga ana e filozofit të famshëm, mjekut ajurvedik dhe murgut budist, Nagarjuna (shekulli i II-të A.D.). Nëqoftëse deri atëhere merreshin në konsideratë vetëm bimë mjekësore dhe barëra, me Nagarjuna u futën substanca deri më atëhere të konsideruara toksike (për shembull, mërkuri që mund të ishte i padëmshëm falë teknikave të veçanta të zhvilluara nga vetë mjeku dhe murgu indian). Kurse mjekësia egjiptiane konsiderohet një shembull klasik i mjekësisë protohistorike.

Ka baza fuqimisht empirike, që derivojnë nga vëzhgimi i realitetit, edhe pse ngushtësisht e lidhur me fenë. Qe edhe falë praktikës së ballsamosjes së kufomave që egjiptianët fitojnë dituri anatomike. Disa papirusë egjiptianë të gjetur gjatë punimeve arkeologjike - sidomos një përmbledhje shkrimesh mjekësore që i përkasin vitit 1550 B.C. (Papirusi Ebers dhe Brughsch) apo deri edhe më parë - e konfirmojnë këtë tezë, pasi që janë demonstruar traktate mjekësie në kuptimin e vërtetë të fjalës, ndërsa gjetja e instrumentave mjekësore të ngjashme me ato të përdorur sot në spitale na bën të imagjinojmë, se në atë kohë kryheshin operacione kirurgjikale në kuptimin e vërtetë të fjalës. Të mos harrojmë se është verifikuar se rreth vitit 3000 B.C. operonte shkolla mjekësore e Osirisit në Heliopolis. Pikërisht në Egjipt, ekzistojnë dëshmi lidhur me praktikimin e artit odontoiatrik nga ana e disa mjekëve. Duke shqyrtuar disa mumje me rreze X apo duke studiuar disa gjetje që i përkasin vitit 3000 B.C., disa studiues kanë konstatuar sesi në këtë periudhë praktikoheshin rëndom jo vetëm heqjet, por edhe bllokimet; realizoheshin edhe pastë dhëmbësh me temjan, plumb dhe oksid bakri. Më të mirëdokumentuara në këtë fushë janë në fakt disa gjetje etruske, që i përkasin afërsisht vitit 700 B.C., ku zbulohet se një pacienti jo vetëm që ju hoq një dhëmb, por ky u zëvendësua me një kopje artificiale. Edhe tjetërkund, për shembull në Kinë apo në Amerikë, falë gjetjeve është mundur të përcaktohet se popujt indigjenë njihnin shumë mjekësi. Në disa shpella të Kalifornisë janë gjetur afreske që i përkasin kulturës Mesoamerikane që riprodhojnë në mënyrë shumë të ngjashme strukturën e ADN-së. Nuk duhet harruar se, "babai i mjekësisë" konsiderohet Hipokrati, i lindur rreth vitit 460 B.C. Në fakt, pikërisht me Hipokratin, mjekësia pati një adresë pothuajse definitive, duke u çliruar nga çdo ndikim klerikal dhe duke fituar ato parime thelbësore të mjekësisë shkencore të vërtetë.

Edhe në fushën e Inxhinierisë së Ndërtimit, të lashtët nuk qenë më pak. Përveç piramidave apo tempujve parakolombianë të famshëm, kryevepra të arkitekturës dhe të shkencës së konstruksioneve, shkëlqime të tjera shpjegojnë sesi vepra të ngjashme nuk janë fryt vetëm i forcave të konsiderueshme të punës materiale. Porti i madh Caesarea Maritima në Izrael, i ndërtuar midis viteve 22 dhe 9 B.C. nga Herodi i Madh, tiran me famë biblike, mbetet një shembull aftësie të lartë. Sipas një përshkrimi të hollësishëm të lënë nga historiani Josephus Flavius, një port i tillë ishte pajisur me një barrierë ujore artificiale me 60 metra gjerësi, mjaftueshmërisht e madhe sa të përmbante vendstrehime harkore për marinarët. Veç kësaj, ishte i rrethuar nga një metropol guri gëlqeror të bardhë dhe rrugët e tij qenë hequr sipas një projekti kompleks dhe të zbukuruar me shatërvanë të shumta me ujë të ëmbël.
Shumë e shumë vite më parë, në Egjipt filluan punimet e një kanali që të lidhte Mesdheun me Detin e Arabisë. Vepra ka qenë paraardhësja e kanalit shumë të famshëm të Suezit. Punimet filluan nën mbretërimin e Sesotris të II-të shumë vite përpara ardhjes së Krishtit, u zhvilluan më pas nga Necao i II-të dhe u përfunduan, pasi Dari pushtoi Egjiptin. I lënë i papërfunduar, rëra e shkretëtirës e mbuloi me kalimin e kohës, arabët rifilluan punimet. Tëta e rimbuloi sërish kanalin deri në vitin 1869. Duke qëndruar në Lindje të Mesme, në fillim të shekullit të IX-të, gjatë mbretërimit të Harun al-Rashid, Bagdadi ishte qyteti më i madh dhe i begatë i botës, një shembull qytetërimi urban tejet i sofistikuar. Qyteti kishte një lloj spitali falas me nja 1000 mjekë, një shërbim postar të rregullt, një sistem të mirë furnizimi ujor, një rrjet të mirë ujërash të zeza, 15000 hammam (banja dhe llixha), qindra xhami dhe shumë biblioteka. Qyteti mbeti një prej qendrave kryesore kulturore dhe tregtare të botës islamike deri më 10 shkurt të vitit 1258, kur u plaçkit nga mongolët e drejtuar nga Hulagu, nip i Genghis Khan. Gjithmonë në Lindje, qytetet e lashta pakistaneze Mohenjo-Daro, Harappa, Kalibanga, dispononin një projekt planifikimi urban të përsosur, me kanale evadimi për mbeturinat dhe një sistem ujor efikas. Pikërisht, qyteti Mohenjo-Daro ka rrjetin e ujërave të zeza më të lashtë të historisë, që i përket vitit 2500 B.C.

Në banesat më të lashta të Koresë ekzistonte edhe një impiant modern ngrohjeje, i përbërë nga tubacione nën dysheme ku qarkullonte ajër i ngrohtë. Duke qëndruar në fushën e urbanistikës, duhet regjistruar habia absolute e pushtuesve spanjollë në Meksikë, kur në vitin 1519 kur hynë në kryeqytetin e lashtë aztek Tenochtitlán (tani Mexico City). Në Europë, nuk ishte parë kurrë ndonjë gjë e krahasueshme me tempujt dhe pallatet e mrekullueshme të këtij qyteti, tregun e pasur të saj, dyqanet e llojeve të ndryshme, kanalet e dendura të përshkuara nga ura të transportueshme, kopshtet e jashtëzakonshëm lundrues në shkallë të gjerë, rrugët me në qendër një rrip gurësh shumëngjyrësh për të delimituar dy rrugët e ecjes. Megjithatë, duhet kujtuar se dëshmitë e para të shtëpive të ndërtuara me tulla prej balte të thara në diell i përkasi vitit 7000 B.C. Një prej vendeve më të lashta që njihen nga këto fshatra është ai i Qual'at Jarmo që ngrihet në ultësirën Chamchama (Iraku verior).

[Zero Cool]

Përsa i përket veshjes, mendohej se endësit e parë i përkisnin Neolitikut, domethënë jo më parë se 5000 apo 10000 viteve më parë. Sot, ekzistojnë provat se arti i endjes dhe i qepjes praktikohej qysh 30000 vjet më parë. Sigurisht, rrobat e para bëheshin nga lëkurët dhe peliçet e kafshëve të thara në diell dhe të qepura me gjilpërë (gjilpërat e para, ato prej kocke, datohen viti 20000 B.C. dhe shërbenin për të qepur lëkurët), më pas filluan të përdoren materiale vegjetale. Tashmë është e sigurt se gratë e Paleolitit të hershëm qenë endëse të afta. Ndër provat më të rëndësishme është gjetja e nja 90 fragmenteve prej argjile të gjetura në Republikën çeke, që u përkasin rreth 27000 viteve më parë. Në fillim, sigurisht qenë rroba që i ngjanin thasëve tanë të trashë prej jute, por krijimi i copërave komplekse, që shfaqen midis viteve 2500 - 2000 B.C., solli që të siguroheshin copëra gjithnjë e më të buta, të cilat filluan të quheshin tekstile (nga "texla"), ideale për të prodhuar pelerina, kapuçë, tunika dhe lloje të tjera veshjeje. E njëjta teknikë u zbatua më pas në Indi, për fibrat e pambukut dhe në vende të tjera për leshin. Të lidhura me historinë e veshjes dhe të tekstilit janë dy qytetet e Lindjes së Mesme të Mosulit (Irak) dhe Damaskut (Siri). Me irakenin Mosul (transkriptim i gabuar i termit arab Mawil) janë të lidhura "muslin" dhe "mousseline" (copa shumë fine fillimisht prej pambuku, më pas prej leshi dhe mëndafshi, shumë të përdorura për të linjtat e brendshme ose për të konfeksionuar rroba emërore, ashtu dhe për të krijuar tenda), ndërsa nga qyteti sirian Damask morën emrin copat "damaskine" (një punim i veçantë që jep efekte të ndryshme ndriçimi, duke krijuar dizenjo të stilizuara apo floreale opake në sfond të zbehtë). Këto metrazhe u futën më pas në Europë respektivisht në shekujt e XII-të dhe të XVII-të.

Edhe disa produkte që sot i gjejmë në tryezat tona kanë origjinë të lashtë. Për shembull, buka njihej tashmë nga Homo sapiens, natyrisht jo siç paraqitet sot në tryezat tona. Në fillim drithërat haheshin krudo dhe më pas u mësua që të piqeshin. Kjo procedurë jo vetëm përmirësonte aromën, por lehtësonte ruajtjen, duke penguar që të formoheshin myqe. Më pas, u kalua në bluarjen e drithërave, duke përdorur një bazë prej guri mbi të cilën vendoseshin kallëzat që shtypeshin me një gur tjetër të mbajtur në dorë. Sigurohej kështu një miell shumë i trashë, që i përzier me ujin, përdorej si ushqim.

Zbulimi i bukës, sipas çdo gjase, ndodhi në mënyrë të rastësishme kur, e lënë afër zjarrit përzierja e ujit dhe miellit, u kuptua se forcohej duke ndryshuar aromë. U kalua kështu në gatimin e drithërave të bluara dhe ujit mbi një gur të nxehtë. Drithi i parë i konvertuar në bukë ka shumë mundësi të ketë qenë elbi, së bashku me melin. Egjiptianët qenë planifikues të aftë: atyre u detyrohet ndërtimi i furrave të parë me kupola, që mundësonin pjekjen në temperatura më të larta, por edhe zbulimi i tharmimit. Në fakt, rreth vitit 3500 B.C., egjiptianët zbuluan se nëqoftëse përzierja e drithërave lihej jashtë për disa kohë sigurohej një përzierje më voluminoze dhe, pasi piqej, një bukë më e butë dhe më e sfungjertë nga brenda. Për egjiptianët buka nuk ishte vetëm burim ushqimi, por edhe pasurie. Në fakt, rroga shpesh përbëhej nga një sasi e ndryshueshme buke. Buka u bë edhe simbol dallimi social: popullit i takonte buka prej elbi apo tërshëre, fisnikëve ajo prej mielli gruri.

Teknika e bërjes së bukës u përmirësua ndjeshëm nga grekët. Me ta buka mori forma dhe aroma të reja: në Greqinë e lashtë u arrit që të prodhoheshin rreth 72 lloje të ndryshme buke (me specie, me qumësht, me mjaltë e kështu me radhë), emrat e të cilave e kishin origjinën nga format, nga lloji i drithërave të përdorura, nga përbërësit dhe nga mënyra e pjekjes. Grekët qenë edhe të parët që ndërtuan furra publike dhe shoqata bukëpjekësish që përcaktonin rregullat për punën e natës së furrxhinjve. Arti i bukës u përhap në Romë pas humbjes së mbretit maqedonas, Perseus nga skllevërit e saj grekë, që i importuan punimin. Romakët rafinuan bluarjen, duke siguruar miellra më të bardha dhe më të imta.
Pasta është një ushqim që e gjejmë tashmë qysh rreth vitit 8000 B.C., natyrisht me emra të ndryshëm. Ajo vjen nga një përzierje drithërash me ujë e lënë të thahet në diell. Fjala pasta vjen nga latinishtja e vonshme pasta(m), nga greqishtja páste me domethënien "miell me salsë" që vjen nga folja pássein domethënë "të përziesh". Me kalimin e shekujve pasta fitoi një pozicion të rëndësishëm në Itali e në Kinë, megjithëse sipas rrugëtimesh të pavarura.

Dëshminë më të lashtë e gjejmë në Kinë dhe i përket 4000 viteve më parë: është një pjatë spageti prej meli e zbuluar pranë Lajia-s në Veriperëndim të vendit. Gjurmë të lashta vaktesh ushqimore janë gjetur pranë etruskëve, arabëve, grekëve dhe romakëve. Për shembull, në Cerveteri në varrin Grotta Bella që i përket shekullit të IV-ët B.C., disa mbeturina paraqesin instrumenta akoma sot në përdorim për prodhimin shtëpiak të pastës, si makina e makaronave dhe petësi. Ndërsa për botën greke dhe atë latine, të shumta janë citimet midis autorëve klasikë, midis të cilëve Aristofani dhe Horaci, që përdorin termat làganon (greqisht) dhe laganum (latinisht) për të treguar një përzierje uji dhe mielli, e përpunuar dhe e prerë me shirita. Në librin e katërt të De re coquinaria, një përmbledhje recetash e Marco Gavio (i lindur rreth vitit 25 B.C. dhe i mbiquajtur Apicio, nga emri i grykësit të famshëm që jetoi në shekullin e mëparshëm), përshkruhen me hollësi erëzat. Homologu i Apicio është muzikanti Ziryab, një gastronom i apasionuar i shekullit të IX-të A.D. që përshkroi përzierje uji dhe mielli të asimulueshme për pastat.

Dëshmia e parë e shkruar që sjell zyrtarisht pastën në Itali i përket vitit 1154 dhe është libri Kënaqësia për kë dëshiron të shëtisë botën apo Libri i Mbretit Ruggero i shkruar nga gjeografi i Mbretit Ruggero i II-të i Siçilisë, shkrimtari Scerif Al-Idrisi. Duke kryer një udhëtim nëpër Siçili për llogari të Mbretit Ruggero i II-të me qëllim që t'i njihte, doke, tradita dhe zakone të popullsive të asaj kohe, Al-Idrisi përshkroi qytezën Trabia, një vend nja 30 kilometra larg nga Palermo, si një zonë e pasur me mullinj ku prodhohej një pastë në formë fijesh e quajtur itrya (nga arabishtja itryah që do të thotë "fokaçia e prerë me rripa"). Shkruan gjeografi: "Në veri të Termini është një vend që quhet 'At Tarbiah (kuadrati): vendbanim magjepsës; përrenj ujërash të përjetshëm që vënë në lëvizje shumë mullinj. Trabia ka një ultësirë dhe fermash të mëdha, në të cilat fabrikohet shumë pastë për t'u eksportuar në të gjitha anët, veçanërisht në Kalabri dhe në vende të tjera myslimane dhe kristiane: që u dërgojnë shumë ngarkesa anijesh .

Edhe dy pije sot të pranishme në tryezat tona, të tilla si vera dhe birra, kanë origjina shumë të lashta. Gjurmë të bimës së hardhisë (Vitis Vinifera) i përkasin rreth 2 mijë viteve më parë: në Valdarno Superiore, rreth Montevarchi në Arezzo, janë gjetur në disa rezerva linjiti fosile degësh Vitis Vinifera. Disa specie bimësh të egra të hardhive lulëzonin në brigjet e Detit Kaspik dhe që ndoshta në një zonë të tillë që bima, rreth vitit 3000 B.C., ju nënshtrua për herë të parë kultivimit. U shtri më pas në Mesopotami, nga këtu në Egjipt, nëpërmjet Kaukazit drejt brigjeve të Detit të Zi dhe, më pas, në Greqi.

Dëshmitë e parë të përdorimit të pijes dehëse që mund të nxirrej nga shtrydhja dhe fermentimi i mëpasëm i frutit të rrushit janë rreth viteve 6000 - 5000 B.C. në Lindje. Midis tyre, ato të lëna nga sumerët, që jo vetëm simbolizonin me një degë hardhie ekzistencën njerëzore, por tashmë e njihnin këtë pije. Në fakt, mbi bazorelievet e tyre gjejmë skena banketesh, në të cilat janë paraqitur skllevër që e nxjerrin verën nga kraterë të mëdhenj dhe ua shërbejnë ngrënësve me kupa të mbushura plot. Një ndërvarësi e ngushtë midis Vitis dhe Vinum është pranishme në disa piktograma sumere që i përkasin fundit të mijëvjeçarit të IV-ët B.C. Edhe disa hieroglife egjiptiane që i përkasin vitit 2500 B.C. përshkruajnë praninë në mbretëri të tipave të ndryshme të verës.

Edhe Bibla, tek Zanafilla, referon për Noen, që sapo ka dalë nga Arka pas Përmbytjes Universake, mbjell një rrënjë rrushi dhe i nxjerr verën, duke na dhënë dëshminë e faktit që teknikat enologjike njiheshin shumë kohë përpara epokës para Përmbytjes. Ashtu si për bukën, zbulimi qe i rastësishëm. Ai i detyrohet fermentimit natyral të ndodhur në kontenitorë ku hominidët e parë mbanin rrushin e përdorur si frut.

Edhe birra ka origjinë shumë të lashtë, ka mundësi midis viteve 8000 B.C. dhe 6000 B.C. Megjithatë, burime e datojnë praninë e kësaj pijeje pranë sumerëve rreth vitit 3000 B.C., të cilët e prodhonin në 8 varietete (një legjendë sumere nxjerr Zoten Ninkasi të manipulojë drithin e lulëzuar). Në të njëjtën periudhë, edhe egjiptianët prodhonin birrë, të quajtur haq, duke e nxjerrë jodrejtpërsëdrejti me drithëra krudo të lulëzuar, por me bukë të pjekur në përbërjen e së cilës kishte drithëra të tilla. Këto "bukë" liheshin më pas për t'u fermentuar për një ditë të zhytur në ujë, pas së cilës lëngu filtrohej dhe birra ishte e gatshme për t'u pirë. Më pas birra u paraqit në Mesopotami dhe dora-dorës në zona të tjera të Mesdheut.
Këto janë disa shpikje dhe zbulime që kanë një histori shumë më të gjatë nga sa besohet. Mund të vazhdohet, duke folur për shembull për vajin (pema e ullirit njihej qysh në vitin 6000 B.C.) apo për shpikjen e numrave (numri i parë i shkruar i takon vitit 3500 B.C. pranë sumerëve) apo akoma të varkave (varkat e para, edhe pse shumë rudimentare, i përkasin vitit 7500 B.C.) dhe të anijeve (2500 B.C.). Edhe shpikje të tjera, në dukje të thjeshta dhe të parëndësishme, janë pjesë e historisë së lashtë: krehëri (8000 B.C), kozmetikët (3500 B.C.), gozhda (3500 B.C.), karrigia (3000 B.C.), pasqyra (3500 B.C.), gërshërët (2000 B.C.), komça (2000 B.C.), loja me top (e njohur qysh nga qytetërimet parakolombiane), skitë (3000 B.C. dhe ndoshta akoma më thellë në parahistori), patinat mbi akull (1000 B.C.), peshorja (disa papiruse të datuara 3500 B.C. paraqesin këtë objekt), qiriu (3000 B.C.), ombrella (800-900 B.C.) dhe mund të vazhdohet pafund.

Në përfundim të këtij udhëtimi shumë të shkurtër rreth zbulimeve dhe shpikjeve në lashtësi, imponohet një konsiderim: asnjë kulturë nuk mund të quhet më superiore ndaj një tjetre, secila është në borxh karshi të tjerave, pasi vetëm nëpërmjet shkëmbimit reciprok është mundur të gëzohet një progres i përgjithësuar. Për këtë, mund të pohohet se çelësi i progresit njerëzor konsiston jo vetëm në konkurrencën, por edhe (ndoshta edhe më shumë) në bashkëpunimin.

[Zero Cool]

Disa gjëra për hënën e plotë


Nuk është vetëm çështje supersticioni. Sipas studimeve, procesi i Hënës së plotë rastis me një rritje të rrugaçërisë. Jonathan Brown dhe Rebeca Bowle kanë hedhur dritë në këtë fenomen qiellor.


1. Faza e Hënës së plotë ndodh atëherë kur ajo është në anë të kundërt me Tokën nga Dielli, si dhe kur të tre planetët vendosen në një vijë të drejtë. E parë nga Toka, ana më e afërt e Hënës ndriçohet plotësisht nga Dielli, duke i dhënë pamjen e saj rrethore.

2. Ndodh vetëm gjatë Hënës së plotë, që ana e errët e saj -hemisfera në anën e kundërt të Diellit, të errësohet plotësisht.

3. Eklipsi i Hënës (i shkaktuar nga kalimi i hijes së Tokës përmes hemisferës së ndriçuar) ndodh vetëm gjatë Hënës së plotë.

4. Sipas një studimi të spitalit Bradford Royal, mundësia për t‘u kafshuar nga ndonjë qen, gjatë Hënës së plotë, është dy herë më e madhe. Sipas këtij studimi, janë regjistruar 1621 raste të kafshimit nga qeni midis viteve 1997 dhe 1999. Por një tjetër studim i bërë në Universitetin e Sidneit në Australi, rezultoi se nuk kishte lidhje mes gjendjes së Hënës dhe kafshimit të qenve.

5. Gervaisi i Tilburit, një avokat i së drejtës kishtare në shekullin e 13-të, ishte i pari që lidhi procesin e Hënës së plotë me transformimin në një njeri-ujk. Filozofi Gottfried Leibniz, e përshkruan si "budallallëqe të treguara nga njerëzit".

6. Hëna bëhet e plotë çdo 29.5 ditë- e cila është edhe kohëzgjatja e një cikli të plotë të Hënës.

7. Është i njohur fakti se cikli menstrual femëror ka lidhje me procesin e Hënës së plotë. Sipas një teorie, meshkujt parahistorikë shkonin në gjueti, gjatë periudhës që gratë ishin me cikël, për shkak të tabuve që lidheshin me gjakun. Koha më e leverdishme për të shkuar në gjueti ishte gjatë Hënës së plotë dhe mënyra më e mirë për të bindur mashkullin që të kthehej me ushqim, ishte shpresa për seks.

8. Neo paganët ndiqnin një ritual të përmuajshëm, që bazohej rreth Hënës së plotë dhe quhej Esbat. Termi lidhet me shkrimet kundërshtuese të antropologut Margaret Murray.

9. Procesi i dytë i Hënës së plotë, që ndodh në një muaj kalendarik, quhet Hëna Blu. Rasti i fundit është parë më 31 maj 2007. Ky fenomen i veçantë ndodh mesatarisht një herë në 3 vjet.

10. "Blue Moon" (Hëna Blu), e cila është shkruar nga Richard Rodgers dhe Lorenz Hart në vitin 1934, u bë një baladë standarde, e cila u këndua më vonë nga këngëtarë si Frank Sinatra dhe Bob Dylan. Versioni më i famshëm është regjistruar nga banda "Marcels" në vitin, 1961 duke shitur më shumë se një milionë kopje.

11. Shkalla e baticave në botë është në maksimum gjatë Hënës së plotë, atëherë kur Dielli, Toka dhe Hëna janë në një vijë. Marinarët e njohin efektin si baticat pranverore.

12. Muaji i vetëm, gjatë të cilit nuk ndodh procesi i Hënës së plotë është shkurti.

13. Hëna e plotë konsiderohet si shenjë tersi nëse ndodh të dielën, por nëse ndodh të Hënën shihet si shenjë fati (nga vetë emri i ditës së hënë).

14. Sipas supersticioneve, fëmija që ngjizet kur Hëna është e plotë, ka shumë mundësi që t‘i përkasë gjinisë mashkullore.

15. Në tetor të vitit 1939 në Springfield, Misuri, Hëna e plotë u krijoi idenë njerëzve sikur po binte nga qielli. Ngjarja e pazakontë u raportua në gazetat lokale, por më vonë rezultoi e pavërtetë.

16. Kalendari Gregorian daton Pashkën si e diela e parë, pas Hënës së plotë kishtare- e para ndodh pas ekuinoksit të pranverës.

17. Festivali Kinez i Fenerëve, që daton në dinastinë Han, është vënë në skenë ditën e pesëmbëdhjetë, të muajit të parë, të Hënës së plotë, pas vitit të ri. Komunitetet kineze festojnë duke ndezur fenerë dhe bërë gosti me oriz.

18. Shoqëria e Hënës, që përfshinte Erasmus Darwin, James Watt dhe Josiah Wedgewood, e mori emrin nga praktika e mbajtjes së takimeve muaj për muaj, në ditën e Hënë pranë procesit të Hënës së plotë. Anëtarët e shoqërisë, e quanin veten si njerëzit e hënës.

19. Sipas një studimi psikologjik tre mujor të bërë tek 1200 të burgosur në burgun e Armley në Leeds, në vitin 1998 rezultoi se kishte një rritje të madhe të incidenteve kur Hëna ishte e plotë.

20. Shkencëtarët janë përpjekur shumë të shpjegojnë "iluzionin e Hënës", ku Hëna e plotë duket sikur është më e madhe, se sa duket në horizont. Fenomeni kuptohet që është shkaktuar nga perceptimi njerëzor.

21. Mbjellja e drurëve është e ndaluar gjatë Hënës së plotë në Amerikën e Jugut dhe në Azinë Juglindore, sepse shkakton tharje.

22. Qindra njerëz mblidhen çdo muaj në plazhet e Koh Phangan në Tailandë, për të festuar ngjarjen e Hënës së plotë. Ata gëzojnë dhe kërcejnë gjatë gjithë natës.

23. Tributë amerikane në Britaninë e Madhe, u japin çdo Hëne të plotë të vitit një emër si p.sh., Hëna kastor, Hëna bli dhe Hëna luleshtrydhe.

24. Hëna e plotë mund të duket e rrumbullakët, por në fakt ka formën e një veze.

25. Sonata e Hënës, kompozuar mjeshtërisht nga Ludwig von Beethoven, është padyshim një nga kryeveprat klasike më të bukura që ka lidhje me Hënën e plotë. Titulli i melodisë nuk vjen nga kompozitori, por nga një kritik, i cili krahasoi pjesët dhe efektin e dritës së Hënës në liqenin e Lucernës.

26. RAF përdori Hënën për të prezantuar sulmin e tij të parë të suksesshëm në qytetin gjerman, kur aeroplanët sulmuan Lubeckun në 1942.

27. Wesak, festivali më i rëndësishëm budist është festuar në maj, kur ka qenë Hënë e plotë . Në këtë kohë, festohet ditëlindja e Budës, ndërsa për disa budistë të tjerë shënohet lindja dhe vdekja e tij.

28. Hëna e plotë është objekti më i shndritshëm në qiellin e darkës.

29. Psikiatri sllovak, Eugen Jonas, krijoi metodën e kontrollit të lindjes dhe fertilitetit, bazuar në procesin e Hënës së plotë.

30. Një analizë e ditëlindjeve të 4,256 bebeve të lindura në një klinikë në Francë, tregoi se nuk kishte asnjë lidhje mes Hënës së plotë dhe fertilitetit.

31. Një studim i realizuar nga Universiteti Tybingen në Gjermani, tregon se sipas raportimit të policisë, cikli i Hënës së plotë ndikon duke pirë më shumë për të ardhur në qejf.

32. Një vizatim i Hënës së plotë parë nga teleskopi është realizuar nga një matematicien anglez, Thomas Harriot, në fillim të gushtit të vitit 1609. Ky është regjistrimi i parë, i cili i paraprin fizikanit italian Galileo, në studimet e tij të mëvonshme.

33. Artistët e Rilindjes tradicionalisht kanë përshkruar më tepër gjysmëhënën, se sa fazën e saj të plotë.

34. Shakaja e madhe e Hënës, u bë nga Richard Adams Locke për "New York Sun" në vitin 1835.

35. Gjatë sezonit dimëror, Hëna e plotë është në lartësinë më të madhe nga Toka.

36. Disa njerëz që vuajnë nga pagjumësia tregojnë se flenë shumë keq kur Hëna është e plotë, por ka edhe nga ata që thonë se flenë shumë rëndë.

37. Është gabim nëse mendoni se ulja e parë e "Apollo"-s është bërë kur Hëna ka qenë e plotë. Ulja ndodhi një javë më pas.

38. Hëna është 10 herë më e shndritshme kur është e plotë, se sa kur është çerekhënë.

39. Muaji i mjaltit është quajtur pas Hënës së plotë në qershor. Duke qenë se binte mes mbjelljes dhe të korrave, ky ishte tradicionalisht muaji më i mirë për t‘u martuar.

40. Kalendari i vjetër i Hënës, i cili tregon kohën se kur shfaqet ajo e plotë, është zbuluar në shpellat në Lascaux në Francë. Daton para 15000 vjetësh dhe tregon fazat e Hënës me një sërë pikash, të cilat përshkruajnë ditët e ciklit.

41. Në 2001, loja e parë mes Sri Lanka dhe Zimbabve u shty. Ajo u caktua të luhej një ditë më vonë, në bazë të rregullit të ri të nxjerrë nga qeveria vendase, e cila ndalonte çdo lloj sporti kur Hëna është e plotë.

42. Sipas një studimi të 1000 operacioneve për heqjen e bajameve, 82 për qind e pacientëve të operuar treguan se krizat ishin më të forta kur afronte procesi i Hënës së plotë. Kjo në bazë të revistës së shoqatës së mjekëve nga Florida.

[Zero Cool]

Numri 666


Numri (i mallkuar) 666, te shumë popuj, përgjithësisht, konsiderohet si kodi i djallit dhe simbolizon të keqen, mallkimin, ferrin, antikrishtin, gjegjësisht, çdo gjë që ndërlidhet me anën e kundërt të së mirës.

Jo vetëm te popullata e zakonshme, por në botë ekzistojnë shumë vëllazëri magji-zeze që këtë numër e kanë si kod të kontaktit ritual të nënshtrimit ndaj forcave të errëta, e që konsiderohen si ndikime polare antagoniste kundrejt së mirës.
Edhe pse, që nga kohët e lagëta, e deri te ditët e sotme, me këtë numër manipulohet mjaft, shumica prej nesh nuk e dinë burimin e saj të vërtetë. Në fakt, numri i mallkuar 666 për herë të parë përmendet në Dhjatën e Re, ku në lidhje me të thuhet se: "...nëse doni të kuptoni, duhet ta përllogaritni numrin e bishës, sepse ai numër është numri i njeriut dhe numër është 666".

Sipas intepretimeve të vjetra, "Egërsira e madhe 666", apo ndryshe "ANTIKRISHTI", një kohë të gjatë duhet të sundojë me njerëzimin dhe ky sundim do të zgjasë në paraqitjen e sërishëm të JEZUSIT, i cili, pasi të shfaqet në tokë, do ta mposhtë atë duke e shpëtuar njerëzimin nga ky kataklizëm që e priste. Pas kësaj periudhe, do të mbretërojë një etapë e re e artë e pakohësisë. (ku nuk do të ekzistojë koha).

Identiteti i personalitetit të mallkuar bishë, me shekuj ka qenë objekt i spekulimeve sensacionale. Duke shfrytëzuar sistemin antik të numerologjisë, çdo gjeneratë ka tentuar ta gjejë numrin 666 në emrat apo në detajet tjera biografike të personaliteteve të shquara historike që janë dalluar me veprat e tyre mizore. Ky fokus, më së shumti ishte i përqendruar tek pushtuesit dhe sundimtarët tiranë, diktatorët e ndryshëm, si dhe prijësit e mëdhenj ushtarakë të historisë njerëzore. Një kohë të gjatë, si prioritet në "top listën" e personaliteteve më të egra të historisë njerëzore ka qenë imperatori i çmendur romak NERONI. Ai, përpos faktit se, sipas rregullave të numerologjisë, për të përmbushur kriterin e vlerës së 666, emrit të tij i mungonte dhe një germë "N", ai, sot e kësaj dite, ende e mban këtë prioritet. Me një keqardhje ndaj kundërshtarëve të shumtë të tyre, Napoleoni, Hitleri dhe Stalini kanë rënë nga kriteret e këtij klasifikimi numerologjik. Në vitet e fundit, mbreti i pakurorëzuar i prapësisë, egërsisë dhe të keqes, okulisti Alister Krol, themeluesi i vëllazërisë magji-zeze, e quajtur "Agimi i artë", i cili ka vdekur më 1947, sinqerisht ka besuar se pikërisht ai është "egërsira Antikrisht" që fshihet prapa numrit 666. Vetë, me plot krenari, publikisht nënshkruhej si "Egërsira e madhe 666", ose si "TOMEGA THERION", që nga gjuha greke do të thotë egërsirë apo bishë, e që sipas sistemit hebraik të përllogaritjes numerologjike, përfitohet numri 666. Numri 666 mund të haset edhe në simbolikën e vëllazërive të ndryshme masonerike, të cilën ata e kanë shprehur si identitet edhe në nivele publike me karakter shtetëror. Ta zëmë, konstruksioni artistik i piramidës së madhe e ndërtuar nga qelqi dhe profilet e hekurit në hyrje të muzeut të LUVRIT në Paris, përbëhet nga 666 dritaret qelqore dhe e njëjta është ndërtuar me urdhër të vetë presidentit francez Zhak Shirak.

Në anën tjetër, okulistët dhe përkatësit e vëllazërisë shpirtërore tejet të përhapur në botë e quajtur "Newage" (Gjenerata e re), në kërkim të instuticioneve zyrtare që përputhen me numrin e mallkuar, kanë regjistruar se shërbimi postar i Britanisë së Madhe në ishujt e Foklandës, më vitin 1982, ka pasur numrin 666, ndërsa një komentim më autentik të mundësisë së lidhjes shtetërore britanike me këtë numër e ka dhënë burrështetasi dhe politikani anglez Tomas Mekolli. Ai konstatonte se "bisha numerike biblike" është e fshehur prapa institucionit të njohur shtetëror britanik me 666 anëtarë. Këtu Mekolli e kishte fjalën për Parlamentin e Britanisë së Madhe, i cili, me deputetët dhe gjithë personelin tjetër teknik të punësuar në të, numëron gjithsej 666 njerëz të angazhuar.

Ndoshta kjo hamendje na duhet paksa e tepruar, por shumica sot, mendojnë se Mekolli s'ka gabuar edhe aq.

[Zero Cool]

Disa fenomene të mistershme


Shkenca ka fuqinë të shfrytëzojë energjinë, t’i lejojë njerëzit të fluturojnë, të ndihmojë në kurimin e sëmundjeve dhe të shpjegojë shumë rreth botës. Por, edhe pse është e mrekullueshme dhe e dobishme, shkenca nuk mund të shpjegojë gjithçka. Shkencëtarët mund të mos e zbulojnë kurrë se si ka lindur universi e as nuk mund të ndihmojnë në zgjidhjen e çështjeve të besimit, ashtu si kanë lënë të pashpjeguara plotësisht edhe fenomenet që lidhen me botën paranormale. Edhe pse mund të shpjegojë shumë fenomene të çuditshme, disa mistere mbeten për t’u zgjidhur - shpeshherë sepse nuk ka informacion të mjaftueshëm për të arritur në një vendim përfundimtar. Disa nga këto fenomene ndoshta një ditë do të kuptohen plotësisht, si shumë gjëra që dikur ishin mistere dhe të pashpjegueshme (si për shembull, shkaqet e sëmundjeve) tashmë janë një njohuri e përgjithshme... Megjithatë për epokën tonë ato mbeten ende mistere dhe askush deri më sot nuk ka arritur t’i shpjegojë, të paktën në mënyrë të kënaqshme

Lidhja trup/mendje


Shkenca mjekësore vetëm sa ka filluar të kuptojë mënyrat se si mendja ndikon trupin. Efekti Placebo për shembull, tregon se njerëzit mund të çlirohen nga simptoma të ndryshme sëmundjesh vetëm duke besuar se kurat janë efektive, pavarësisht nëse ato janë apo jo. Studimet kanë treguar se gjatë periudhave të traumave, njerëzit ngulitin përvoja që kanë nivele të larta përmbajtjeje emocionale. Trupi mund të mbajë informacion përtej nivelit të ndërgjegjes, si mekanizëm mbrojtës, kështu që kujtimet priren të shkëputen ose të kthehen në amnezi. Informacioni nuk është i vlefshëm në gjendjen normale të ndërgjegjshme dhe mekanizmi mbrojtës i trupit na mban larg nga pozicioni ku vetëdija e trup/mendjes sonë e interpreton të dhimbshme apo traumatike. Një zonjë e quajtur Evy McDonald në vitin 1980 u diagnostikua me sëmundjen Amyotrophic Lateral Sclerosis. Mjekët i dhanë asaj vetëm një vit jetë. Sot, pas shumë vitesh, ajo jo vetëm që është gjallë, por gëzon shëndet të plotë. Duke përdorur vetëm procese të kuptuara në mënyrë të thjeshtë, aftësitë e trupit për të shëruar veten janë shumë më mbresëlënëse se çdo lloj gjëje që mjekësia moderne mund të krijojë.

Fuqia psikike dhe perceptimi superndijor

Fuqitë psikike dhe perceptimet superndijore renditen në majë të fenomeneve të pashpjeguara, jo për ndonjë arsye tjetër veç bindjes shumë të përhapur në të. Psikika i referohet forcave apo agjentëve me natyrë paranormale. Kërkuesit kanë testuar njerëz që pretendojnë se kanë fuqi psikike, ndonëse rezultatet nën kushtet e kontrolluara në mënyrë specifike kanë qenë negative ose të paqarta. Disa kanë argumentuar se fuqitë psikike nuk mund të testohen ose, për disa arsye, zvogëlohen në prani të skeptikëve apo shkencëtarëve. Nëse kjo është e vërtetë, shkenca nuk do të jetë kurrë e aftë të provojë apo të përgënjeshtrojë ekzistencën e fuqisë psikike. Nga i fitojnë fuqitë psikikët? Skeptikët argumentojnë se hilet dhe fuqia e sugjestionimit është gjithçka që ka lidhje me fuqitë psikike. Ata që besojnë, zakonisht mendojnë se është një dhunti që e kanë të gjithë njerëzit, por shumica nuk e zhvillojnë. Disa njerëz kanë lindur me këtë dhunti të zhvilluar fuqishëm. Dhuntia është argumentuar si ndjeshmëri e zmadhuar e të gjitha apo disa shqisave.

Përvojat në prag të vdekjes dhe jeta pas saj

Njerëzit që kanë qenë njëherë pranë vdekjes kanë raportuar përvoja mistike, si: shkëputja prej trupit, ngritja në ajër, prania e një qenie shumë të dashur prej drite - ndonjëherë e interpretuar si Perëndia, duke kaluar në një tunel e pas kësaj duke dalë në dritë, duke u bashkuar me të dashurit e tyre etj. Meqenëse këto përvoja janë të thella, askush nuk është kthyer me prova apo informacione të vërtetueshme nga “përtej varrit”. Komuniteti shkencor është shumë i përçarë në këto përvoja. Skeptikët sugjerojnë se ato janë të shpjegueshme si natyrale dhe halucinacione të parashikueshme nga truri i traumatizuar. Ndërsa shkencëtarët paranormalë i etiketojnë si dëshmi e jetës së përtejme. Raste të tilla shpeshherë janë raportuar pasi individi është shpallur i vdekur klinikisht, ose shumë pranë vdekjes. Me zhvillimet e reja në teknikat e kardiologjisë, numri i këtyre përvojave po rritet në mënyrë të vazhdueshme. Nëse janë apo jo halucinante këto përvoja, kanë efekt tek vëzhguesi. Shumë raporte të përvojës pranë vdekjes duken se përfshijnë elemente të cilët, sipas disa teoricienëve, mund të shpjegohen vetëm nga vetëdija jashtë trupit. Për shembull, një grua e përshkroi në mënyrë të detajuar një instrument kirurgjik të cilin nuk e kish parë më parë, po ashtu edhe një bisedë që kishte ndodhur ndërsa ajo ishte në anestezi totale. Në një tjetër rrëfim, në Holandë, një infermiere i hoqi protezat e dhëmbëve një pacienti të pavetëdijshëm, që vuante nga një atak në zemër dhe kur po dilte nga spitali ia kërkoi t’ia kthente. Nëse janë ose jo paranormale këto përvoja, asnjë nuk mund ta vërtetojë plotësisht apo ta hedhë poshtë. Megjithatë është e qartë që asnjë model psikologjik apo fiziologjik nuk mund t’i shpjegojë të gjitha përmbajtjet e përvojave pranë vdekjes. Dukuria paradoksale e ngritjes në ajër, vetëdija e kthjellët dhe mendimet logjike gjatë periudhës së paaftësisë së aktivitetit cerebral ngre shumë pikëpyetje për kuptimin tonë rreth vetëdijes dhe lidhjen me funksionimin e trurit. Debati vazhdon ende, pa gjetur një zgjidhje logjike.

UFO-t

Nuk ka dyshim se disqet fluturues të njohura si UFO - Objekte Fluturuese të Paidentifikuara (Unidentified Flying Objects) ekzistojnë - shumë njerëz shohin gjëra në qiell që nuk mund t’i identifikojnë, duke i renditur nga avionët te meteorët. Nëse këto objekte dhe drita janë ose jo anije jashtëtokësore, kjo është një çështje tjetër. Duke i dhënë distancat fantastike dhe përpjekjet e përfshira në ardhjen në Tokë nga universi, një skenar i tillë duket i pabesueshëm. Edhe pse hetime të kujdesshme kanë zbuluar shkaqe të njohura për raportet më të para, disa incidente UFO-sh do të mbeten gjithnjë të pashpjeguara. Raportime për fenomene të pazakontë ajrorë datojnë që në kohët e lashta (disqe fluturuese në piktura shpellash në Hunian 47.000 vjet para Krishtit. Në jug të Francës 20.000 vjet para Krishtit etj.), por raportimet e shikimit të UFO-ve nisën të bëheshin më të zakonshëm pasi u reklamuan gjerësisht në Shtetet e Bashkuara në vitin 1947. Që prej asaj kohe janë raportuar me dhjetëra mijëra raste. Një shkencë e re me emrin Ufologji merret me përpjekjet kolektive të atyre që studiojnë raportet mbi UFO-t dhe provat e shoqëruara. Edhe pse Ufologjia nuk përfaqëson një program akademik kërkimi, UFO-t kanë qenë subjekt i shumë hetimeve gjatë viteve. Gjatë zbritjes së një disku fluturues në korrik të viti 1952 , i parë me imazhe nga radarë mbi Uashington, FBI-ja u informua nga inteligjenca e drejtorisë së forcave ajrore. Ata mendonin se “disqet fluturuese” nuk ishin as iluzione optike e as fenomene atmosferike, por ata shtuan se disa oficerë ushtarakë po konsiderojnë seriozisht mundësinë e anijeve ndërplanetare. CIA nisi shqyrtimin e brendshëm shkencor ditën tjetër. Disa shkencëtarë të CIA-s po i konsideronin seriozisht si jashtëtokësorë. Përkrah vëzhgimeve të imazheve, rastet ndonjëherë kanë edhe prova fizike (kontakte me radarë ose fotografi , gjurmë të uljes së anijes, interferenca elektromagnetike dhe efekte fiziologjike dhe biologjike) duke përfshirë shumë raste të studiuara nga ushtria. Statistikat e përpiluara nga studimet e forcave ajrore të Shteteve të Bashkuara nga 1947 deri në 1970, kanë zbuluar se epërsia e fortë e vëzhgimeve të identifikuara vinte si pasojë e keqidentifikimeve, mashtrimeve dhe nga këto, tregimet jonormale përbënin një përqindje të vogël të të gjithë rasteve. Shumë vëzhgime të UFO-ve janë ngjarje kalimtare dhe zakonisht nuk ka asnjë mundësi për përsëritjen e testit nga metoda shkencore. Pavarësisht këtyre, shumë raste mbeten të pashpjeguara.

Dezha Vu

Deja vu është një shprehje franceze që do të thotë “e parë më parë”, duke iu referuar një ndjesie të veçantë, të çuditshme, të qartë dhe të mistershme njëkohësisht, sikur një skenë apo rrethanë e caktuar duket e përjetuar më parë. Deja vu-ja është përkufizuar si “të kujtosh të ardhmen”. Përvoja e “mëparshme” shpeshherë i atribuohet një ëndrre, megjithëse në disa raste është një ndjenjë e fortë se kjo situatë ka ndodhur me të vërtetë në të kaluarën. Disa ia atribuojnë deja vu-në përvojave psikike ose sekuenca të pakërkuara të jetëve të mëparshme. Përvoja e deja vu-së duket se është shumë e përhapur. Në studime formale rreth 70% e njerëzve kanë raportuar se kanë përjetuar të paktën një herë (kjo përqindje i përket grup moshës nga 15-25, kur mendja është ende subjektive për të vënë re ndryshimet në mjedisin rrethues). Referenca të përvojave të deja vu-së gjithashtu janë gjetur në literatura të kaluara, duke dëshmuar se nuk është fenomen i ri.

Një person mund të dijë rrugën apo peizazhin e një qyteti që nuk e ka vizituar më parë, duke u habitur në të njëjtën kohë se si ka mundësi të ndodhë. Disa sugjerojnë se leximi i një rrëfimi të detajuar të një vendi mund të përfundojë në këtë ndjesi, kur më vonë ky vend vizitohet. Shpjegimi më i zakonshëm nuk e sheh deja vu-në si akt i njohjeve paraprake apo profecisë, por një anomali e kujtesës. Një tjetër teori e shpjeguar është ajo e vegimeve. Ashtu si sugjeron teoria, një sy mund ta regjistrojë atë që sheh një fraksion sekonde më shpejt se tjetri, duke krijuar atë ndjesi të fortë kujtese mbi të njëjtën skenë e parë në të mijtën e sekondës më vonë nga syri tjetër. Megjithatë edhe kjo dështon në shpjegimin e fenomenit kur janë të përfshirë edhe informacione të tjerë ndijorë, si pjesa dëgjimore dhe veçanërisht pjesa digjitale. Një lidhje reciproke klinike është gjetur mes përvojës së deja vu-së dhe çrregullimeve, si skizofrenia apo ankthi, dhe se përvoja ka gjasa të rritet me subjektet që janë në këto kushte. Ky korrelacion i ka çuar disa kërkues për të spekuluar se përvoja e deja vu-së është anomali neurologjike e lidhur me shkarkimet e tepërta elektrike në tru. Bashkë me intuitën, kërkimet në psikologjinë njerëzore mund të ofrojnë më shumë shpjegime natyraliste, por përfundimisht shkaku dhe natyra e vetë fenomenit mbeten mister.

[Zero Cool]

Fantazmat

Që nga tragjedia e Doruntinës, kur i vëllai Kostandini, u ngrit nga varri për të mbajtur amanetin, deri te filmat me fantazma, shpirtrat e të vdekurve janë shfaqur shpesh në kulturën dhe folklorin tonë. Shumë njerëz kanë raportuar se kanë parë shfaqje të hijeve të panjohura si edhe të njerëzve të dashur apo të të afërmve. Edhe pse prova përfundimtare për fantazmat mbeten të pakuptueshme, dëshmues të sinqertë vazhdojnë të raportojnë pamje, duke fotografuar deri madje duke komunikuar me fantazmat. Fenomeni mund të përfshijë shfaqje, shqetësime me zhurma të mistershme, frymëmarrje të ftohta, tinguj hapash, zëra si edhe aroma të ndryshme. Fantazmat janë fenomen tepër i diskutuar. Kritikët e dëshmitarëve okularë të fantazmave sugjerojnë se kufizimi i perceptimit njerëzor dhe shpjegimi i zakonshëm fizik mund të arsyetojnë shikime të tilla. Për shembull, ndryshimi i trysnisë në një shtëpi mund të bëj dyert që të përplasen ose dritat nga një makinë kalimtare mund të reflektojnë përmes dritares natën. Sipas hetuesit skeptik Joe Nickell: “...shikimi periferik është shumë i ndjeshëm dhe mund të mashtrohet lehtë, sidomos natën vonë, kur truri është i lodhur dhe ka më shumë mundësi t’i keqinterpretojë pamjet dhe tingujt. Mendohet që tingulli është një tjetër shkak për shikimin e fantazmave. Frekuencat më të ulëta se 20 hertz quhen infra tinguj dhe janë normalisht të padëgjueshme, por shkencëtarët britanikë Richard Lord dhe Richard Wiseman kanë nxjerrë përfundimin se “infra tingujt mund t’i bëjnë njerëzit të ndjejnë prani të huaja në dhomë apo ndjenja të pashpjegueshme ankthi apo frike. Helmimi me monoksid karboni, që mund të shkaktojë dëgjim të fuqishëm dhe halucinacione pamore, depresion dhe ndjesi të përgjithshme sëmundjeje dhe frike, është njohur si shpjegim i mundshëm për shtëpitë e pushtuara nga fantazmat, që nga vitit 1921”. Disa kërkues, si profesor Michael Persinger, kanë arsyetuar se ndryshimet në fushat gjeomagnetike (të krijuara nga lëkundjet tektonike në koren e tokës apo në aktivitetin diellor) mund të stimulojnë tëmthat e trurit dhe të prodhojnë shumë nga përvojat e shoqëruara me fantazmat. E gjithë kjo hipotezë është kundërshtuar dhe ka hapur një debat të gjerë. Ndërsa hetuesit e fantazmave shpresojnë që një ditë të provojnë se të vdekurit mund të kontaktojnë me të gjallët, duke siguruar një përgjigje përfundimtare ndaj misterit.

Zhdukjet misterioze

Njerëzit zhduken për arsye të ndryshme. Disa arratisen, disa humbasin në aksidente, disa rrëmbehen dhe vriten, por pjesa më e madhe janë gjetur. Kjo nuk ka ndodhur me zhdukjet vërtet të mistershme. Që nga ekuipazhi i Marie Celeste te Jimmy Hoffa, Amelia Earhart, dhe Natalee Holloway, disa njerëz janë zhdukur pa lënë gjurmë. Kur personat e humbur janë gjetur, ka ndodhur gjithmonë përmes punës kërkimore të policisë, dëshmive ose aksidenteve, kurrë prej detektivëve psikikë. Por kur provat mungojnë dhe udhëheqësit kanë humbur, as policia dhe as shkenca tradicionale nuk mund të zgjidhin krimin.

1872, Mary Celeste: anija u nis për lundrim nga porti i Nju Jorkut drejt Xhenovës në Itali më 5 nëntor. Anija britanike “De Gratia” e zbuloi anijen të braktisur në 5 dhjetor. Të gjithë në bordin e Mary Celeste-s ishin zhdukur: kapiteni, familja e tij dhe 14 burrat e ekuipazhit. Anija ishte krejtësisht në rregull me furnizim të bollshëm dhe nuk kishte asnjë shenjë dhune. Fati i ekuipazhit mbetet mister edhe sot e kësaj dite.

1918, Ciklopi, Bashkim Sovjetik: flota detare me qymyr duhej të shpërndante karburant dhe lëndë të tjera në luftanijen në Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës së Parë Botërore. Ajo u zhduk gjatë rrugës nga Brazili për në Baltimorë. Anija ankoroi për pak kohë në ishujt Barbados më 3-4 mars. Meqenëse nuk arriti në datën e paracaktuar, 13 mars, në Baltimorë, filluan kërkimet, por as rrënojat e saj dhe asnjë nga 309 personat në bord nuk u gjetën kurrë. Shkaku i humbjes mbetet ende i panjohur.

1928, Köbenhavn: anija trajnuese e lundrimit me ekuipazh prej 75 vetash, duke përfshirë edhe 45 kadetë, lundronte nga River Plate drejt Melburnit, Australi më 14 dhjetor. Kontakti i fundit me radio me anijen u bë më 22 dhjetor dhe gjithçka dukej mirë. Köbenhavn-i dhe ekuipazhi i saj u zhdukën pa asnjë gjurmë dhe askush nuk e di se çfarë u ka ndodhur.

Sipas një shkrimtari paranormal John Keel, shumë zhdukje paranormale mund të jenë rezultat i vrimës në fabrikën e realitetit, ku njerëzit apo objektet kalojnë përmes një vrime jashtë së njohurës, duke lëvizur në një dimension tjetër, duke mbetur jashtë botës sonë në terma të kohës dhe hapësirës, duke iu shkaktuar zhdukjen. Një numër i konsiderueshëm zhdukjesh implikojnë UFO-t, si rasti i Frederick Valentich, një pilot 20-vjeçar, i cili u zhduk në një fluturim nga King Island në ngushticën australiane mes Viktorias dhe Tasmanisë më 21 tetor 1978. Trekëndëshi i Bermudave i njohur gjithashtu si trekëndëshi i djallit është një zonë në veriperëndim të Oqeanit Atlantik, në të cilin një numër avionësh dhe anijesh lundruese janë zhdukur në ato të ashtuquajtura rrethana përtej kufijve të gabimit njerëzor apo veprimtarive të natyrës. Disa prej tyre i atribuohen paranormales: një pezullim i ligjeve të Fizikës ose aktivitet i qenieve jashtëtokësore. Edhe pse incidente të shumta janë raportuar pa saktësi ose janë zbukuruar nga autorët e vonshëm, shumë të tjera mbeten të pashpjeguara.

Intuita

Megjithëse e quajmë ndjesi të brendshme, “shqisë të gjashtë” etj., të gjithë e kemi përjetuar intuitën në një situatë apo në një tjetër. Sigurisht, ndjenjat e brendshme shpeshherë janë të gabuara, por ato duken se janë të vërteta në shumicën e rasteve. Shumë njerëz besojnë se intuita është një formë fuqie psikike, një mënyrë për të futur misterin apo njohuritë e veçanta rreth botës së të ardhmes.
Psikologët vërejnë se njerëzit në mënyrë të pavetëdijshme marrin informacion rreth botës që na rrethon, duke na udhëhequr në një skenë të dukshme ose informacion të njohur, pa e kuptuar saktë se si apo përse e dimë. Por rastet e intuitës janë të vështira për t’u provuar apo studiuar dhe psikologjia mund të jetë vetëm një pjesë e përgjigjes.

Nga përkufizimi, intuita nuk ka vlefshmëri objektive. Gjithsesi është shumë e përhapur si një fenomen i dukshëm. Për këtë arsye është bërë subjekt i studimeve në Psikologji, si edhe çështje e interesit për të mbinatyrshmen.

Intuita supozohet të jetë një formë e hyrjes së drejtpërdrejtë. Por, hyrje e drejtpërdrejtë në çfarë? Ndoshta intuita është mënyra e mendjes për të ndërvepruar drejtpërdrejt me idealet platonike apo esencat fenomenologjike. Kanti ka thënë se si hapësira, ashtu dhe koha janë të lidhura me intuitën. Me fjalë të tjera, ai mendonte se shqisat ndërveprojnë me intuitat tona transcendente për të prodhuar një njohuri sintetike a priori. Seria e të dhënave të përftuara nga shqisat tona apo përvojat shqisore përbëjnë intuitën. Dikush mund të argumentojë se intuita është e pavarur nga shqisat tona. Kështu që këto mund të mos jenë pasojë e informacioneve shqisore të llogaritjes apo të procedimit dhe manipulimit të së njëjtës. Bergson-i e përshkruan si një lloj intuite empatike instiktive, e cila percepton objekte dhe njerëz, identifikohet me ta dhe në këtë mënyrë derivon njohuri rreth absolutes. Spinoza mendonte se njohuria intuitive është më superiore (si njohuri empirike dhe njohuri shkencore). Ajo bashkon mendjen me qenien e përjetshme dhe zbulon atë në një univers të lashtë e të shenjtë.

Por a janë intuitat me të vërtetë a priori apo zhvillohen si përgjigje të një realiteti relativisht të qëndrueshëm në ndërveprim me të? A kemi pasur intuita në një univers kaotik, kapriçioz, të paparashikueshëm dhe të parregullt?