Sistemi diellor

[~AnnA~]

Dielli është yll në qëndër të sitemit tonë diellor. Toka dhe trupat e tjere qiellore të sistemit tonë diellor (duke përfshirë planetet, asteroidet, meteoridet, kometat dhe pluhurin kozmik) rrotullohen rreth diellit. Dielli përbën 99% të masës së sistemit tonë diellor.

Energjia diellore mbështet pothuaj të gjithë jetën në tokë nëpërmes fotosintezës që nga shfaqja e organizmit të parë. Njerëzit e përdorin energjinë diellore për ndriçim, ngrohtësi, rritjen e të korrave dhe për shndërrimin e fuqisë diellore në energji elektrike. Nxehtësia e krijuar nga dielli përcakton klimën (moti) dhe ndërrimin e stinëve në tokë.

Shenja astronomike e diellit është ☉.

Rreth 73% e masës së diellit është hidrogjen, 25% është helium, dhe pjesa tjetër përbëhet nga sasi të vogla elementesh të rënda. Mosha e diellit është rreth 4.6 miliardë vjet dhe ai është pothuajse në gjysmën e ciklit të tij të zhvillimit gjatë të cilit ndodh proçesi kimik i shndërrimit të hidrogjenit në helium. Gati 5 milionë ton lëndë diellore kthehet në energji çdo sekondë brenda bërthamës së diellit, duke prodhuar neutrino dhe rrezatim diellor. Pas rreth 5 miliard vjetësh dielli do të shndërrohet në fillim në një gjigand të kuq dhe pastaj në një xhuxh të bardhë, duke krijuar një mjegullnajë planetare.

[~AnnA~]

Perse qielli eshte blu?

Drita qe vjen nga Dielli perbehet nga te gjitha llojet e ngjyrave, cdo njera nga te cilat ka nje gjatesi te caktuar vale. Atmosfera ndikon ne menyren se si cdo njera nga ato do te kaloje neper te, duke pasur parasysh se valet e drites do te kalojne "pengesa" si molekulat e ujit, copeza te pluhurit, etj. Ngjyra blu, mbizoteron dhe shperndahet rreth molekulave, duke bere qe qielli te duket ble. Ngjyra e kuqe ka gjatesi vale te madhe, keshtu qe nuk shperndahet shume. Psh, ne perendimin e Diellit, mbizoteron ngjyra e kuqe, sepse ne perendim, drita ka me shume "rruge" per te pershkuar, me shume atmosfere per te kaluar, keshtu qe vetem ngjyra e kuqe vjen deri tek ne.

[Tomori]

10 aktivitetet më të çuditshme të hapësirës
Hapësira është një galaktikë e tërë çudirash. Ato variojnë që nga vrimat e zeza në miniaturë deri tek shtrembërimet e strukturës së hapësirës dhe kohës, që nga galaktikat që konsumojnë njëra tjetrën deri tek materia që as shihet dhe as diktohet në mënyrë të drejtpërdrejtë. "Newsweek" publikon 10 prej fakteve më të çuditshme të hapësirës.

1.Quasars

Drita e këtyre fenerëve të shndritshëm na vjen nga kufijtë e universit të dukshëm dhe i kujtojnë shkencëtarëve për foshnjërinë kaotike të universit. "Quasars"-ët çlirojnë më shumë energji se qindra galaktika të kombinuara. Supozohet se ato janë vrima të zeza gjigande në zemër të galaktikave të largëta.

2. Energjia e vakumit

fizika kuantike na tregon se në kundërshtim me atë që duket, hapësira boshe është një vatër gurgulluese me pjesëza subatomike "virtuale", të cilat krijohen dhe shkatërrohen vazhdimisht. Pjesëzat që largohen mbushin çdo centimetër kubik të hapësirës me energji që, sipas teorisë së relativitetit, prodhojnë një forcë antigravitacionale që e shtyn hapësirën. Askush s'e di çfarë e shkakton zgjerimin e përshpejtuar të universit.

3. Anti-materia

Pjesëzat që përbëjnë materien normale kanë anë të kundërta si gjithçka tjetër. Një elektron mban anën negative, por ekuivalenti i tij anti-materie, pozitroni, është pozitiv. Materia dhe anti-materia asgjësojnë njëra-tjetrën kur përplasen dhe masa e tyre kthehet në energji të pastër sipas ekuacionit të Ajnshtajnit "E=mc2".

4. Vrimat e zeza në miniaturë

Nëse një teori e re e gravitetit, "braneworld" është e saktë, atëherë të shpërndarë në sistemin tonë diellor janë me qindra vrima të zeza të vogla, secila me masën e një bërthame atomike. Ndryshe nga simotrat e mëdha, këto vrima të zeza në miniaturë janë mbetjet e lashta të "Big Bang"-ut dhe ndikojnë në hapësirë dhe kohë ndryshe, për shkak të lidhjes së ngushtë me dimensionin e pestë.

5. Sfondi i mikrovalëve kozmike

Të njohura si "CMB"-të, këto rrezatime janë mbeturin nga Big Bang, prej së cilit lindi universi. Në fillim është diktuar gjatë viteve '60 si një zhurmë radioje që buronte nga çdo vend në hapësirë. "CMB"-ja konsiderohet si një prej provave më të mira të teorisë së "Big Bang"-ut.

6. Materia e zezë

Shkencëtarët mendojnë se kjo përbën materien e universit, por as mund të shihet dhe as mund të diktohet në mënyrë të drejtpërdrejtë duke përdorur teknologjitë e momentit. Kandidatët variojnë që nga neutrinot me peshë të lehtë deri tek vrimat e zeza të padukshme. Disa shkencëtarë të tjerë e vënë në dyshim materien e zezë.

7. Eksoplanetet

Deri në fillim të viteve '90, të vetmet planetë të njohur në univers ishin ato pranë sistemit tonë diellor. Astronomët që nga ajo ditë kanë identifikuar më shumë se 190 planetë ekstrasolarë. Ata variojnë që nga planetët e gazit, masat e të cilëve janë shumë të vogla për të qenë yje, deri tek planetët shkëmborë. Kërkimet për një Tokë të dytë deri nuk kanë nxjerrë gjë.

8. Valët e gravitetit

Valët e gravitetit janë shtrembërime në strukturën e hapësirës dhe kohës të parashikuar nga teoria e Albert Ajnshajnit për relativitetin e përgjithshëm. Valët udhëtojnë me shpejtësinë e dritës, por janë kaq të dobëta sa shkencëtarët presin të diktojnë vetëm ato të krijuara nga ngjarjet kozmike kolosale.

9. Kanibalizmi galaktik

Ashtu si jeta në Tokë, galaktikat mund "ta hanë" njëra-tjetrën dhe të evoluojnë me kohë. Fqinja e "Rrugës së qumështit", Andromeda, për momentin po darkon me një nga satelitët e saj. Me qindra grumbullime yjore janë shpërndarë përgjatë Andromeda-s, mbeturinat kozmike të vakteve të kaluara.

10. Neutrinot

Neutrinot elektrikisht janë neutrale, pjesëza elementare që kalojnë përmes materies dhe nuk pësojnë asgjë. Disa prej tyre po kalojnë dhe në trupin tuaj ndërsa lexoni këtë. Këto pjesëza "fantazmë" prodhohen në zjarrin e brendshëm të flakëve, yjeve të shëndetshëm si dhe shpërthimeve supernova të yjeve që vdesin.

[Skyfter]

Postimi origjinal është bërë nga ~AnnA~

Dielli është yll në qëndër të sitemit tonë diellor. Toka dhe trupat e tjere qiellore të sistemit tonë diellor (duke përfshirë planetet, asteroidet, meteoridet, kometat dhe pluhurin kozmik) rrotullohen rreth diellit. Dielli përbën 99% të masës së sistemit tonë diellor.

Energjia diellore mbështet pothuaj të gjithë jetën në tokë nëpërmes fotosintezës që nga shfaqja e organizmit të parë. Njerëzit e përdorin energjinë diellore për ndriçim, ngrohtësi, rritjen e të korrave dhe për shndërrimin e fuqisë diellore në energji elektrike. Nxehtësia e krijuar nga dielli përcakton klimën (moti) dhe ndërrimin e stinëve në tokë.

Shenja astronomike e diellit është ☉.

Rreth 73% e masës së diellit është hidrogjen, 25% është helium, dhe pjesa tjetër përbëhet nga sasi të vogla elementesh të rënda. Mosha e diellit është rreth 4.6 miliardë vjet dhe ai është pothuajse në gjysmën e ciklit të tij të zhvillimit gjatë të cilit ndodh proçesi kimik i shndërrimit të hidrogjenit në helium. Gati 5 milionë ton lëndë diellore kthehet në energji çdo sekondë brenda bërthamës së diellit, duke prodhuar neutrino dhe rrezatim diellor. Pas rreth 5 miliard vjetësh dielli do të shndërrohet në fillim në një gjigand të kuq dhe pastaj në një xhuxh të bardhë, duke krijuar një mjegullnajë planetare.

Tem shum interesante Anna........

Nese ke koh dhe deshir te na spjegon pak me shum rreth Planeteve te Sistemit Diellor, nuk do ishte keq .....

Mu personalisht me interson te di, pse Pluto u hjek nga lista Planeteve dhe u fut ne list te Planeteve Xhuxh(zwerg) mbasi u zbulua Eris, dhe me intereson te di pak me shum per Planetin xhuxh Eris dhe henen e tij, Pse ket emer(Eris) dhe pse ket emer hena e tij(Dysnomia)?!

te pershendes ......

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga Skyfter

Tem shum interesante Anna........

Nese ke koh dhe deshir te na spjegon pak me shum rreth Planeteve te Sistemit Diellor, nuk do ishte keq .....

Mu personalisht me interson te di, pse Pluto u hjek nga lista Planeteve dhe u fut ne list te Planeteve Xhuxh(zwerg) mbasi u zbulua Eris, dhe me intereson te di pak me shum per Planetin xhuxh Eris dhe henen e tij, Pse ket emer(Eris) dhe pse ket emer hena e tij(Dysnomia)?!

te pershendes ......

Pershendetje Skyfter!
Plutoni nuk permban me emerin Planet nga dita qe u zbulua Eris. Arsyeja qe vendin e Plutonit e zuri Eris eshte shume e thjeshte: sepse Eris ka nje diameter prej 100 km me te madh se Plutoni dhe 27% me shume Mase. Kjo u vertetua me zbulimin e henes se Eris-it -Dysnomia. Pra, Dysnomia i ben nje qark ketij planeti per 16 dite dhe nga kjo del ne perfundim, qe Eris eshte me nje diameter me te madh se sa Plutoni. Edhe Eris ben pjese ne Planetet xhuxh, por ne kete kategori eshte ne vendin e pare(perpara Plutonit), e me pas vjen Sedna, Orcus dhe shume planete te tjere me te vogel...
Eris eshte 100 here me larg diellit se sa Toka. Me pare nuk eshte ditur fare per kete Planet(u zbulua ne vitin 2005) prandaj me pare Plutoni eshte numeruar ne Sistemin tone diellore si Planet.

Pse ket emer(Eris) dhe pse ket emer hena e tij(Dysnomia)?!

Me duhet te hy pak ne Mitologji per te sqaruar me mire se pse ERIS!

Eris ka qene nje mbretereshe greke (perendesha e zenkave).
Ka nje histori te shkurter mbi kete perendeshe( bukur e cekur dhe ne Iliada- nese e ke lexuar).
Ne dasem te Thetis( vajza e mbretereshes se detit) me Peleus, Eris nuk thirret ne dasem. Nga zemerimi per te hap zenka mes dasmoreve, ajo hudh nje molle ne mes te turmes.
Aphrodita, Hera dhe nje e trete qe s'me kutohet emeri, duke menduar se eshte nje molle e shenjte fillojne te zihen mes veti se kush t'a marre. Te treja dergohen tek perandori per te vendos ai se ciles do i takoje Molla. Ai zgjedh Aphroditen dhe e shpalle si perendeshe te bukurise dhe dashurise...
Doja te dal ne ate, se edhe shkenctaret paten shume kundershtime dhe mospajtime mes veti. Dissa nuk pajtoheshin te hiqet Plutoni, disa thoshin qe, Plutoni eshte sa nje grimce rere ne det, te tille ka ndoshta me mijera planete tjere, keshtu qe duhet sistemi yne diellore te numeroje mijera planete....Por ne fund u vendos qe te hiqet Plutoni dhe vendin e tij te zej Eris(si me i madh).

Sa per Dysnomia, kjo ka qene vajza e Eris-it, ndaj hena e ketij Planeti eshte emeruar me kete emer.....

[Skyfter]

Per Planetin Xhuxh Plutonin, thejsht dhe elegant e ke shpjeguar AnnA, faleminderit!


Pyetja ime pat tjeter qellim per emrin Eris dhe henen Dysnomia, gabimi im sorry....un mendova se pse ket emer(Eris-Mbretesha e zenkave dhe Dysnomia-Shejtonk Djall qe nuk i permbahet rregullave dhe ligjeve te natyres-gjithesise)


Ps. Aferdita, Athina dhe Hera................. Paris lidh kuror me Aferditen, ku me von del se kjo vec e martume ish kon ....me von Paris dashurohet ne Helena...e kshtu fillon lufta mes Greqise dhe Trojes.... po du me thon se sherri i Erisit u zhduk Troja! ...

Per sa koh-vite ben Eris nje rrotullim rreth Diellit?


te pershendes .......

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga Skyfter

Per Planetin Xhuxh Plutonin, thejsht dhe elegant e ke shpjeguar AnnA, faleminderit!


Pyetja ime pat tjeter qellim per emrin Eris dhe henen Dysnomia, gabimi im sorry....un mendova se pse ket emer(Eris-Mbretesha e zenkave dhe Dysnomia-Shejtonk Djall qe nuk i permbahet rregullave dhe ligjeve te natyres-gjithesise)


Ps. Aferdita, Athina dhe Hera................. Paris lidh kuror me Aferditen, ku me von del se kjo vec e martume ish kon ....me von Paris dashurohet ne Helena...e kshtu fillon lufta mes Greqise dhe Trojes.... po du me thon se sherri i Erisit u zhduk Troja! ...

Per sa koh-vite ben Eris nje rrotullim rreth Diellit?


te pershendes .......

Ti e ditke me mire se une historine e Trojes
Po Skifter, pikerisht per kete m'u desht me hy ne Mitologji, per te sqaruar- pse ERIS?!

Per sa koh-vite ben Eris nje rrotullim rreth Diellit?

Distanca Diell-Eris eshte 100 here me e madhe se ajo Diell-Toke( diku 15 miliarde km)
Nese rruga qe ben planeti Eris do te ishte nje "rreth" atehere Eris-it do i duhej 1000 vjet per te bere nje rrotullim rreth diellit.
Da die Bahn stark elliptisch ist(rruga qe bejne planetet eshte elipsoide), atehere i bien diku 600 vjet, nese nuk gaboj....!!!!

[Skyfter]

Postimi origjinal është bërë nga ~AnnA~

Ti e ditke me mire se une historine e Trojes
Po Skifter, pikerisht per kete m'u desht me hy ne Mitologji, per te sqaruar- pse ERIS?!


Distanca Diell-Eris eshte 100 here me e madhe se ajo Diell-Toke( diku 15 miliarde km)
Nese rruga qe ben planeti Eris do te ishte nje "rreth" atehere Eris-it do i duhej 1000 vjet per te bere nje rrotullim rreth diellit.
Da die Bahn stark elliptisch ist(rruga qe bejne planetet eshte elipsoide), atehere i bien diku 600 vjet, nese nuk gaboj....!!!!

u skuqa pak ,faleminderit ........

Po pse moj Anna ausgerechnet Eris te quhet mbasi dihet qe Eris ka kerkuar vetem zenka dhe pse ausgerechnet Dysnomia mbasi dihet se Dysnomia=Shejtonk ...po du me thon se mos rrezikojn planetet tjera derisa "rrotullohen" rreth Diellit?

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga Skyfter

u skuqa pak ,faleminderit ........

Po pse moj Anna ausgerechnet Eris te quhet mbasi dihet qe Eris ka kerkuar vetem zenka dhe pse ausgerechnet Dysnomia mbasi dihet se Dysnomia=Shejtonk ...po du me thon se mos rrezikojn planetet tjera derisa "rrotullohen" rreth Diellit?

Tani mos me bej te riperseris
Epo Eris, sepse dhe ky planet u ka nxjerre shume telashe shkenctareve....
Ishte nje pjese qe nuk pajtoheshin te hiqet Plutoni, pjesa tjeter ishin per Eris...pra, dy vite me radhe nuk u vendos as per njerin e as per tjeterin, me pas llogariten rrotullimin e henes Dysnomia rreth ketij Planeti(e cila zgjati dy jave dite) dhe nga kjo dolen ne perfundim qe Eris eshte me i madh se Plutoni ne diameter dhe mase..
Tani, se si e llogariten as une nuk e di, por e di qe dy vite nuk u zgjodh ky problem
Dysnomia mesiguri eshte emeruar nga pala tjeter qe kan qene kunder heqjes se Plutonit
Shejton dhe i madh hena e Erisit, se hoqi Plutonin nga lista qe vite me radhe numerohej si planet :)

[Skyfter]

Postimi origjinal është bërë nga ~AnnA~

Tani mos me bej te riperseris
Epo Eris, sepse dhe ky planet u ka nxjerre shume telashe shkenctareve....
Ishte nje pjese qe nuk pajtoheshin te hiqet Plutoni, pjesa tjeter ishin per Eris...pra, dy vite me radhe nuk u vendos as per njerin e as per tjeterin, me pas llogariten rrotullimin e henes Dysnomia rreth ketij Planeti(e cila zgjati dy jave dite) dhe nga kjo dolen ne perfundim qe Eris eshte me i madh se Plutoni ne diameter dhe mase..
Tani, se si e llogariten as une nuk e di, por e di qe dy vite nuk u zgjodh ky problem
Dysnomia mesiguri eshte emeruar nga pala tjeter qe kan qene kunder heqjes se Plutonit
Shejton dhe i madh hena e Erisit, se hoqi Plutonin nga lista qe vite me radhe numerohej si planet :)

Tash kuptova, faleminderit edhe njeher .......

huu cka ma hjeke nje gajle, pata mendu Eris eshte miti PlanetX apo Nibiru qe parashikon fundin e botes

[Dashnorja]

Shum pytje interesante shum pergjegjje interesante*tem interesante ne pergjithsi me pelqeu shum*se pari anna ty te faliminderoj nga zemra qe po na jap mundesin te shpalosim informacionet me te reja rreth universit per historin e tij e keshtu me rradh..!
ky Irisi se paska pas historin e mir hiq koka katil ko mi shti mu rrok krejt
planetat tash mes veti ahahah...!
Tash nese rasisht del naj planet qe e mbron veten mir edhe familjen e vet reputacionin e vet
ajeni tpajtimit me ja lan emrin "Adem JAshari" hahahahah..!Pak humor!
Je e mrekullushme te pershendes nga zemra!
Nihemi