Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?

[Zero Cool]

Kushtuar Faik Konicës
G. Apollinaire; Botuar në vëllimin “Poeti i vrarë” të shtëpisë botuese “Gallimard”, France. Apollinaire, “Le Poete assassiné”


Shqiptari

Shqiptarët janë njerëz të pashëm, fisnikë e kurajozë, por ata kanë një prirje për vetvrasje, çka të bën të dridhesh për këtë racë, që mund të shuhej në se cilësitë e tyre gjenetike produktive nuk do ta balanconin mërzinë apo dhimbjen e të jetuarit. Një shqiptar që kam njohur gjatë qëndrimit në Bruksel, më ka lënë mbresa të paharrueshme dhe të sakta për një komb, që bashkë me skocezët, janë ndoshta popujt më të vjetër të Evropës.
Ky shqiptar kishte një mikeshe angleze që e bënte të vuante, siç bëjnë të vuajnë nga dashurija ata që i përkasin një elite të shoqërisë njerëzore. Vajza, bukuria e së cilës binte aq shumë në sy saqë çdo burrë e dashuronte atë marrëzisht, e mashtroi mikun tim si dhe ata që e donin aq shumë atë, pra edhe mua, që për një kohë të gjatë lëkundesha midis ndjenjës së miqësisë dhe të dëshirës.
Modi, që ishte një vajzë e paturpëshme, nga ata njerëz që jeta i ka trajtuar keq dhe i ka bërë me shpirt të vrarë e zemër të thyer dhe që nuk mund të rrijë pa e admiruar, e kalonte jetën e saj ashtu e xhveshur në apartamentin e mikut tim. Dhe kur ai dilte, rrëmuja pllakoste në banesen e tij.
A nuk bënte pjesë dhe Modi në shoqërinë njerëzore?
Ajo nuk fliste asnjë lloj gjuhe, por një dialekt hibrid, një përzjerje te anglishtes, frëngjishtes, me trajta të gjuhës belge dhe gjermanike.
Një filolog do ta kish adhuruar atë, ndërsa një linguist i gramatikës do ta kishte urryer, megjithë bukurinë e saj.
Ajo ishte me origjine angleze nga i ati, një oficer mizor, i dënuar me vdekje në Indi, për trajtimin e keq që u kishte bërë indigjenëve. Ndërsa nëna e saj ishte një malteze.

Një ditë miku im më tha:
“Duhet të iki nga kjo botë. Nesër do të vras vehten!”
Unë i njihja mirë zakonet e shqiptarëve dhe e kuptova se këto nuk ishin fjalë të thëna kot. Ai do të vritej sepse këtë e kish deklaruar tashmë, e kishte thënë.
Të nesërmen, në sajë të miqësisë dhe pranisë sime, që nuk e lashë për asnjë çast vetëm, shqiptari nuk u vetvra.
Por vete ai gjeti një ilaç për vuajtjen e tij.
“Kjo grua, më tha ai, nuk është aspak gruaja ime. Eshtë e vërtetë që e dua, por kjo dashuri, në se do të matohesha me të , do më shkatërronte.
“Nuk e kuptoj, – i klitha, – shpjegoma më qartë!”
Ai buzëqeshi dhe vazhdoi :
“Popujt e Ballkanit dhe banorët e maleve në breg të Adriatikut, dikur i rrëmbenin femrat dhe ky zakon jeton edhe sot në krahina të ndryshme.
“Realisht ne nuk na përket veçse gruaja që marrim dhe që e nënshtrojmë atë.
“Pa rrëmbim nuk ka martesë të lumtur”.
“Unë i erdha rrotull Modit”.
“Por ishte ajo që më bëri për vehte”.
“Ajo është e lirë dhe unë dua të rifitoj lirinë time ”.
- Po si?- e pyeta i çuditur.
- Duke rrëmbyer! – tha ai me një qetësi dhe fisnikëri imponuese.
Ditët e mëpasme, shqiptari dhe unë u nisëm për udhëtim.
Ai më çoi në Gjermani dhe për shumë kohë dukej i shqetësuar. Unë e respektoja dhimbjen e tij, dhe pa menduar më për idenë e rrëmbimit, gëzohesha në qetësi për Modin e harruar tashmë, e cila e kishte dëshpëruar atë gjer në vdekje.

Një mëngjes, në Cologne (Këln), në qëndër të Hohestrasse, shqiptari me tregoi një vajzë të re, e cila me një partiturë në dorë ecte në krah të guvernantes së saj.
Një hyzmeqar i veshur mirë, me rrobat e një shërbëtori fisnikësh, i ndiqte dhjetë hapa pas tyre.
Vajza mund të ishte 17 vjeç. Dy bishtaleca i binin mbi shpinë. Kjo vajzë e një patrici kolonjez, dukej shumë e gëzuar, jo si të ishte në Prusi, por në qytetin e mbretërve të magjishëm.
“Ndiqmë nga pas, – më tha menjëherë shqiptari.
Ai nisi të vraponte, kaloi hyzmeqarin dhe kur arriti pranë vajzës së re, duke i hedhur krahun rreth trupit, e ngriti duke vrapuar tutje bashkë me të.
Shumë i shqetësuar vrapova pas gjurmëve të mikut tim. Nuk vështroja aspak prapa meje, por padyshim, hyzmeqari dhe guvernantja të tromaksur e kishin humbur pusullen dhe as që kujtoheshin të thërrisnin për ndihmë.

Kaluam para kishës dhe arritëm stacionin e trenit. Vajza e joshur nga paraqitja burrërore e rrëmbyesit të saj, qeshte e ngazëllyer në thellësi të vetvetes, dhe kur ne ishim në vagonin e trenit që po nisej drejt kufirit, në Erbestal, shqiptari e puthi çmëndurisht atë vajzë, që i ishte nënshtruar si e fejuara më e përgjëruar e botës.

[natyra]

F. Protonotari: Shqiptarët, racë malësore dhe e pathyeshme, autoktone, vendase në territore që akoma zë, epirote e ilire


October 1, 2012 at 5:38pm
Dhe këtu duhet pyetur: Kush janë shqiptarët? Çfarë pretendojnë? Si veprojnë? Racë malësore dhe e pathyeshme, autoktone, dhe vendase në territore që akoma zë, kombi shqiptar përfaqëson një bërthamë, të përbërë nga një epirotët e lashtë, në njërin prej kufijve fqinjë ilirikë, të cilëve u duhet shtuar, në paçim dëshirë, mbetjet e Panonisë së lashtë dhe të Mëzisë, deri kur bastisjet e hordhive të hungarezëve, kroatëve, serbëve dhe bullgarëve e transformuan pamjen e njerëzve të këtij vendi.

--------------------------------------------------

E qui giova dimandarsi: Chi sono sono gli albanesi? Cosa pretendono? Come agiscono? Razza montanara ed indomita, indigena ed aborigena dei paesi, che tuttora occupa, la nazionalità Albanese rappresenta un nucleo, costituito dagli antichi Epiroti in uno ai limitrofi Illirici, cui debbono aggiungersi, se si vuole, gli avanzi della antica Pannonia e Mesia, poi che le irruzioni delle orde degli Ungari, Croati, Serbi e Bulgari vennero a trasformare l'aspetto del popolo di questa contrada.


Titulli: Nuova antologia di lettere, scienze ed arti, Volume 231, Part 2190
Autori: Francisco Protonotari
Botues: Direzione della Nuova Antologia, 1910

[natyra]

Ps,dhe ja shembujt,lidhur me Thenie per Shqiptaret...ku mendoi se Titujt duhet te jene veq,e veq per dallime tjerash...

...duke i pas parasyshe,se keto te dhena rrjedhin nga vet shqiptaret.Se jo nga te huajt,pra ketu eshte thelbi ku une po dua te dal.Lidhur me Titullin pa qen nevoja te kalohet nen titujt qe se kan domethenjen e njejt!prandaj,lutem te jemi te kjart per gjerat qe i perkasin Forumit apo jo.

Gazeta të vjetra shqiptare

“Shqipëtari nuk pat kurrë/ Qëllim tjetër veç Lirisë/ Doli në shesh porsi burrë/ Me flamur të trimërisë/…/ A u erdhi mendja vallë/ Ju o Turqve të Asisë/ Shqiptari trim me pallë/ S’duron zgjedhën e robërisë.”

Nga Baki Ymeri
Bota sot dhe Zemra Shqiptare kanë idealistë të panumërt që me padurim presin të lexojnë lajme të reja nga biblioteka e sentimentalizmit patriotik. Nuk është hera e parë kur shkruhet për shtypin e vjetër shqiptar. Lidhur me kërë subjekt atraktiv, interesant apo joshës, dikush mund të ketë mbrojtur magjistraturën apo tezën e doktoratës, por kjo nuk don të thotë se ata kanë patur fatin t’i kenë në disponim të gjitha gazetat respektive. Për disa nga to janë dhënë fare pak burime, ndërsa ballinat e disave sosh nuk janë prezente as në www.google.com. Na buzëqeshi fati që një qytetar i rëndomtë i arkivave private të Bukureshtit (Domnul Dinescu), të na i gjejë e të na i shesë për pakë lekë (themi për pakë, edhepse disa sosh vlejnë sa një monument), disa gazeta të vjetra shqiptare që e kanë parë dritën e botimit para 100 vitesh.
La nuova Albania apo shqip "Shqipëria e re" ka qenë një revistë politike shoqërore që ka dalë në vitet 1898-1899 dhe 1904. Kjo revistë doli në Napoli, në italisht dhe pjesërisht në arbërisht, nën drejtimin e Gennaro Lusi. Në Numrin e 11-të të vitit të parë (1898), në një hapsirë tipografike prej 8 faqesh, defilojnë artikuj dhe poezi, shumica në gjuhën italiane (Gli Albanesi in Italia, Il movimento italo-albanese, Unificazione dell’alfabeto Albanse, Shqiperia, Al generosi figli dell’Albania, Per la questione Albanese, etj.).

Laimtari i Shqypenies (L’araldo d’Albania), Organ Xyretare i Keryekomitetit Dreitare (Organe Ufficiale del Comiteto Centrale Direttivo), del në Romë që nga viti 1904, por neve na ran ë dorë numri 12 i vitit të dytë (1905), me artikuj shqip si Tërmeti I Shkodrës, Fillet e Shqyptarëve, apo italisht, si: Giorgio Kastriota-Skanderbegh, Ortografia Albanese, Una conferenza sull’Albania, L’elemento latino nell’equilibrio balkanico, Per le vitime di Scutari in Albania, etj. Në faqen e 8-të jepet një banknotë e vjetër shqiptare me këtë tekst: “Atedhetarë! Po cesim ketu trusmet e pustullave t’Uhaes Kombetare bae per mbas te preemeve te Kuvendit te Bukureshtit. T’i mbushet mendeja atedhetareve ci Shcypenien t’one s’kena m’e bae ne vedi vechse me malle e me gjak t’one. Mict e Shcypenies kane me na nimue: por nuk do te presim peshtim prei tiereve, kuer vete kursehena per atedhene t’one. E pra se i tsili t’a keet fucien, le te hapin doren per me marre keto postulla, e m’e i-u bae ndime atedheut. Se e tsila pustull kushton 10 (dhete) frank. Paret do te chohen Arketarit te Kryekomitetit ne Rome, Xot. Cesare Rivera, Corso Vittorio Emanuele, 101, Roma (Italia). Kryekomiteti. Në faqen e dytë, në kuadrin e rubrikës Këndimtarëve, lexojmë: “I-u baime me dite kendimtareve te Laimtarit ne Rumanie, ci paghesat per Laimtare e per Gramatike Schyp, te dergohen Xot. Aleksi Drenova, Bucarest (Rumenia), Calea Vacaresti 136.” Në faqen e fundit jepet një hartë e Shqipërisë etnike me këtë nëntekst: “L’Albanie deve essere una ed independente ed estesa nelle sue naturali provincie: L’Hylliria, la Macedonia, l’Epiro e la Tessalia. L’Albania degli Albanesi.”

Liri e Shqipërisë u botua në Sofje në vitin 1911. Gazetë e përjavshme politike, shoqërore, kulturore, letrare. Gazeta botohej nga Kristo Luarasi me motonë: Mpron të drejtat e kombit Shqiptar. Në numrin 18-të (28 Gusht 1911), defilojnë artikuj si parape lodra, prape dinakeria, Per mbi te drejtat e Shqiptarevet (Hristo Mexi), Puna jone, Djal I prokopsur (A. Gurra), bejleret – Lufta pranë Korçës (Opinga), Letrë nga Stambolli, Lajme nga Konstanca (Avokat J. N. Mihail Lehova), Letrë nga New Yorku (Pietro Scaglione), Andej këtej, Në trimëri (J. A. T.), poezia S’më rihet (M. P.) me vargje si: “Shqipëtari nuk pat kurrë/ Qëllim tjetër veç Lirisë/ Doli në shesh porsi burrë/ Me flamur të trimërisë/…/ A u erdhi mendja vallë/ Ju o Turqve të Asisë/ Shqiptari trim me pallë/ S’duron zgjedhën e robërisë.” Gazeta del në format të Rilindjes së dikurshme, apo të Botës sot.

Në faqen e fundit jepen reklama lidhur me botimin e Diturisë në Sofje (Shtypshkronja Mbrothësia), Të Valëve të Detit të Spiro Dines, të Ervehesë botuar në Bukuresht më 1888, të librit Këndime për shkollat e para prej Lumo Skendos, të një furre buke në Sofje me këtë tekst: “Këta zotërinj në furrën e tyre pjekin aqë bukë të mira dhe të ëmbla sa s’ka tjetër këtu në kryeqytet. Kanë sjellë punëtorë t’akceptueshëm nga Stambolli, andaj u rekomandojmë Shqipëtarëve që ndodhen këtu në Sofje, të blenë bukë nga kjo furrë e cila le q’i pjekë e i gatuan më mirë nga të tjerat, po se këta zotërinj janë bashkatdhetarët tanë. E dyta se këta zotërinj zgjodhnë për të përndarë bukët nëpër shtëpirat, falë atdhetarit t’onë, zotit Sotir Ollani, një atdhetar që ka vojtur për çështjen shqipe, andaj u lutemi gjithë Shqipëtarëve të marrin bukë nga përndanjës i asaj furre z. Sotir Ollani.” Në vazhdim jepen reklama tjera dhe një listë librash të botuara asokohe në shtypshkronjën Mbrothësia të Sofjes, me shkronjat që i vendosi Kongresi i Manastirit.

Shqypeja e Shqypënis (Albanski Orel), „Organ për politikë dhe dituri”, botohej në Sofje të Bullgarisë. Sipas burimeve elektronike është njëra ndër gazetat me shkrime më demokratike të kohës së Rilindjes sonë Kombëtare. Gazeta në fjalë kishte filluar të dalë që nga 18 maji i vitit 1909 e deri më 2 prill 1911. Fillimisht kishte filluar të botohej në çdo dy javë, por me kalimin e kohës kishte dalë më rrallë. Ajo doli në 40 numra dhe për kryeredaktor e kishte atdhetarin, poetin dhe patriotin shqiptar Josif Bagerin. Nga numri 6 i vitit të dytë (1910), kemi fat të lexojmë artikuj si Kombi Shqypëtar dhe Tyrkia (Doinad, pseudonim i Visar Dodanit), Kombi Shqypëtar dhe ndryshimi i Tyrkisë (Grykë e Hosit), Ndryshimi i nji qëllimi të shejtë (Sotir S. Gjika), Mali i zi kralni, Lëvizja dhe të reat e Saja, Barësimi në Dibër, Urime, Falënderime etj. Në kuadrin e antetit botohen vargje si: “Un jam Shqypëja e Shqipënis/ Sqohi, or’zogjt e trimënis/ Un jam shpeza e furrikut/ Epni dërmën ma rezikut/ Mjaft në t’errët n’vorfuni/ Sqohi trima, zogjt e mi.” Dhe më tej: “Krahët un i kam shtallue/ Dhe fluturoj me ju gjet/ Se për Ju u kam mallzue/ Përandej Ju kërkoj vet/ Cihariqe un u ble/ Se Ju kam fëmi, fëmie!”

Përlindja e Shqipënies botohej në Vlorë. Ishte gazetë e shtetit të pavarur shqiptar e cila për herë të parë u botua më 24 gusht të vitit 1913, nën drejtimin e Dhimitër Beratit. Gazeta u botua dy herë në javë dhe vijoi 21 numra deri në vitin 1914. Në artikujt e saj ndër të tjerash, kjo gazetë bënte thirrje për bashkimin e popullit shqiptar, për t’i bërë ballë sfidave të kohës. Nga numri 5 (Shkurt 1914) botohen disa artikuj si, Kur ikin grekët, Miku dhe armiku (Seit Qemal), Bombardim i Grekërvet në katundin Malint dhe Kapedani M. Maksuti (A. S. Leskoviku), Lajme të shkurta mbi ardhjen e princ Vidit në Shqipëri, Lajme të brendshme, Vendimet e Kuvendit Kombëtar të Vlonës, Kanun i dëmeve, Një ngjarje në Kaninë, reklama për botimet e shtëpisë tregtare Carlo Erba, Shoqëria Italo-Shqipëtare për trgti e lindrim, etj.

Liria Kombëtare (La Liberte Nationale), Organ i përjavshëm i nacionalistëve shqiptarë, botohej në Gjenevë, duke patur për drejtor Dr. Omer Nishani. Në numrin 20 të vitit të dytë (Gusht,1926) kemi nderin të lexojmë artikullin e gjatë, Shqiptarë dhe serbë, ku bëhet fjalë për politikanët serbë me Nikolla Pashiqin në krye. Të dehur nga triumfi i tyre në dy luftërat ballkanike, e të mbështetur prej Rusisë cariste, krijuan një rrjet të gjerë forcash diplomatike e ushtarake, dhe duke shfrytëzuar nga kalbëzimi i Perandorisë Osmane, “nuk lane mjet pa përdorur kundër popullit shqiptar të çarmatosur: as plumbin, as bajonetën, as fjalën, as pendën. Mijëra e mijëra shqiptarë, gra, foshnja, pleq e të rinj u vranë, u therrnë dhe u dëbuan. Fara shqiptare iu paraqit botës së qytetëruar si një njolë për te; populli autokton e më i vjetër ni Ballkanit u tregua si një bandë egërsirash antropofage, në fazën më primitive të njerëzisë. Me një fjalë, ky popull jo vetëm që s’ish në gjëndje të formonte një shtet më vete, por, n’interes të paqës së Ballkanit e të dinjitetit t’Europës së qytetëruar q’e kishte në gji, meritonte të shuhej kryekëput ose, e paka, të skllavërohej e ztë shtyhej në qytetërim me kërbaç.”

Më tej përshkruhen djallëzitë kryeministrit serb Vladan Gjorgjeviq, që me shpenzimet e qeverisë mashtronte gjermanët dhe krejt botën me trillime fantasmagorike dhe gënjeshtra primitive kundër kombit shqiptar. Më tej, autori anonim mburret me zt. Grigor Bozhoviq me reagimin që ka bërë në Skupçinën e Beogradit për të mbrojtur kombin shqiptar kundër kanibalizmit serb, edhepse zëri i tij mbet i kufizuar në grupin e vogël të demokratëve të pavarur të asaj kohe. Gazeta respektive del në 4 faqe të formatit të Botës. Në vazhdim jepet një interpelatë për Ceno Beun, si dhe artikujt Jemi solidarë deri në fund, Vilat e Zogut imponohen me ligj, Pandeli Vangjeli dhe patriotizmi i tij, Pasuri e Esad Pashës në gjyq, Agjentët e Zogut në veprim, Burgime në Gjinokastër, persekutimet në Tiranë etj.

.......

[natyra]

---------------------------------------------------------


__________________________________________________ __________________________


__________________________________________________ ______________________-


__________________________________________________ ___


http://www.zemrashqiptare.net/news/i..._1/Printo.html

[natyra]

Disa rruge ne Beograd i moren emrat sipas shqiptareve.


January 16, 2013 at 10:10am

Disa rruge ne Beograd i moren emrat sipas shqiptareve
nga Naile Mala Imami, studjuese me prejardhje shqiptare që jeton në Beograd është edhe autore e librit “Gramatika e gjuhës së sotme shqipe” botuar në Beograd.

Skender-Begova Ulica (Rruga e Skenderbeut) gjendet ne pjesen e vjeter te Beogradit, ne Dorqol dhe quhet sipas heroit me te madh te kombit shqiptar, Gjergj Kastriot Skenderbeut qe nga viti 1896. Nje nga rruget me te vjetra ne qender te Beogradit "Makedonska ulica", prej vitit 1872 deri 1896 eshte quajtur "Kastriotova ulica" (Rruga e Kastriotit), ne kohen kur eshte menduar se ai ka qene me origjine serbe. Ulica Majke Angeline (Rruga e Nenes Angjeline) e mban emrin e bijes se Arianitit e cila eshte e martuar ne Shkoder me 1460 per princin serb Stefanin e Verber. Ai ishte i biri i Gjurgj Brankovicit nga Smedereva, te cilit per denim i ka nxjerre syte ne vitin 1441 dhendrri i tij Sulltan Murati II. Angjelina u eshte perkushtuar te varferve dhe te semureve, per ka ne Srem e kane quajtur "Nene Angjelina". Ne shenje perkujtese per te, Kisha Ortodokse Serbe e kremton 12 gushtin si Dite te Shen Angjelines. Ne fillim te shek. XVII kulti i saj eshte perhapur edhe ne Rusi. Prej vitit 1940 ne Beograd nje rruge ne komunen Zvezdara quhet sipas saj. Kondina ulica (Rruga e Kondes) quhet sipas nje shqiptari ortodoks nga Shqiperia Jugore, i cili ka treguar trimeri te madhe ne vitin 1806 kur Beogradi eshte liruar nga turqit. Kjo rruge ne qender te Beogradit e mban emrin e tij prej vitit 1872.

Esad-pasina ulica (Rruga e Esad Pashes) eshte emertuar me emrin e ketij shqiptari ne shenje mirenjohjeje, pasi i ka ndihmuar ushtrise serbeve gjate terheqjes permes Shqiperise. Gjenerali serb, Dragutin Milutinoviq ka thene: "Sikur te mos e kishim pasur Esadin si mik, ne do te kalonim edhe me keq ne vitin 1915 me rastin e terheqjes". Pikerisht per shkak te kesaj nje rruge ne komunen e Vozhdovcit e mban emrin e tij prej viti 1935.

Ulica Sadika Ramiza (Rruga e Ramiz Sadikut) e ka marre emrin sipas ketij revolucionari dhe komunisti nga Kosova, hero i popullit ne Luften e Dyte Boterore. Rruga gjendet ne Beogradin e Ri, afer bregut te lumit Sava, ne lagjen e dikurshme te punetoreve, sot jo larg hoteleve me luksoze ne Beograd "Hajatit" dhe "Interkontinentalit".

Skadarska ulica (Rruga e Shkodres) konsiderohet si nje nga rruget me atraktive ne Beograd, ne te cilen gjenden disa kafene te vjetra shume te vizituara, dhe kete emer e ka marre qysh ne vitin 1872. Kjo rruge dhe pjesa e qytetit eshte e njohur edhe me emrin Skadarlija. Me te njejtin emer quhet edhe nje rruge e vogel ne Zemun. Albanska ulica (Rruga e Shqiperise) gjendet ne nje nga komunat me te vjetra te Beogradit, ne Palilule. Kete emer e ka marre ne vitin 1927, dhe e ka pasur deri ne vitin 1972, kur eshte ndryshuar ne "Ulica Albanske spomenice" (Rruga e Perkujtimores se Shqiperise). Emrin e ka marre sipas asaj qe kane mbajtur mend ushtaret serbe te cilet jane terhequr ne kushte shume te renda permes Shqiperise ne vitin 1915. Ne komunen e Zemunit, menjehere pas Luftes se Dyte Boterore, gjithashtu, nje rruge poashtu eshte quajtur Abanska ulica, dhe kete emer edhe sot e kesaj dite e mban. Draka ulica (Rruga e Durresit) gjendet ne pjesen e vjeter te qytetit, ne Dorqol, dhe kete emer e ka marre ne vitin 1930 sepse ai qytet ne Shqiperi u ka mbetur ne kujtese te bukur ushtareve serbe gjate viteve 1912-1913. Ljeska ulica (Rruga e Lezhes), e cila gjendet ne komunen e ukarices, e ka marre kete emer ne vitin 1930 per shkak te kujtimeve te cilat i kane pasur ushtaret e Ushtrise serbe ne vitin 1912, kur me 18 nentor e kane liruar kete qytet nga turqit, dhe me 1915 kur ne rruget e ngushta te ketij qyteti, ne rrugen ne drejtim te Durresit, kane kaluar shume ushtare te rraskapitur serbe dhe civile duke u terhequr para ushtrise austriake.

Palata Albanija (Pallati i Shqiperise) gjendet ne vendin ku para Luftes se Pare Boterore, ne qender te Beogradit, ka qene kafeneja "Albanija", emrin te cilin pronari ia ka dhene per ndere te luftetareve serbe te cilet ne vitin 1912-1913 kane luftuar ne Shqiperi. Eshte ndertuar ne vitin 1939 dhe ka qene ndertesa me e larte ne ate kohe ne Jugosllavi, te cilen e kane quajtur "Pallati i Shqiperise", sipas kafenese ne fjale, dhe me kete emer beogradasit e quajne edhe sot e kesaj dite.

Naile Mala-Imami

[Oqeani]

Sa i perket emertimit te rrugeve ne Beograd, sidomos : Rruga e Shkodres, ata nuk e emertuan rastesisht !
Vasa çubrilloviqi ne memorandumin per shpernguljen se shqiptareve kishte shenuar : Ata ( Shqiptaret ) na larguan nga lugina e Shkodres !!!
.... dhe se jugu ne te ardhmen do jet me irredentiste dhe do te tentojne te marrin territorin tone ( Kosova), pra ai qante se qeveria e atehershme serbe nuk bente sa duhej per shpernguljen e shqiptareve per ne Turqi !

[natyra]

Postimi origjinal është bërë nga Oqeani

Sa i perket emertimit te rrugeve ne Beograd, sidomos : Rruga e Shkodres, ata nuk e emertuan rastesisht !
Vasa çubrilloviqi ne memorandumin per shpernguljen se shqiptareve kishte shenuar : Ata ( Shqiptaret ) na larguan nga lugina e Shkodres !!!
.... dhe se jugu ne te ardhmen do jet me irredentiste dhe do te tentojne te marrin territorin tone ( Kosova), pra ai qante se qeveria e atehershme serbe nuk bente sa duhej per shpernguljen e shqiptareve per ne Turqi !

Oqeani te te Falinderoi per kohen shtes...,ashtu eshte,donihere dhe mund te mos jen te dhenat konkrete...krejt qka me pelqen,per aqe sa na ipet mundesia ti bejm publike ni nder forumet e Titulluara te "gjuhes shqipe" per gjitha brezat...me besim se cdo e drejt per-Shqiptaret,te TRIUMFOI ntardhmen

Pershendes i nderuar

Natyra.

[Zero Cool]

Angelina Jolie, ditarë për eksodin shqiptar në Kosovë







Bukuroshja e planetit Angelina Jolie, njëherit ambasadore e OKB-së lidhur me rolin dhe misonin e saj për refugjatët në botë ylli Hollivudit i ka deklaruar agjencisë së lajmeve “Presheva jonë” në Zvicër se “sikur në Kosovë, do t’ju ndihmojë edhe refugjatëve tjerë në botë…”.

Do përkujtuar se Agnelian Jolie me mision paqësor dy herë ka vizituar Kosovën, në vitin 1998 kur nisi eksodi masiv në Kosovë dhe ne dhjetor të vitit 2002 kur Kosova ishte tashmë e lirë, e cila kishte pritur Vitin e Ri bashkarisht me trupat amerikane, frocat e NATO-s dhe shqiptarët në Kosovë.

Angelina jolie: Forcat serbe dëbuan me force nga Kosova, shqiptrët nga vatrat e tyre entike
Komisariati i Lartë për Refugjatë i Kombeve të Bashkuara (UNHCR) ka njoftuar në Gjenevë mediat botërore se aktorja e Hollivudit, Angelina Jolie, është emëruar raportuese speciale e shefit të UNHCR-së. Emërimi i saj në ketë mision ndërkombëtar është shpallur sot në Gjenevë ku kohë më parë aktorja dhe bukuroshja e njohur Angelina Jolie nga OKB ishte shpallur ambasadore e vullnetit të mire duke i dhuruar asaj edhe pasaportë të Kombeve të Bashkuara.

Zëdhënësi i UNHCR-së, Adrian Edwards, tha se aktorja 38 vjeçare do ta përfaqësojë UNHCR-në në nivel diplomatik për çështjet globale të refugjatëve. Ylli i bukurisë botërore Angelinë Jolie, aktorja dhe　 ambasadore　 e OKB-së e vullnetit të mirë gjatë qëndrimit në Gjenevë ka përmendur Kosovën, duke folur për vuajtjet e refugjatëve në botë, të cilën gjë e kishin　 përjetuar edhe shqitarët etnik nën regjimin e Serbisë.　 Do shtuar se Angelina Jolie nga gushti 2001, ajo udhëhoqi më shumë se 40 misione në terren përfshirë ketu edhe Kosovën.


Nga ditari i Angelina Jolie për Kosovën (“Angelina Jolie’s Kosovo Journal”)

Nga ditari i Angeina Jolie për Kosovën (“Angelina Jolie’s Kosovo Journal”, December 24, 2002 London England ) quhet ky ditari i yllin botëror, bukuroshes së planetit Angleina Jolie e cila në ditarin e saj prej 15 faqesh bën fjalë për luftën dhe eksodin e shqiptarëve nga Kosova, për refugjatët dhe spastrimet etnike serbe.

Unë kam qëndruar në Kosovë dy ditë në mars të viti 1998 kur Lufta shpëtheu në Kosovë mes shumicës shqiptarë etnikë dhe serbëce pakicë. Brenda disa muajve 350.000 njerëz janë zhvendosur apo të ikin jashta vendit. Më 24 mars , 1999 pas dështimit të bisedimeve të paqes në Rambuje (Francë) nisën bombardimet e NATO-s për 78 -ditë kundër regjimit të Serbisë. Brendatre ditë, shqiptarët etnikë filluan të largohen, ata janë detyruar me force të leshojne vatrat e tyre nga forcat serbe. (“Albanians begin to flee or are forced out of the region by Serb forces.”) Përfundimisht gati 444.600 civilët ikën në Shqipëri , 244.500 në Maqedoni dhe 69.900 në Mal të Zi dhe me shumë se 90.000 njerëz u transprtuan jashta Kosovës me aeroplan në 29 vende të botës për t ju siguruar përkohësisht nje jetë më të mirë.

Dhe më 12 qershor të vitit 1999, forcat ndërkombëtare të tubuara në NATO hynë në Kosovë duke e detyruar tërheqjen e forcave serbe nga Kosova. Ditën në vijim, UNHCR-ja dhe agjenci të tjera të cilat ishin detyruar të largoheshin nga rajoni ato u kthyen në Kosovë për t’i kontribuar refugjatëve, të zhvendosurve në rajon..

Dikush më tha “Mirë se vini në Kosovë…” Unë dua të mësojë “Faleminderit” , por si unë mendojnë shumë të mësojnë të gjitha gjuhët…ka shkruar ne vazhdim Angelina Jolie në ditarin e saj për eskodin në Kosovë..








Lexo: Angelina Jolie’s Kosovo Journal

[Zero Cool]

Maurico Druon, sekretar i Akademisë frënge:

“Shqiptarët i përkasin popujve më të vjetër se vetë historia dhe gjyshërit e shqiptarëve merrnin pjesë në luftën e Trojës, të udhëhequr nga Akili (në njërën anë) dhe Hektori (në anën tjetër)”.



Nikolla Jorga:

“Populli shqiptar së bashku me baskët, janë më të vjetrit në Evropë”.




Maximilian Lambertz:

“Historia e vërtetë e njerëzimit do të jetë e shkruar vetëm kur ajo do të shkruhet me pjesëmarrjen e shqiptarëve”.



Lamartini:

“Ky komb e ky popull nuk merret nëpër këmbë… Kjo është toka e heronjve të të gjithë kohërave… Homeri aty gjeti Akilin, grekët Aleksandrin e Madh, turqit Skënderbeun, njerëz këta të së njëjtës racë, të të njëjtit gjak”.

[Zero Cool]

M. Huacunthe Hecquard:

“Në asnjë vend të botës femrat nuk janë më të respektuara dhe nuk ushtrojnë një veprimtari më të fuqishme se shqiptaret dhe disa nëna shqiptare kanë përzënë prej shtëpisë bijtë e vet pasi ata ishin larguar nga fronti i luftës. Ato i kishin kthyer në fushën e betejës.




Lord Bajroni:

“Shqiptarët me kostumet e tyre bëjnë një peizazh më të mrekullueshëm në botë… Shqiptarët janë raca njerëzore më e bukur që ekziston, trima më të fortë se kështjellat e tyre”.



Henry Noel Brailsford:

“…Shqiptari ‘primitiv’, në fakt është ‘Mbinjeriu’ për të cilin Nietzsche ëndërronte”.




Gjusepe Katapangu:

“Atllantida e cila është zhdukur para 12.000 vjetësh, ishte tokë e Ilirëve (pellazgëve), të cilët shpëtuan nga përmbytja e Atlantidës dhe filluan civilizimet e reja në të gjitha kontinentet, sidomos në Evropë, Afrikë dhe Azi të vogël”!



Agostino Ribeco:

“Te drejtat mijëvjeçare të shqiptarëve, etnografike dhe gjeografike, shtrihen prej kohërave të vjetra në Iliri,Maqedoni dhe Thesali”.




Braisllav Nushiq:

“Shqiptarët janë autoktonë, të cilët gjatë të gjitha dyndjeve të popujve, e ruajtën tipin dhe karakterin e vet në mënyrë të theksuar. Ata u bënë ballë sulmeve të romakëve, mësymjeve të dendura të sllavëve, të cilët ua pushtuan të gjitha fushat,ultësirat,dhe lumenjtë”.

[Zero Cool]

Dushko H. Konstantinov:

“Shqiptarët janë banorë më të vjetër të Gadishullit Ballkanik dhe pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve të vjetër, të cilët kishin ndërtuar shtetin më të fuqishëm në Ballkan”.




Edvin Jasques:

“Ilirët ose shqiptarët, këta bijë të paeupur, ishin luftëtar të shqipes, trashëgimtarë të denjë të Akilit, Filipit, Aleksandrit të Madh dhe Piros së Epirit…”.



Edvin Pears:

“Shqiptarët janë pasardhës të racës më të vjetër të Gadishullit Ballkanik, gjegjësisht të racës arjane, duke e nxjerrë këtë fjalë nga dy rrënjët e fjalëve shqipe: Ar dhe Anë, që d.m.th. Njerëz të arit të pastër”.




Maks Myle:

“Emrat e mjaft popujve të njohur rrjedhin nga fjala e vjetër shqipe ‘Ar’. Kjo vlen edhe për mjaftë vende të botës.”



Fanulla Papazogllu:

“Dardania është njëra nga krahinat antike të Ballkanit ku popullata autoktone është ruajtur më së miri”.




Gos Xhen:

“Origjina e shqiptarëve ngjitet deri te koha e pellazgëve dhe kanë origjinë parahelene”.



Gustav Majer:

“Shqiptarët janë Ilir të rinj”.




Gjorgj Hahni:

“Shqiptarët janë pasardhës të Ilirëve, ndërsa ilirët janë pasardhës të pellazgëve… Shqiptarët janë stërnipërit e Pellazgëve”.




Haki Pasha:

“Po doli në shesh historia e shqiptarëve, Perandorinë Osmane e merr lumi”.



Harold Whitehal:

“Hieroglifet egjiptiane, të krijuara para 4.000 vjetësh kanë domethënie shqipe”.




Henri Braisford:

“Në Maqedoni, vetëm shqiptarët janë popull autokton”



Johan Fon Han:

“Shqipja rrjedh nga ilirishtja dhe ilirishtja nga pellazgjishtja”.




Jovan Cvijiq:

"Sllavët e jugut, pas ardhjes në Ballkan, aty gjetën shqiptarët, të cilët nën trysninë e tyre (sllavëve) u tërhoqën nga jugudhe në vendet më malore, ku i hasim edhe sot”.




Konstandin Paparigopulos:

“Vetëm shqiptaret konsiderohen si pasardhës të racës ilire”

[vjeshta]

"Kemi gabu qe i kemi ç'armatos Shqipetart se deri tash, ishin ç'faros vet ndermjetveti" (shkjau)

[elvio]

S'besoj ne ato lavderata ,sepse koha ka deshmuar te kunderten.

Fisnikeria qe paraqesin albanologe,shkrimtare ,poete,studiues tashme eshte flak tutje.

[Zero Cool]

Arkivi shtetëror i Venedikut, si martoheshin shqiptarët

Qarqet themelore të jetës së përditshme; lidhjet familjare dhe miqësore të emigrantëve shqiptarë.



Jeta e përditshme e emigrantëve shqiptarë në Venedik, jeta e tyre familjare, miqësitë dhe njohjet, nuk ishin shumë të ndryshe nga banorët e tjerë të qytetit të lagunës.

Një ndër treguesit i cili shpie prapë në disa veçori të caktuara është lidhja e tyre përbrenda grupeve homogjene, por edhe lidhjet e tyre të përbashkëta e të shpeshta me emigrantët e bashkësive tjera, e në veçanti lidhja me ata të cilët vijnë po ashtu nga bregdeti i Adriatikut lindor. Kështu që analiza e këtyre të dhënave, përveç njohurisë, të jetës së përditshme dhe private të emigrantëve shqiptarë, njëkohësisht dhe si shtesë bënë dhe ofron të të kuptuarit edhe mbi komunitetin kroat dhe lidhshmërinë e tyre me emigrantët tjerë (në këtë rast me ata shqiptarë) të bashkësive tjera emigrantësh.

Një dëshmi e gjallë e cila flet në favor elokuente janë edhe martesat. Vërtetë numri i madh i emigrantëve shqiptarë ishin në martesë me pjesëtarë/pjesëtare të komunitetit ekuivalent (të njëjtës përkatësi) vërtetë të zonës së Shqipërisë së Venedikut. Kështu, për shembull, duke u bazuar në bazë të të dhënave nga vepra e B. Imhaus, shënohen martesat mes Leona Biancha (Albanese) dhe emigrantes nga Durrësi Katarinë-s (1404, Gjoni nga Lezha dhe Marie nga Durrësi (1408), Shkodrani-t Andre dhe Menege de Albania (1417.), emigrantit nga Shkodra Lukës me Radën (1477.), Lazërit nga Shkodra me Mari-en ulqinake (1481, pastaj të emigrantit nga Tivari Gjergj Mandi-jës me Marien nga Ulqini (1485.).

Të thënat shtesë mbi martesat e shqiptarëve mes veti i njohim e zbulojmë edhe në bazë të të dhënave të dokumenteve testamentare. Kështu, për shembull, Zanetta e të ndjerit Gjergj Shkodranit bashkëshortja e Gjon Manolosit nga vendi shqiptarë i quajtur Danj; Menega e emigrantit të ndjerë Shtjefnit e martuar për Mihovilin nga zona e Krajinës (zonë afër Tivarit, kah liqeni i Shkodrës), kurse emigrantja shqiptare Zanetta (vr.përkth. Zana) (bija e lt.kolonel Pjetrit) është e veja e Gjonit nga Shkodra. Më tutje, janë martesa të shumta të emigranteve dhe emigrantëve shqiptarë të lidhura me qytetarët venedikas me prejardhje nga zona e gjerë e hapësirës së bregdetit kroat kështuqë sjella konkrete e këtyre shembujve i shkon në favor më tepër rreth njohjes së komunikimit dhe ndërgjegjësimit, në drejtim të banorëve nga ana tjetër e Adriatikut. Shembull, Angjelia e të ndjerit Bartol-it nga Ulqini është e veja e Mazola-s nga Spliti; Shkodrani Daniel-i u martua me emigranten nga Rabi Agat-ën; Angjella e të ndjerit Jure Dalmatini është martuar me Vick-un nga Shkodra; Monikë Cuzzi nga Shkodra shënohet si e vejë e Dominikut nga Zara; Gërguri nga Shibeniku është burri i Bone de Albania, kurse Marta nga Durrësi në Venedik u martua për emigrantin nga pjesa veriore-kroate e Zagrebit.

Emigrantët Shqiptarë në jetën e tyre të përditshme personale nuk kanë funksionuar si të izoluar për qytetarët tjerë, atyre nga Venediku dhe pjesë tjera të Italisë, si bashkësi e mbyllur.

Lidhje me këtë dëshmojnë shembuj të shumtë mbi martesat me emigrantët e pjesëve tjera të gadishullit Apenin, e veçanërisht me ata nga zona e Venetës. Së fundi, janë shumë Shqiptarë e Shqiptare të vendosur në Ciogi ku pikërisht aty edhe kanë themeluar familjet e tyre kështuqë pranë bashkëshortëve vërtetë bashkëshorteve të tyre regjistrojmë (raportohen) mbiemra tipik për këtë pjesë-zonë, ishull pak më i largët nga Venediku.

Të dhënat dokumentare në të cilat në mënyra të ndryshme përmendën anëtarët më të ngushtë të familjeve dhe të afërmve kryesisht janë të ngjashme (identike) çdo qytetari të qytetit mbi lagune. Anëtarët e familjes më të ngushtë të çdo individi (bashkëshorti/bashkëshortja, fëmijët, vëllezërit dhe motrat, prindërit e gjallë (një jetë) konsiderohen personat më të besueshëm dhe besnikët më të mëdhenj kështuqë pothuajse rregullisht kërkohet prezenca dhe pëlqimi i tyre në cilësinë e zbatuesit (ekzekutuesit – mommissarii) apo dëshmitarit me rastin e lidhjes së marrëveshjeve të ndryshme gojore dhe të shkruara të fundit të emigrantit si depozitë (testamente, kodicili, inventari).

Pranë kësaj, me rastin e ndarjes së pasurisë pronësore të ndonjë emigranti, antarët më të ngushtë të familjes, rregullisht janë të cekur dhe të shpërblyer para të gjithë të tjerëve, kështuqë që në mes tyre zakonisht gjendët edhe trashëgimtari kryesor të të gjitha të mirave të trashëgimdhënësit (herede universario, herede residuario, padrone assoluto, padrone di tutto dhe ngjashëm). Në përputhje të potencialit ekonomik (pasurisë pronësore) të tij, trashëgimlënësit si legatët e veçantë i shpërblejnë anëtarët e familjes dhe të afërmit. Në të shumtën e rasteve e më së shpeshti dhurohen shuma në të holla si dhe gjësende nga pasuria e luajtshme e trashëgimlënësit (në rast të emigrantëve të pasur me prona) kështuqë shembujt e këtillë vërtetojnë të dhëna shtesë të lidhshmërisë së përbashkët të familjeve të emigrantëve, por edhe paraqesin e zbulojnë gjendjen e tyre materiale si dhe të kulturës urbane (të banimit, apo jetesës, vër. përkth.).

Miqtë dhe të njohurit janë të radhës, poashtu rreth i pashmangshëm i komunikimit të përditshëm i emigrantëve shqiptarë në rrethin venedikas. Ata regjistrohen (shënohen) si zbatuesit apo ekzekutuesit e vullnetit të fundit të trashëgimlënësit, dëshmitarë pranë përpilimit dhe nënshkrimit të testamentit (porosisë) si dhe të pasurit e një pjese të pasurisë së trashëgimlënësit. Në të shumtën fjala është për personat e statusit të njëjtë shoqërorë (qytetar të zakonshëm), të mundësive të pasurisë modeste apo të mesme, të cilët jetojnë në pjesët e njëjta apo pjesë dhe (Castello, S. Marco) famulli të afërta e që kryejnë veprimtaritë e ngjashme mes veti.

Ndonjëherë miqtë e tyre janë personat më të ngushtë (afërt) dhe më të besuar të trashëgimlënësit kështuqë – kryesisht nëse trashëgimlënësi nuk ka anëtarët të ngushtë dhe të afërm të familjes – miqve iu besohet dëshira, realizimin, e fundit dhe iu dhurohet një pjesë e pronës. Në testamentet e emigrantëve nga zonat e Ulqinit deri në Durrës janë shënime të cilat tregojnë më konkretisht emrat të bashkëvendësve të tyre nga zona e Shqipërisë venedikase, ndërsa në këtë kontest – në veçanti si realizues të porosisë së trashëgimlënësit – theksohen më tepër Shkodranët. Kështu, për shembull, shkodranja Katarinë është njëra ndër zbatueset e dëshirës së fundit të bashkëqytetarit të saj Daniellit, ndërsa në testamentin e Agata-s nga Rabi, bashkëshortes të emigrantit nga Shkodra Daniell-it si zbatues janë të shënuar Maria, e veja e Shkodranit Pjetrit si dhe Klara – bashkëshortja e emigrantit shkodran Gjonit. Gjon Missi nga Shkodra është ndër personat më të besuar dhe besnik i Gjon Grate de Scutaro, kurse në testamentin e fisnikes Teodore Ducagini (vër. përkth. Dukagjini) si zbatues shënohet Mark Bascalagri nga Drishti. Jo rrallë herë si zbatues (së dëshirës së fundit) të testamenteve të legatëve të emigrantëve shqiptarë janë edhe personat me prejardhje nga zonat e gjera të hapësirës së Shqipërisë venedikase (Tivari, Pashtroviqi, Budva), kurse më të rrallë në këtë kontekst janë të shënuar si dëshmitarë apo zbatuesit të dëshmisë së trashëgimlënësve, emigrantët kroat nga Dalmacia.

Vëzhgime të ngjashme shënojmë kur është fjala edhe për dëshmitarët e shënuar në testamentet e emigrantëve shqiptarë. Prijnë emigrantët nga Shqipëria Venedikase, ndërsa nga qytetarët venedikas të cilët kanë prejardhje nga pjesët veriore të Adriatikut lindor regjistrojmë – në testamentin e emigrantes nga Kotori të definuar si Albanensis – mjeshtrin e qirinjve nga Senji Andrinë. Miqve dhe të njohurve të përkatësisë së atdheut të njëjtë iu dhurohet – sipas mundësisë së dhënësit – një pjesë të pasurisë së tyre, ndërsa kemi të regjistruar (edhe pse në numër të vogël shembujsh) si trashëgimtarë kryesor.

Edhe më i larmishëm është numri i shembujve të regjistrit të Shqiptarëve të përfaqësuar në testamentet e emigrantëve nga pjesë tjera të bregdetit të Adriatikut lindor. Shpërndarja hapësinore e tyre, me origjinë vendase kryesisht të emigrantëve kroat, përfshinë zonën nga Istra dhe brendinë e Kroacisë, përgjatë Bregdetit deri në Dalamci dhe Bokë. Dhe këtu është, duke marrë parasysh vlerën e materialit të shënuar, gjë falënderuese të sillën shembuj konkret. Kështu pra, sjellim shembuj konkret, ku kemi raste të shumta ku emigrantët shqiptarë shënojnë në cilësinë e kryerësit të testamentit emigrantë nga Zagrebi e deri te Lushtica. Më tutje, është numri edhe më i madh i emigrantëve shqiptarë të cilët i hasim si dëshmitarë të testamenteve të Kroatëve nga hapësira gjithëpërfshirëse e zonës pranë detit si dhe nga brendia. Në testamentet e shkruara të tyre si dëshmitarë më së shpeshti janë të regjistruar Shkodranët, të shpeshtë janë edhe Ulqinakët, ndërsa Shqiptarët nga qytetet tjera shënohen vetëm në raste individuale. Së fundi, është e nevojshme të cekim edhe shembujt në të cilët ku emigrantët Shqiptarë shpërblehen me pjesë të pasurisë së trashëgimlënësve kroat. Kështu për shembull, Matej Stjepanov nga Trogiri i lë Pjetërit nga Shkodra medietatem omnibus bonorum meorum mobilium de argentis et jocolarum; Ana, bashkëshortja e Juraj nga Vrana i dhuron Antunit të Dominikut nga Drishtimeum camisum meliorum; Radica nga Lezha është e shpërblyer me pasurinë trashëgimoretë emigrantit zadran Mihovil Jurjeva-s me një shumë të vogël prej dy dukateve, ndërsa Splitasja Katarina i lë Teodorit nga Shqipëria una mastela.

Emigrantët Shqiptarë nuk ishin, ky fakt është cek tashmë në disa vende më herët, grup i izoluar kështuqë – në bazë të pasqyrës së qartë në testamentet e tyre – pra ishte i zhvilluar komunikimi i tyre me Venedikasit vendor. Lidhje me këtë dëshmojnë – në cilësinë e kryerësit të testamenteve, dëshmitarët apo dhuruesit e pjesës së pasurisë nga ana e trashëgimlënësve shqiptarë – banorë të shumtë venedikas me prejardhje italiane. Farkëtarët, lëkurëtarët, këpucëtarët, rrobaqepësit e gajtanëve dhe ndreqësit e armëve, argjendarët dhe punonjësit në shtypshkronja, zdrukthëtarët dhe ndërtuesit e anijeve si dhe shitësit e gjësendeve specifike të ndryshme, janë këto vetëm disa nga profesionet e qytetarëve venedikas – në rastet më të shpeshta persona me status të mesëm apo të ulët të pasurisë – të cilët i hasim (shënojmë) në testamentet e emigrantëve nga zonat shqiptare. Jo rrallë herë (d.m.th. shpeshherë) personat më të besuar janë pikërisht njerëzit nga shtëpia e tyre ku ata banojnë, kështuqë në ata shembuj më së shpeshti është fjala për testamente të bëra shqiptare, të cilat si shërbyese të shtëpive, për vite të tëra kaluan në shtëpitë e fisnikëve dhe qytetarëve venedikas. Ndonjëherë në këtë kontekst shënohen prokurorët të familjeve që çmuara fisnike venedikase, ndërsa si kryerës të testamenteve për Shqiptarët të vendosur (që jetojnë) Chioggi janë pikërisht qytetarët e cekur të atjeshëm indigjen (vendorë).

Në cekjet e mëparshme janë sjellë në mënyrë konkrete – me qëllim të ilustrimit dhe dëshmive të drejtpërdrejt – shembujt e shumtë të paraqitur të cilët flasin për jetën familjare dhe shoqërore të përditshme të emigrantëve shqiptarë në Venedik. Burimet elokuentetregojnë që fjala është për një komunitet aktiv shoqërorë e cila ishte në kontakt me të gjitha shtresat e qytetarëve venedikas. Edhe pse të dhënat janë dëshmi të plota mbi lidhjet me bashkëkombës të vet (familjare dhe miqësore), është fakt evident edhe komunikimi i shpeshtë i tyre me banorët vendor venedikas. Shënime apo karakteristika të ngjashme vërejmë edhe me rastin e dokumenteve të jetës së përditshme shoqërore të emigrantëve kroat në Venedik kështu që sipas këtyre veçorive apo karakteristikave që të dy komunitete emigrantësh mund të numërohen, konsiderohen, në aktivitetet shoqërore të përshtatura (integruara), e të cilëve ndërrimi i vendbanimit nuk iu ka sjellë tronditje kulturore,por që në mesin e ri – larg nga problemet dhe rreziku i luftës – kanë vazhduar apo filluar jetën e frytshme dhe dobishme për të gjithë komunitetin.

[Zero Cool]

Kujtimet e gazetarit italian për Shqipërinë I









Gjatë gjysmës së parë të shekullit që shkoi, Ugo Ojetti (lindur në Romë në vitin 1871 dhe vdekur në Firencë në vitin 1946), qe një personalitet mjaft i njohur i kulturës italiane. Shkrimtar, gazetar, botues i një sërë revistash, kritik arti i njohur, qe edhe autor i mjaft veprave.

Nga viti 1898 deri sa vdiq, Ojetti punoi për gazetën më të madhe italiane “Corriere della sera”, ku qe përgjegjës për faqet e saj kulturore, ndërsa në vitet 1926-27 u bë edhe drejtor i saj.

Në vitin 1930 Ugo Ojetti bëhet gjithashtu anëtar i Akademisë Italiane.

I botuar në vitin 1902, libri i tij me përshtypje nga udhëtimi në Shqipëri (ende pjesë e Perandorisë Osmane), jep një tablo të gjallë e mjaft interesante të Shqipërisë së kohës, çka e bën atë një ndër veprat më të rëndësishme të literaturës italiane kushtuar Shqipërisë.

Përkthyer nga Virgjil Muçi, për botimet “IDK”, libri mban titullin “Shqipëria - Udhëtim në Shqipërinë e vitit 1902”, dhe përmban udhëtimet nga Brindizi në Prevezë, nga Augusti tek Ali Pasha, në Orakullin e Dodonës dhe burimet e Akerontit, në Durrës, Shkodër etj. Libri ndahet në nëntë kapituj.

Më poshtë botojmë një fragment nga libri, të shoqëruar edhe me arsyet e autorit, si lindi libri mbi udhëtimet e tij në këtë pjesë të Evropës:

***

Këto letra të shkruara për Corriere della Sera-n kërkojnë të shpihen drejt një konkluzioni logjik e praktik, tendenca dhe simpati që, përfundimisht, ngjajnë se janë bërë diçka e përgjithshme në Itali. Kurrë më parë si sot nuk është shtruar për diskutim me qartësi e çiltërsi çështja e Adriatikut; dhe ky diskutim nuk ka zënë vend vetëm mes partive të brendshme dhe fletushkave politike italiane, por mes të gjitha vendeve të interesuara për ta zgjidhur në mënyrë të volitshme, herët ose vonë. Duke qenë se dikujt i është dukur se këto letra nuk kanë bashkëvepruar më kot për të përftuar atë qartësi e çiltërsi, atëherë po i mbledh, me ndonjë shtojcë, në një libër.

Qyshkur Italia ekziston, politika e jashtme italiane ka pasur vetëm një tipar të qëndrueshëm: paqëndrueshmërinë. Prej disa pak vitesh e vetmja gjë që bën përjashtim nga kjo lëvizshmëri kaleidoskopike ngjan të jetë besimi ynë në shpresat e miqve tanë të Shqipërisë. Por edhe sikur ky besim të venitet e të harrohet, libri im i sinqertë ka për të mbetur kujtim i atij çasti kur flakëroi më i gjallë se kurrë. Dhe kjo nuk është pakogjë në një epokë e në një vend skeptikësh.

Të gjitha këto faqe janë shkruar mes atyre njerëzve dhe vendeve që përshkruajnë. Në mos dëshmi e së vërtetës - meqenëse në politikë faktet ndryshojnë dukje sipas interesave të atyre që i peshojnë - kjo gjë është dëshmi e sinqeritetit. Virgjili thotë për Epirin: Këtu lajmi i pabesueshëm për diçka merr dhenë!

Ç’është e vërteta, në një sërë vendesh - në Azio dhe në Dodonë, në Nikopojë dhe në Shkodër, në Vlorë dhe Durrës - kujtimet më të lavdishme e më të bujshme translate romake e veneciane vijnë e të mësyjnë nga trualli e rrënojat me ngutin e njerëzve të gjallë. Dhe historia deh më fort se realiteti ngase vjen prej larg dhe i lë të lirë ciklet e veta e i hap udhë flatrimit të ëndrrës. Nëse ngandonjëherë si italian dhe roman, unë kam ëndërruar ca si tepër, në faqen e mëpasme jam përpjekur të rifitoj qetësinë për të arsyetuar dhe renditur shifra e fakte. Ndaj dhe mos më gjykoni nga ndonjë kontradiktë e dukshme pa e lexuar gjithë librin nga kreu në fund.

Ndoshta dhe vlera e tij e vetme qëndron pikërisht në këtë kontrast spontan mes dëshirës dhe realitetit, mes së shkuarës, të tashmes dhe të ardhmes së mundshme.

San Giacomo e Spoleto-s, 14 shtator 1901.

I.

Nga Brindizi në Prevezë

Gurët e Sarandës dhe trëndafilat e Korfuzit. - Hyrja në gjirin e Ambrakisë. - Safoja dhe Kleopatra. - Virgjili dhe Bajroni. - Rrugët e Prevezës. - Pusi i xhamisë. - Vizitë te Mytesarifi. - At Filemoni dhe mirësia e Austrisë. - Fortesa venedikase. - Brisulla. - Dhia dhe roja. - Druri i ullirit.

Prevezë, 10 korrik.

Dje në mëngjes lundruam dymbëdhjetë orë me pamjen e maleve të Epirit, të lartë e të thepisur mbi det, çerdhe të vërteta të shqiponjave, majat e shkreta Akrokeraunike prej nga, për helenët, Zeusi zbrazte rrufetë e veta.

Më pas, atë pasdite, për dy orë kaluam nga bregu i bokërrimtë turk i Sarandës në kopshtijet hijeshumë e të erandshme të Korfuzit. Andej veç një sokak plot plehurina, dy magazina plot e përplot me sheqer, kafe e pambuk, tri shtëpi të shkallmuara nga bombardimet greke para katër vitesh, përpjetë në një shteg si të prerë me thikë në malin e verdhë një varg mushkash të ngarkuara të drejtuara për në Delvinë e në Janinë, tatëpjetë harqet e kullat e një fortese venedikase të rrënuar, me fytyrë nga flladi ajërshumë i detit - teksa këndej në ujdhesën e bukur greke ku Uliksi u takua me Nausikën, kopshtije si Mon repos-i mbretëror me trëndafila të lulëzuar, landra, rruka e manjola, vreshta e pjergulla, shëtitore buzë detit, kafene e luleshitëse, oficerë grekë rioshë më kot të kapardisur alla inglezçe, ashtu si akullore më kot të quajtura “alla napolitane”.

Por vetëm sot në të gdhirë hymë këtu në Prevezë, portin më të madh të Epirit të poshtëm, i cili, mund të jetë, në hyrje të gjirit të Ambrakisë, një prej ankorimeve më të sigurta të detit Jon. Jemi mu në mes të kujtimeve filohelenike.

Lajmëtare e agut frymon

Një puhizë të lehtë, të lehtë

Që portokalleve të Korkyrës së gjerë

Aromat më të dëlirta rroku…

Madje edhe në dritën e trëndafiltë të agimit, kujtime të tjera, veç atyre të Refugjatët e Pargës dhe dhjetërrokëshat e Berchet-it, shfaqen e pasqyrohen në ujërat e sedefta. Në të djathtë, rrethuar nga një vello resh të bardha, mali i Leukës ngjyrë qielli e trëndafili të kujton Safon, pasionin e dëshpëruar dhe hedhjen e mynxyrshme në det. Dhe dielli i lind në fytyrë. Në të majtë, ndërkohë që Bari i vogël i “Puglia”-s çan mespërmes guximshëm dy bovave të bardha, nëpërmjet një fundi mjaft të ulët dhe shkëmbinjsh, ranishteje e algash, një gjuhëzë stereje e sheshtë përvijon bregun shqiptar. Dalëngadalë prej mjegullës së opaltë vijnë e shfaqen nga ai rrip një ullishtë me pemë shtatshkurtra dhe e dendur, ndërsa mbi det një fortifikatë turke që me kryelartësi mban emrin Pantokrator. Më andej, një bregun grek përmbi një rrafshultë të shkurtër e të shkretë ngrihen fill njëri pas tjetrit malet e Akarnanisë dhe, përkundruall nesh, ata të Etolisë, më të zbehtë në largësi.

Paskëtaj në atë rrafshultë të shkurtër, që ia thonë emrin Maja, ngrihet prej barit një mur i lartë gati një metër. Është gjithçka mbetet prej Aktios qyshkur Oktavian Augusti e rrafshoi me tokën dhe e kriposi për të ndërtuar në plazhin përkarshi, sot e kësaj dite të Prevezës, Nikopojën madhështore, Qytetin e fitores, në kujtim të mposhtjes së Mark Antonit. Prej këtyre ujërave ia mbathi e u bë erë Kleopatra me triremën e bardhë me vela të purpurta, me t’i kthyer shpinën fati; këtë betejë pa Virgjili në shqytin që Venera i dhuroi Eneas. “Shih gjirin e Ambrakisë ku, njëherë e një kohë, një botë u bjerr për dashurinë e një gruaje, gjë e ëmbël, e njomësht!” thërret djaloshi Harold përmes gojës së Bajronit.

***

Sepse - thënë me modesti - unë dhe këta katër a pesë sekserë grekë me petka të lerosura që mbrëmë morën anijen në Korfuz, po bëjmë saktësisht atë udhëtim që kreu Enea dhe, mijëra vjet më pas, edhe lordi Bajron. Ndaj dhe kënga e dytë e Çajlld Haroldit është udhërrëfyesi i përkryer prej këtu e deri në Janinë, në Dodonë e në Zisa. Natyrisht kohët kanë ndryshuar dhe, për fat të keq, tok me kohët ndryshojnë edhe udhëtarët e banorët e qytetit…

Këndojnë në atë këngë të zjarrtë palikarët, trimat e Ali pashait: Kujtojeni momentin kur ra Preveza!

“Kujto çastin kur Preveza ra, ofshamat e të mundurve, britmat e fitimtarëve, çatitë që u vumë flakën dhe plaçkën që ndamë, të kamurit që shkuam në thikë dhe bukuroshet që u kursyem jetën”. Preveza që tash, me të kaluar cepin e Pantokratorit, na shfaqet me rrezet e para të diellit fund e krye e shndritshme dhe e qeshur - shtëpiza të trëndafilta, të verdha, të blerta, minare të bardha, plepa më të lartë edhe se vetë minaret dhe rreth e qark deri në vijën e horizontit, ullinj të argjendtë që fërgëllojnë nga puhiza e mëngjesit - kishte qenë e venedikasve deri me nënshkrimin e traktatit të Campoformio-s, paskëtaj tok me ishujt joniane dhe qytetin e gjirit qe pushtuar nga francezët; por me t’u pushtuar Egjipti nga Napoleoni, Ali Pasha i shtiu në dorë këto qytete, me përjashtim të Pargës, në emër të Sulltanit. Dy milje larg qytetit francezët u thyen dhe u masakruan nga pesë mijë shqiptarë, të cilët e vijuan në qytet kasaphanën dhe plaçkitjen deri në breg të detit.

Në këtë orë flenë edhe doganierët turq, ndaj me t’i treguar pasaportën një gjendarmi zhelan e këmbëzbathur që shkon e vesh shpejt e shpejt setrën, duke harruar të hedhë në trup më parë këmishën, marr në zotërim, paqësisht, qytetin me kodakun tim, pi kafen e parë në një kafene që kutërbon era peshk të ndenjur dhe nderohem nga prania e insekteve të para shqiptare që më rrethojnë nga të katër anët - shpirtra po aq luftarakë sa edhe të lartpërmendurit palikarë të Ali Pashës.