Migjeni

[petrol]

Shkrimtari Naum Prifti dëshmon:

PËRMBLEDHJA “MIGJENI”
Deri në atë kohë Migjeni njihej nga vëllimi i hollë me poezitë e tij. Skënder Luarasi iu kushtua seriozisht përmbledhjes së plotë të veprës së Migjenit, duke futur atje skicat në prozë dhe novelat pak të njohura e të shpërndara në botimet periodike. Disa prej tyre, si “A don qymyr zotni,?” “Të hapen arkapijat,” “Studenti në shtëpi” trajtojnë realisht aspekte nga jeta e qytetit të veriut në vitet 30, të cilat meritonin të njiheshin nga brezi i ri.
Bashkëshortja e Skënder Luarasit, Ollga, ishte e motra e Migjenit, por jam i sigurt se ai iu përvesh asaj pune jo thjesht për anë miqësore, por sepse te Migjeni shihte vlera të shëndosha letrare. Pasi e kompletoi dorëshkrimin e dorëzoi për botim. Sipas rregullit, veprat para se të botoheshin duhet të miratoheshin nga një komison ekspertësh në Lidhjen e Shkrimtarëve, ndaj edhe ai e dorëzoi atje.
Sikurse më ka thënë vetë Skënderi...ai u befasua kur e pa librin “MIGJENI” në vetrinat e librarive me autor Gjovalin Luka. “Mund të kishim punuar paralelisht, më tha Skënderi, pavarësisht nga njëri-tjetri, prandaj e shfletova përmbledhjen me kujdes....Atëherë protestova në Lidhje dhe në Ministrinë e Arsimit, e quajta përvetësim letrar, vjedhje, por pa asnjë rezultat. Me sa duket Gjovalin Luka kishte marrë miratimin e tyre për të vënë emrin e tij, me që emri im u vriste sytë, ose ndoshta ma kishin hequr të drejtën e autorit pa më vënë në dijeni,” e përfundoi komentin Skënderi.
Skandali për librin “Migjeni” u mbyll pa u ndjerë, sikurse gjykoj tani, për shkak të marrëveshjes në rang zyrtar, që vepra të mos botohej me emrin e tij.
Ky përvetësim nuk ia theu aspak vullnetin Skënderit. Me energjinë e tij të pa shtershme, iu vu punës për një përmbledhje më të plotë se e para të veprave të Migjenit, të cilën e botoi disa vite më vonë. (1)

(1) Cituar nga botimi: Naum Prifti: Midis dy kohèsh: Shènime udhètimi. Kujtime. Portrete. Ese. Prishtinè, Buzuku, 2005, f.511

Sqarim mbi vepren e Migjenit (1954)
Përvetësimi nga ana e Gjovalin Lukës i veprës së Migjenit të përgatitur nga Skënder Luarasi eshte shpallur zyrtarisht dhe u publikua nga shumë studjues ne Shqiperi e në Kosovë. Në të gjitha rastet Gjovalin Luka nuk përmendej më (si një rregull që zbatohet kudo në raste plagjiature dhe shkeljes të së të drejtës së autorit).
Si shembull po i referohemi botimit:
Vehbi Bala, Musa Kraja. Migjeni.Portret -Monografi. Vol.3.Prishtinë, Rilindja, 1977
ku citohet :“Për tu vlerësuar , në mënyrë të veçantë , është kujdesi i Skënder Luarasit, i cili duke qenë dikur shok i Milloshit dhe, më vonë, i afërm i familjes së tyij, ka ruajtur dhe ka çmuar me pasion disa materiale të vyera të krijimtarisë migjeniane.”(f.111)
Në kërkim të zbulimit dhe të botimit të veprës së plotë:
’’Në gusht të vitit 1953, me rastin e 15- vjetorit të vdekjes së Migjenit, e përkohëshmja ‘’Litërsia jonë‘’, organ i Lidhjes së Shkrimtarëce të Shqipërisë, botoi 2 nga të 8 prozat e panjohura, të ruajtura nga familja e autorit ”Të çelen arkapijat’’dhe‘’Studenti në shtëpi’’.
Një vit më vonë, më 1954, Ndërmarja Shtetërore e Botimeve nxorri librin’’Migjeni-Vepra“ që përfshinte pjesën më të madhe të lëndës së mbledhur dhe të përgatitur nga Skënder Luarasi që në gusht të vitit 1948 për ta botuar nën kujdesin e Lidhjes së Shkrimtarëve , mbi bazën e dorëshkrimeve të ruajtura nga familja“ (f.108)
Sikurse shihet në citimin e fundit nuk vleresohet si permbledhje e Gjovalin Luka vepra e Migjenit në vitin 1954 por theksohet që përfshinte pjesën më të madhe të lëndës së mbledhur dhe të përgatitur nga Skënder Luarasi që në gusht të vitit 1948 dhe dorëshkrimet kanë qenë ruajtur nga familja e Migjenit.
(Pra pasardhesit e Gjovalinit, nuk mund të errësojnë të vërtetën me trillimet mbi Migjenin, Skënder Luarasin e familjet e tyre.

Familja Luarasi disponon mjaft dokumenta interesante mbi Migjenin
DÉFTESÉ (*)
Me anën e së cilës vërtetoj se mora nga sh.Skënder Luarasi 58 copë dokumenta e fotografi mbi Migjenin për ekspozitën në Bibliotekën Kombëtare
Dodona Dhima
Tiranë,më 7.II.1957 (firma)

(*) Këto dokumenta mè pas u dorëzuan me inagurimin e shtëpisë Shtëpinë Muze të Migjenit nè Shkodèr

Përurimi i muzeut ‘’Migjeni’’ në Shkodër, 13 10.1961.

THIRRJE (*)
Me rastin e 50-vjetorit të ditëlindjes së Migjenit, më 13 tetor 1961 në Shkodër do t’inagurohet Shtëpia Muze ‘’ Migjeni’’
U bëjmë thirrje të gjithë atyre që e kanë njohur së afërmi dhe e kanë studjuar Poetin, të dërgojnë n’adresë të Muzeut Popullor të Shkodrës kujtime,objekte,fotografi,dorëshkrime ose krijime e punime origjinale kushtuarMigjenit
Nga Komisioni për krijimin e Shtëpisë-Muze të Migjenit.

(*)Familja e Migjenit dhe Skënder Luarasi, kunati i Migjenit, i dhuruan të tëra materialet që dispononin te cilat perbenin bazen themelore te fondit.
Një ndihmesë të madhe në krijimin e Muzeut të Migjenit dhanë Stilian Adhami dhe drejtori i ardhshëm i muzeut Vasil Llazari)