Bestytnitë dhe hajmalitë

[emine]

Në çdo popull, në çdo shoqëri, në çdo brezni, njërëz të ndryshëm kanë qenë, janët të joshur ndaj bestytnive, ndaj hajmalive.



Bestytnitë janë një formë e besimeve të paarsyeshme, ato lidhen shpesh me mungesën e arsimimit, edukimit, në veçanti të besimit.
Njeriu është kurreshtar për të njohur të ardhmën e tij, qoftë fat apo fatkeqësi, prandaj ai me dëshirën, vullnetin dhe kujdesin e tij, mundohej që të evitonte fatkeqësitë dhe të ndiqte rrugën për të arritur deri tek njohja e fatit përmes bestytnive dh hajmalive.
Hajmalitë rrjedhin që nga lashtësia e hershme e historisë njerëzore dhe ato shtrihen deri te civilizimi sumer dhe babilonas, para 5000 vjetesh, për të cilën kohë kemi edhe dëshmi materiale. Kronikat e shumta të zbuluara nga kjo periodë tregojnë se, versionin e parë të kësaj hajmalie e ka shfrytëzuar mbreti i Babilonisë, HAMURABI (shek. XX p.e.s.)Në Egjiptin e Lashtë, hajmalia për herë të parë përmendet në një papirus egjiptian nga koha e Ptolemeut, ku flitet për princin SETNAU HAEM-UASTI, magjistarit më të madh të Egjiptit nga të gjitha kohërat e sundimit të faraonëve. Setnau Heam-Uasti, ka qenë këshilltar i Faraonit, mësues dhe ruajtës i mësimeve dhe shkrimeve të fshehta magjike të Egjiptit të lashtë. Se çfarë rëndësie princi Setnau i kushtonte kësaj hajmalie, në papirus shkruan se ai kurrë nuk e ka larguar atë nga vetja dhe as që ka hyrë në ndonjë hapësirë ku nuk ishte prezente pamja e saj.
Më pas, gjatë kohërave të ndryshme, përmbajtja e kësaj hajmalie pasurohet edhe me elemente tjera simbolike që ia jepnin forcën më të madhe magjike, për të rënë, më vonë, në duar të gnostikëve dhe disa “islamikëve” të cilët, formës burimore të saj, ia shtojnë edhe disa ajete të përzgjedhura nga Kur’ani.
Por synimi për të realizuar këtë qëllim bëri që njeriu gjatë shekujve të ruaj në traditën e vet edhe bestytnitë e trashëguara nga paraardhësit si dhe të krijojë pa reshtur besime e bindje të pa baza. Misteret që shoqërojnë bestytnitë vazhdojnë të ndikojnë përgjatë shekujve në zhvillimin shpirtëror e kulturor të popujve të ndryshëm anë e mban botës.
Tradita të bestytnive ruhen edhe tek populli shqiptar, pa dallim feje, musliman apo të krishter.
Ndër shqiptarë besimi në bestytni është shumë i përhapur, në veçanti tek njerëzit me mungesë besimi, arsimimi dhe edukimi…
Një bestytni e përhapur është beja apo betimi në gurë. Për bestytët guri apo gurët bëjnë “veprime” magjike…
Hajmalitë, gjithashtu, janë bestyni shumë të përhapura, të cilat mund të kenë edhe ndonjë ajet nga Kur’ani, që varën në qafë, për t’i sjellë fat
apo për t’i ruajtur nga fatkeqësitë.
Patkonjtë e kuajve janë bestytni shumë e përhapur. Shumë shtëpi kanë të varur një patkua kali sipër derës hyrëse në shtëpitë e tyre. Në raste të tjera i gjejmë të varura edhe në makina, apo imitime të patkonjëve mbahen si varëse e bylyzykë, etj. Kjo bestytni e ka origjinën në mitologjinë greke, romake, e te popujt e lashtë paganë, ku kuajt konsideroheshin të shenjtë. Varja e patkoit sipër derës besohet se sjell shëndet, mbarësi, fuqi, begati.
Shikimi i filxhanit të kafesë është një nga bestytnitë më të përhapur, të përditshme, sidomos tek gjinia femnore.
Kjo bestytni bazohet në besimin se figurat që dalin pas pirjes së kafesë në filxhan, mund të lexohet e ardhmja e personit dhe ngjarjet që do e ndjekin. Këtu mund të përfshijmë edhe leximin e fatit nga vijat e rrudhave të dorës, nga letrat e bixhozit, etj.
Horoskopi është forma moderne e bestytnisë e përhapur në një shkallë mjaft të gjerë tek të rinjtë. Një pjesë e madhe e tyre ndikohen nga televizori, radio, shtypi, duke besuar në fatin apo fatkeqësinë që lajmëron horoskopi. Prejardhje e kësaj bestytnie është e lashtë, por kinse në formën moderne ajo bazohet në studimet astrologjike, që pretendojnë se personalitetet e njerëzve janë të përcaktuara nga yjet…Fatkeqësisht, lista e bestytnive që ka shoqëruar e vazhdon të shoqërojë popujt përreth botës është e gjatë dhe e larmishme. Si të tilla mund të përmenden: frika nga fatkeqësitë që sjell pasqyra e thyer, varja e hudhrave në ambjente të ndryshme, numri baksuz nr.13, besimi në dobitë apo dëmet e ditëve apo muajve të veçantë, derdhja e kripës, prerja e rrugës nga macja e zezë etj, etj…
Njeriu modern me admirim ndjek zhvillimet gjigante të shkencës dhe nuk pranon, ose nuk do të pranojë, kurrfarë dukurie transcendentale, edhe pse ato ndonjëherë janë mjaft bindëse. Kjo, megjithatë, nuk i pengon atij që edhe sot, si para disa mijëra vjetësh, të lidhet ngushtë me disa dukuri, të cilat, në biseda formale, vlerësohen si marrëzi.
Është marrëzi të besohet në bestytni dhe hajmali, por është e domosdoshme të besohet si dje ashtu edhe sot në një Zot. Zoti është e Vërteta dha vetëm me Te ka kuptim jeta.
E vërteta, siç shkruan në Enciklopedinë Amerikane, është shpesh e papëlqyeshme, pasi ajo nuk i mbështet paragjykimet e mitet…
Për të kuptuar Zotin, nuk duhet të nisemi nga njeriu, po nga Zoti dhe nga Zbulesa e Tij, Fjala e Tij, atëherë kemi rregull, siguri…
Dramaturgu më i njohur amerikan, Eugene O’Neill, shpesh e kishte zakon, shprehi, të thoshte:
“Shumica e dramaturgëve, shkrimtarëve modernë shqetësohen për marëdhëniet ndërnjerëzore, por kjo mua nuk më intereson aspak. Unë jam i interesuar vetëm për marrëdhëniet ndërmjet njeriut e Zotit.”
Një nga filozofët më të njohur anglez, George Berkly (1684-1753) këshillonte: ”Ajo që meriton vendin e parë në studimet tona është mendimi për Zotin…”
Atyre, që e pyesnin për fshehtësinë e sukseseve të tija, Louis Pasteri, iu përgjigjej:
”Unë kam qenë një nxënës i vogël, të cilin Zoti e ka udhëhequr me dorë që të zbulojë ndonjë fshehtësi që Ai e ka fshehur në natyrë.”





















Në natyrë ka shumë fshehtësi, ka shumë mrekulli…
Më duket e pamundur, thoshte Pascal-i, t’i njohë pjesët pa e njohur tërësinë, po aq sa edhe ta njoh tërësinë pa njohur veç e veç pjesët…
Pjesët duken kudo, për hulumtuesit ato janë gjurmët e Krijuesit…
Për Krijuesin nuk mjafton të flasësh, përveç nëse thua të vërtetën.
Të vërtetën e tha Demokriti, që nderohej si më i madhi i filozofëve të lashtë, i cili tha: “Unë nuk di asgjë me siguri..”
Parmenidi, që konsiderohet si Ati i metafizikës europiane, besonte se: ” Njohuria e vërtetë është e paarritshme…”
Sokrati, më i nderuari prej të gjithëve tha: ”Gjithçka që dinte, ishte se asgjë nuk dinte”
Mbi tempullin e Delfit qëndronte një mbishkrim i njohur: Njih vetveten! Kush njeh vetveten, thoshte, Muhammedi (a.s.) ai e njeh Zotin. Zoti është e Vërteta.
Do ta njihni të Vërtetën, thoshte Krishti, (hazreti Isai a.s.) dhe e Vërteta do t’ju bëj të lirë.
E Vërteta është Një, por njerëzit e quajnë me emra të ndryshëm.
Të ndryshëm jemi edhe ne, por nëse nuk e thua dot të vërtetën, kjo nuk do të thotë që për këtë arsye të pa arsyeshme të thuash se Zoti e Feja helmom gjithçka…!
Jeta ku nuk njihet e Vërteta dhe e Drejta, që vjen nga Zoti, i Cili është Një, atëherë askush nuk mund t’i sjellë njeriut lumturi…
Pra, nuk sjellin lumturi, siguri, fatbardhësi as bestytnitë, as hajmalitë...
Lumturi është kur beson, e praktikon dhe atëherë e përjeton se besimi në Zot na shpëton…
Shpëton gjithçka njerëzore, sepse Besimi në Zot është lulja më e bukur Hyjnore…